Kazimierz Grus

Dodaj linki
Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Kazimierz Grus
Data i miejsce urodzenia

23 sierpnia 1885
Murzynno

Data i miejsce śmierci

30 czerwca 1955
Łódź

Zawód, zajęcie

karykaturzysta, rysownik, ilustrator książek

Kazimierz Grus (ur. 23 sierpnia 1885 w Murzynnie, zm. 30 czerwca 1955 w Łodzi) – karykaturzysta, rysownik, ilustrator książek.

Książka dla dzieci M. Kownackiej z ilustracjami K. Grusa

Życiorys[edytuj | edytuj kod]

Uczył się poligrafii w Grudziądzu, następnie wysłany do Lipska, a potem studiował ekonomię polityczną w Liège w dzisiejszej Belgii. Od strony artystycznej kształcił się w Berlinie i Paryżu. Rozpoczynał publikować w "Tęczy" (1911–1912)[1], "Musze" (1911–1916) i " Tygodniku Ilustrowanym" (1913). Z racji tego, że po rozpoczęciu wojny został internowany do Rosji, rysował w moskiewskim "Budilniku" (1917) i petersburskim "Satirikonie" (1917–1918). W roku 1918 wrócił na ziemię polską do Lwowa, gdzie podjął współpracę z pismem „Szczutek”, którego przez pewien czas był również redaktorem artystycznym.

Po pierwszym powstaniu śląskim (16/17 – 24 sierpnia 1919) udał się tam wraz z żoną Mają Berezowską, gdzie rysował w "Kocyndrze" i działał na rzecz przyłączenia Śląska do Polski. W 1924 roku przebywał w Warszawie i redagował "Kanarka". Około 1926 roku, po rozejściu się z Berezowską, zamieszkał na krótko w miasteczku Nowe w obecnym kujawsko-pomorskim.

Książka z 250 ilustracjami Kazimierza Grusa wydana po jego śmierci z wstępem M. Jogoszewskiego, wydawnictwo "Karuzela" Łódź 1957

W latach 30. mieszkał w Poznaniu, gdzie współpracował z "Ilustracją Polską", "Kurierem Poznańskim", ale przede wszystkim publikował w "Cyruliku Warszawskim", "Kolcach", "Żółtej Musze" i "Śmiechu", "Kurjerze Poznańskim".

Wraz z Tadeuszem Hernesem był autorem komiksu dla dzieci pt. Ucieszne przygody obieżyświatów[2].

W okresie międzywojennym – podobnie jak Maja Berezowska – opublikował wiele karykatur odbieranych obecnie jako antysemickie. Kilkadziesiąt takich rysunków pokazano w 2013 r. na wystawie w Żydowskim Instytucie Historycznym w Warszawie[3]. Z drugiej strony utrzymywał przyjacielskie kontakty z Julianem Tuwimem – poetą żydowskiego pochodzenia[4]. Jednocześnie opublikował też wiele karykatur odbieranych obecnie jako antyniemieckie[5] i antyrosyjskie[6].

Grus posiadał szerokie spektrum zainteresowań artystycznych, ponieważ tworzył karykatury, rysunki, ilustracje książkowe oraz plakaty. Specjalizował się w karykaturze społeczno-politycznej i obyczajowej. Grus był znany z tego, że potrafił oddać po mistrzowsku charakter poszczególnych zwierząt, a szczególnie jego umiejętności w tej dziedzinie odsłoniły się w rysunkach przeznaczonych dla dzieci i młodzieży. Grus stał się znany jako ilustrator popularnych książek dla dzieci i młodzieży: Marii Kownackiej "O szewczyku Łukaszku co szył buty dla ptaszków"; Kornela Makuszyńskiego "Wesoły zwierzyniec"; Bronisławy Ostrowskiej "Szklana Góra"; "O małpce Kiki i słoniach" (Grus również napisał wierszowany tekst do tej książeczki), oraz książek Jana Żabińskiego: "Jak powstała trąba słonia"; "Jak się zwycięża"; "Któż by przypuszczał?… To i owo o zwierzętach"; "Na srogim lwie"; "To i owo o wężach". Stworzył on również serię rysunków ilustrujących frazeologizmy widziane oczyma dziecka - zbiór części tych rysunków został opublikowany w album 250 razy Mały Kazio[7]. Został wydany nakładem czasopisma Karuzela i zawierał 250 rysunków Kazimierza Grusa[8]

W czasie II wojny św. ukrywał się pod zmienionym nazwiskiem w okupowanej Warszawie. Po wojnie zamieszkał w Łodzi przy ul. Piotrkowskiej 26 i rysował zwłaszcza do "Szpilek". Pod koniec życia ożenił się powtórnie z Zofią, zd. Risop.

Książeczka "Kajecik Małego Kazia" Kazimierza Grusa wyd. Warszawa 1990

Jako artysta niezależny politycznie nie chciał się włączyć w nurt obowiązującej wówczas propagandy, dlatego od początku lat 50. XX w. nie mógł publikować. Żył wówczas bardzo skromnie, zachorował na wątrobę i zmarł po ciężkiej chorobie w 1955 roku[9].

