Kał krowi
Kał krowi – kał usuwany w akcie wypróżnienia przez bydło domowe.
Bezpośrednio po wypróżnieniu odchody bydła mają jasny kolor. Z czasem powierzchnia ciemnieje, następnie przechodzi w kolor brunatny, by po całkowitym wyschnięciu uzyskać kolor szary. Na pastwisku miejsca po odchodach bydlęcych, widoczne są jako kępy intensywnie zielonej, dobrze wyrośniętej i niewypasanej przez bydło trawy, otaczające mały skrawek ziemi początkowo nieporośnięty trawą.
Wykorzystanie i zastosowanie
[edytuj | edytuj kod]Odchody bydła domowego są używane przede wszystkim jako główny składnik nawozów naturalnych. W wielu częściach Afryki odchodów bydła używa się jako paliwa do gotowania. W niektórych bardzo biednych i gęsto zaludnionych obszarach świata ze względu na brak drewna opałowego, odchody bydła domowego są jedynym tanim i ogólnodostępnym paliwem, wykorzystywanym w gospodarstwach domowych.
Odchody krowie rozrzucane są czasami na powale lub ścianach ze względu na to, że zapach działa odstraszająco na insekty; są używane do produkcji środków przeciw komarom. Używane jako wypełniacz, mają własności ocieplające. Odchody krowie były używane przez hinduskich kolejarzy do uszczelniania lokomotyw parowych.
W krajach rozwiniętych w procesie fermentacji odchodów otrzymuje się biogaz i elektryczność. Odchody bydła są trzymane w wielkich zbiornikach, gdzie fermentują bez dostępu tlenu w temperaturze około 40 °C, dzięki czemu rozkładają je bakterie beztlenowe. Uzyskany gaz zawiera około 65% metanu[1].
W Indiach nawóz krowi nazywany jest gobar. W gorącym klimacie, typowym np. dla Indii, odchody krowie szybko wysychają i nie wydzielają charakterystycznego zapachu. Odchody krowie są bogate w substancje mineralne, co jest typowe dla zwierząt roślinożernych. Współcześnie na terenach bezleśnych i wysokogórskich nawóz bydlęcy nadal stanowi paliwo podstawowe w ognisku kuchennym domów wiejskich. Wysuszony kał bydła gromadzą przez okres letni np. górale Bodho z Spiti. Natomiast pozyskany z zagród w okresie zimowym jest zużywany do wiosennego nawożenia pól uprawnych[2]. Spalanie krowich odchodów na masową skalę jest w Indiach źródłem pozyskiwania elektryczności. Wyschnięte stosowane są również jako paliwo w ogniskach i piecach. Ilość paliwa tego typu, spalanego na wsiach indyjskich, oszacowano dla lat 60. na poziomie 225 mln ton rocznie[3]. Stanowiło to ówcześnie połowę ilości tego surowca[4].
W Indiach kał krowi mieszany z gliną służył jako materiał w budownictwie[5].
Znaczenie w kulcie hinduistycznym
[edytuj | edytuj kod]- Stosunek do krowiego kału jest elementem hinduizmu ściśle powiązanym z szacunkiem, jakim hindusi otaczają krowy (patrz: święta krowa). Odchody bydła pełnią rolę ceremonialną w hinduizmie.
- O krowieńcu mówi się w wierzeniach hinduistycznych, że zapewnia płodność[6].
- Rozwodnione odchody krowie służą jako środek czyszczący, np. do metalowych przedmiotów liturgicznych, do sprzątania świątyń itp.
- Zastosowania w kulcie opisuje między innymi księga Manusmryti. Przykładowo Lekcja 3. Domowe ofiary rytu zadusznego w strofie 205 poleca odszukać miejsce nachylone ku rzece po stronie południowej i wysmarować je krowim kałem, zanim przystąpi się do ofiar dla dew i przodków[7].
- Krowie łajno jest wymienione w Pańćagawja pośród czterech innych „krowich” składników (mleka, jogurtu, ghi i krowiej uryny), jako konieczne do poprawnego przeprowadzania ceremonii wedyjskich. W tym kontekście traktowane jest wyjątkowo, gdyż każde inne odchody (w tym i ludzkie) uważane są przez hindusów za rytualnie nieczyste i po każdym z nimi zetknięciu, czy nawet przebywaniu w toalecie, bramin musi wziąć kąpiel i przeprowadzić aćamana – rytuał oczyszczenia. Współcześnie nadal bardzo rozpowszechniony jest wśród hindusów pogląd o magicznej mocy[8] tych pięciu krowich produktów.
