Kisielnica trzoneczkowa

Kisielnica trzoneczkowa
	; Górna strona owocnika z brodawkami
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	grzyby
Typ	podstawczaki
Klasa	pieczarniaki
Rząd	uszakowce
Rodzina	uszakowate
Rodzaj	kisielnica
Gatunek	kisielnica trzoneczkowa
	Nazwa systematyczna
	Exidia glandulosa (Bull.) Fr.; Syst. mycol. 2(1): 224 (1822)
	Multimedia w Wikimedia Commons

Kisielnica trzoneczkowa (Exidia glandulosa (Bull.) Fr.) – gatunek grzybów należący do rodziny uszakowatych (Auriculariaceae)^[1].

Systematyka i nazewnictwo[edytuj | edytuj kod]

Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Exidia, Auriculariaceae, Auriculariales, Auriculariomycetidae, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungii^[1].

Po raz pierwszy takson ten zdiagnozował w 1789 r. Jean Baptiste Bulliard nadając mu nazwę Tremella glandulosa. Obecną, uznaną przez Index Fungorum nazwę nadał mu w 1822 r. Elias Fries, przenosząc go do rodzaju Exidia^[1].

Niektóre synonimy naukowe^[2]:

Auricularia truncata (Fr.) Fuckel 1870
Exidia grambergii Neuhoff 1926
Exidia truncata Fr. 1822

Nazwę polską podał Władysław Wojewoda w 1999 r. W polskim piśmiennictwie mykologicznym gatunek ten opisywany był też jako wypotek przecięty i kisielec trzoneczkowy^[3].

Morfologia[edytuj | edytuj kod]

Owocnik

Średnica 2-9 cm, kształt krążkowaty, miseczkowaty lub kieliszkowaty. Posiada krótki, stożkowaty trzon. Boki owocnika nie przyklejają się do podłoża. Powierzchnia matowa, czarna lub brązowoczarna, gładka, po dojrzeniu owocnika pofałdowana lub pokryta jamkami. Miąższ galaretowaty^[4]^[5] i dość zwarty, ale podczas deszczowej pogody lub w starszym wieku owocniki deformują się. Mogą występować pojedynczo, lub w niewielkich klastrach^[6].

Cechy mikroskopowe

Podstawki podzielone poprzecznie, jak u trzęsaków (Tremella sp.). Zarodniki cylindryczne, wygięte, długości 14–17 µm i średnicy 4,5–6 µm, o gładkiej powierzchni, pozbawione pory rostkowej. Wysyp zarodników biały, nieamyloidalny^[5].

Występowanie i siedlisko[edytuj | edytuj kod]

Występuje w Ameryce Północnej, Europie, Azji i Australii^[7]. W Polsce gatunek rzadki. Znajduje się na Czerwonej liście roślin i grzybów Polski. Ma status R – potencjalnie zagrożony z powodu ograniczonego zasięgu geograficznego i małych obszarów siedliskowych^[8]. Znajduje się na listach gatunków zagrożonych także w Danii, Norwegii, Finlandii^[3].

W Polsce kisielnicę trzoneczkową można spotkać w lasach liściastych i mieszanych, w parkach, na opadłych gałęziach drzew. Obserwowano ją na opadłych gałęziach, pniakach i leżących pniach dębu szypułkowego, dębu bezszypułkowego, lipy. Owocniki wytwarza przez cały rok^[3]

Znaczenie[edytuj | edytuj kod]

Saprotrof rozwijający się w drewnie i powodujący jego białą zgniliznę^[5].

Gatunki podobne[edytuj | edytuj kod]

Podobna jest kisielnica kędzierzawa (Exidia nigricans), która tworzy owocniki większe, mózgowato pofałdowane i bez trzonu, bokami przyrośnięte do podłoża^[4]. Szybko podczas dojrzewania się deformują i tworzą rozlewającą się na podłożu masę. Pod mikroskopem obydwa te gatunki są nie do odróżnienia, jednak badania DNA wykazały, że są to różne gatunki^[9].

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

↑ ^a ^b ^c Index Fungorum. [dostęp 2014-06-12]. (ang.).
↑ Species Fungorum. [dostęp 2013-11-12]. (ang.).
↑ ^a ^b ^c Władysław Wojewoda: Checklist of Polish Larger Basidiomycetes. Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski. Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2003. ISBN 83-89648-09-1.
↑ ^a ^b Barbara Gumińska, Władysław Wojewoda: Grzyby i ich oznaczanie. Warszawa: PWRiL, 1985. ISBN 83-09-00714-0.
↑ ^a ^b ^c Ewald Gerhardt: Grzyby – wielki ilustrowany przewodnik. Warszawa: 2006, s. 674. ISBN 83-7404-513-2.
↑ Breitenbach J, Kranzlin F. (1985). Fungi of Switzerland: Non Gilled Fungi: Heterobasidiomycetes, Aphyllophorales, Gastromycetes 2. Mad River Press. p. 66. ISBN 978-0-916422-67-7. (jako E. truncata)
↑ Discover Life Maps. [dostęp 2014-04-18].
↑ Zbigniew Mirek: Red list of plants and fungi in Poland = Czerwona lista roślin i grzybów Polski. Kraków: W. Szafer Institute of Botany. Polish Academy of Sciences, 2006. ISBN 83-89648-38-5.
↑ Weiss M, Oberwinkler F. (2001). "Phylogenetic relationships in Auriculariales and related groups – hypotheses derived from nuclear ribosomal DNA sequences". Mycological Research 105 (4): 403–45

[if-1] Index Fungorum. [dostęp 2014-06-12]. (ang.).

[2] Species Fungorum. [dostęp 2013-11-12]. (ang.).

[checklist-3] Władysław Wojewoda: Checklist of Polish Larger Basidiomycetes. Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski. Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2003. ISBN 83-89648-09-1.

[guminska-4] Barbara Gumińska, Władysław Wojewoda: Grzyby i ich oznaczanie. Warszawa: PWRiL, 1985. ISBN 83-09-00714-0.

[Gerhardt-5] Ewald Gerhardt: Grzyby – wielki ilustrowany przewodnik. Warszawa: 2006, s. 674. ISBN 83-7404-513-2.

[6] Breitenbach J, Kranzlin F. (1985). Fungi of Switzerland: Non Gilled Fungi: Heterobasidiomycetes, Aphyllophorales, Gastromycetes 2. Mad River Press. p. 66. ISBN 978-0-916422-67-7. (jako E. truncata)

[7] Discover Life Maps. [dostęp 2014-04-18].

[8] Zbigniew Mirek: Red list of plants and fungi in Poland = Czerwona lista roślin i grzybów Polski. Kraków: W. Szafer Institute of Botany. Polish Academy of Sciences, 2006. ISBN 83-89648-38-5.

[9] Weiss M, Oberwinkler F. (2001). "Phylogenetic relationships in Auriculariales and related groups – hypotheses derived from nuclear ribosomal DNA sequences". Mycological Research 105 (4): 403–45

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]