Upamiętnienie[edytuj | edytuj kod]

  • 23 sierpnia 2015 roku w rodzinnym Murzynnie odsłonięto ku jego pamięci tablicę.
  • W 2023 roku w ramach cyklu reportaży Urszuli Guźleckiej, opowiadającego o związkach wybitnych Polaków pochodzących z małych miejscowości na Kujawach i Pomorzu[10] telewizja Bydgoszcz wyemitowała odcinek poświęcony Kazimierzowi Grusowi z podtytułem Kazio z Murzynna[11].

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

Książka "Łbem o ścianę" Jana Huszczy z okładką projektu K. Grusa wyd. Książka 1946 r.
  1. ↑ Tęcza : dwutygodnik dla sztuki, literatury i humoru / [redaktor Kazimierz Grus]. [online], katalogi.bn.org.pl [dostęp 2024-02-02] (pol.).
  2. ↑ Zeszyty Komiksowe. Numer 4., styczeń 2006: Komiks przed wojną. zeszytykomiksowe.org. [dostęp 2014-07-12].
  3. ↑ Wystawa "'Obcy i niemili' Antysemickie rysunki z prasy polskiej 1919-1939". Katalog Wystawy str. 79, 80, 81, 82, 83, 84, 85. ŻIH, Warszawa 2013.
  4. ↑ Eryk Lipiński: Drzewo szpilkowe. Warszawa: 1976, s. 87 31.
  5. ↑ K. Grus, A. Romanowski, Górny Śląsk; Kraków 1921, 16 s. Encyklopedia Powstań Śląskich, red. F. Hawranek i in., Opole 1982, 164; 216-217
  6. ↑ A. Lazari, O. Riabow, Polacy i Rosjanie we wzajemnej karykaturze, Warszawa 2008, s. 14, 21.
  7. ↑ Antoni Smuszkiewicz: Literatura dla dzieci. Podręcznik dla studentów kierunków pedagogicznych. Wyd. I. Poznań: Wydawnictwo Naukowe UAM, 2015, s. 55. ISBN 978-83-232-2848-6.
  8. ↑ 250 razy Mały Kazio Kazimierza Grusa, „Echo Krakowa” (111), 13 maja 1957, s. 2.
  9. ↑ Zgon Kazimierza Grusa, „Echo Krakowa” (155), 1 lipca 1955, s. 1.
  10. ↑ Małe miejscowości, wielcy ludzie [online], bydgoszcz.tvp.pl [dostęp 2023-05-07] (pol.).
  11. ↑ Małe miejscowości, wielcy ludzie: Kazio z Murzynna [online], bydgoszcz.tvp.pl [dostęp 2023-05-07] (pol.).

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

  • Chadrysiak Danuta, Kazimierz Grus (1885-1955), Inowrocław 1992, s. 26;
  • Górska Hanna, Lipiński Eryk, Z dziejów karykatury polskiej, Warszawa 1977, ss. 123-257;
  • Husarski Wacław, Karykatura w Polsce, t. 8, Warszawa 1926, s. 22;
  • Kazimierz Grus, b.a.w., Szpilki, 22 lipca 1956, s. 5;
  • Lipiński Eryk, Drzewo Szpilkowe, Warszawa 1976, ss. 29,77,87,102,127,131,149,191,196;
  • Lipiński Eryk, Pamiętniki, Warszawa 1990, s. 232-234;
  • M. J., Kazimierz Grus nie żyje, [w:] "Łódzki Express Ilustrowany", 1 VII 1955, s. 1;
  • Rusek Adam, Leksykon polskich bohaterów i serii komiksowych, Warszawa 2007, ss. 105-106,165-166,175;
  • Ruszyc Ferdynand, Urbański Jacek, Karykaturzyści Polscy. Antologia biograficzna od początku do współczesności, Warszawa 1994, ss. 79-80;
  • Słownik Artystów Polskich i obcych w Polsce działających. t. 2, red. Maurin-Białostocka Jolanta i in., Wrocław 1975, ss. 499-501;
  • Stołecka Krystyna, Dopisuję cień, [w:] "Tygiel Kultury", nr 1-3 2001, ss. 31-38;
  • Stołecka Krystyna, Sargasy, Łódź 2003, ss. 15-19;
  • Witz Ignacy, Zaruba Jerzy, 50 lat karykatury polskiej, Warszawa 1961, s. 9-36;
  • Zaruba Jerzy, Grus nie żyje, [w:] "Szpilki", 17 VII 1955, ss. 6-7;
  • Zaruba Jerzy, Z pamiętników bywalca, Warszawa 1968, ss. 82,85-88,90-91,149-150,164;
  • Prusowski Wojciech, Wielki zapomniany we własnej ojczyźnie, [w:] "Express Bydgoski", 27 II 2009, s. 3
  • Prusowski Wojciech, Życie i twórczość Kazimierza Grusa (1885-1955); praca dyplomowa -WSKSiM, Toruń 2009, 73+25s.
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Kazimierz_Grus&oldid=73125878”