- Podczas przygotowań do święta Gowardhanapudźa, obchodzonego na pamiątkę podniesienia przez Krysznę wzgórza Gowardana i uchronienia w ten sposób pasterzy przed gniewem Indry i zesłanym przez niego ulewnym deszczem, ludność Wrajy tworzy model wzgórza Gowardana z krowiego kału. Wokół wyobrażenia góry rozlokowuje się maleńkie porcje krowieńca, symbolizujące krowy i pasterzy. Wieczorem w dniu święta przed modelem góry składa się ofiary, prowadzi śpiewy i tańce ku czci Pana Góry, utożsamianego z Kryszną[6].
Podobnie w wyjątkowy sposób hinduiści traktują konchę, uważając jednocześnie inne rodzaje muszli za nieczyste.
Fermentacja jelitowa – produkcja metanu przez bydło domowe
[edytuj | edytuj kod]Wyziewy są też ważnym elementem cyklu ekologicznego. W przewodzie pokarmowym bydła oraz w zbiornikach gnojowicy zachodzi fermentacja beztlenowa (anaerobowa), w wyniku której powstaje metan. Jest on wytwarzany w znacznych ilościach – jedno zwierzę produkuje około 280 litrów tego gazu dziennie i trudno jest ten gaz zgromadzić. Wszystkie zwierzęta domowe produkują około 80 mln ton metanu rocznie, co stanowi około 22% całej antropogenicznej emisji metanu na świecie.
Zobacz też
[edytuj | edytuj kod]Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Energia prosto od krowy. 2008-03-16. [dostęp 2009-07-21].
- ↑ 4. Rola zwierząt w tradycyjnych formach gospodarki. W: Przemysław Hinca: Zwierzęta w kulturach górali himalajskich. Antropologiczne studium wybranych ludów himalajów Zachodnich. Wyd. 1. Poznań: Wydawnictwo Poznańskie, 2006, s. 61-62, seria: Poznańskie studia etnologiczne. Nr 8. ISBN 83-7177-433-8.
- ↑ Energetyka. Woda. Krowy. Nowa technika. W: Stefan Wilanowski: Indie : społeczeństwo, ekonomia, polityka. Wyd. 1. Warszawa: Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza, 1969, s. 288.
- ↑ Energetyka. Woda. Krowy. Nowa technika. W: Stefan Wilanowski: Indie : społeczeństwo, ekonomia, polityka. Wyd. 1. Warszawa: Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza, 1969, s. 295.
- ↑ Wieś a Miasto. W: Marilia Albanese: Starożytne Indie. Natalia Ossowska (tł.). Wyd. 1. T. 1: Starożytne Indie. Historia kultury hinduskiej. Barcelona: Ediciones Folio S.A, 2007, s. 78, seria: Wielkie cywilizacje. ISBN 978-84-413-2748-1.
- ↑ a b Góra i jaskinia górska w micie krysznaickim. W: Barbara Grabowska: Kryszna. Z dziejów literatury indyjskiej. Wyd. 1. Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, 2008, s. 111. ISBN 978-83-235-0553-2.
- ↑ Lekcja 3. Domowe ofiary zadusznego rytu. W: Manu Swajambhuwa: Manusmryti, czyli traktat o zacności. Maria Krzysztof Byrski (tł.,red.nauk.). Wyd. 1. PIW, s. 106, seria: Bibliotheca Mundi.
- ↑ Kult krowy na co dzień. W: Monika Tworuschka, Udo Tworuschka: Religie świata. Michał Dobrzański (tł.), Grzegorz Polak (uzup.). Wyd. 1. T. V: Hinduizm. Warszawa: Agora SA, 2009, s. 111, seria: Biblioteka Gazety Wyborczej. ISBN 978-83-7552-558-8. Cytat: wśród szerokich warstw społeczeństwa panuje przekonanie, iż pięć krowich produktów (...) ma magiczną moc..
Literatura przedmiotu
[edytuj | edytuj kod]- Krowy. W: Louis Frédéric: Słownik cywilizacji indyjskiej. Przemysław Piekarski (red.nauk.). Wyd. 1. T. 1. Katowice: Wydawnictwo "Książnica", 1998, s. 456. ISBN 83-7132-369-7.
- Pańćgawja. W: Louis Frédéric: Słownik cywilizacji indyjskiej. Przemysław Piekarski (red. nauk.). Wyd. 1. T. 2. Katowice: Wydawnictwo "Książnica", 1998, s. 117. ISBN 83-7132-370-0.