Knieżyca brzozówka
| Elasmucha fieberi | |||
| (Jakovlev, 1865) | |||
 Widok od góry | |||
| Systematyka | |||
| Domena | |||
|---|---|---|---|
| Królestwo | |||
| Typ | |||
| Gromada | |||
| Rząd | |||
| Podrząd | |||
| Nadrodzina | |||
| Rodzina | |||
| Podrodzina | |||
| Rodzaj | |||
| Gatunek |
knieżyca brzozówka | ||
| Synonimy | |||
| |||
Knieżyca brzozówka[1] (Elasmucha fieberi) – gatunek pluskwiaka z podrzędu różnoskrzydłych i rodziny puklicowatych. Zamieszkuje palearktyczną Eurazję od Półwyspu Iberyjskiego po Wyspy Japońskie. Żeruje na drzewach liściastych, a na północy zasięgu także na iglastych.
Taksonomia[edytuj | edytuj kod]
Gatunek ten wzmiankowany w literaturze został po raz pierwszy w 1857 roku przez Johannesa von N.F.X. Gistela jako Cimex scansor, jednak nazwa ta stanowi nomen oblitum[2]. Zgodnie z zasadami Międzynarodowego kodeksu nomenklatury zoologicznej opisany został po raz pierwszy w 1865 roku przez Wasilija Jakowlewa pod nazwą Elasmostethus fieberi. Jako miejsce typowe wskazano Kazań i Niżny Nowogród w Rosji. Epitet gatunkowy nadano na cześć Franza Xavera Fiebera[3].
Morfologia[edytuj | edytuj kod]
Pluskwiak o ciele długości od 7 do 8,5 mm[4][5], ubarwionym żółtoszaro, żółtozielono lub żółtobrązowo, czasem z czerwonawym odcieniem, a niekiedy nawet niemal czarniawym[5][1]. Punktowanie wierzchu ciała jest czarne, gęstsze i wyraźniejsze niż u knieżycy szarej[4]. Czułki zwykle są jednolicie ciemne, brązowe do czarnych[5][1]. Przedplecze ma kąty przednio-boczne z ząbkowatym wyrostkiem, a kąty tylno-boczne słabo wystające, niewydłużone w wyrostek. Tarczka ma w części nasadowej ciemną, zwykle rozmytą, czasem niemal niewidoczną plamę. Ujścia gruczołów zapachowych na zapiersiu są krótsze i szersze niż u ukrzeńców, na wierzchołkach zaokrąglone. Spodnia strona odwłoka ma na jasnym tle liczne czarne punkty. Listewka brzeżna odwłoka ma kontrastowe jasne i ciemne pasy. Samiec ma grzbietową krawędź segmentu genitalnego wyraźnie i głęboko wciętą. Samica ma ósmy segment odwłoka z dużym, wyraźnie dłuższym niż szerokim gonokoksytem[5][4].
Ekologia i występowanie[edytuj | edytuj kod]
Owad ten zasiedla lasy, zadrzewienia, parki, ogrody, aleje, łąki, polany i przydroża[1]. Zarówno larwy jak i postacie dorosłe są fitofagami ssącymi soki z liści i owocostanów drzew liściastych[1], głównie brzóz i olsz, a w północnej części zasięgu także z drzew iglastych[4]. Postacie dorosłe aktywne są od kwietnia lub maja do września[1] i stanowią stadium zimujące[1][4].
Gatunek palearktyczny. W Europie znany jest z Hiszpanii, Francji, Belgii, Holandii, Luksemburga, Niemiec, Szwajcarii, Liechtensteinu, Austrii, Włoch, Danii, Szwecji, Norwegii, Finlandii, Estonii, Łotwy, Litwy, Polski, Czech, Słowacji, Węgier, Białorusi[6][2], Ukrainy[7], Słowenii, Czarnogóry, Serbii oraz europejskiej części Rosji[6][2]. W Azji zamieszkuje Syberię[4], Mongolię, Chiny, Koreę i Japonię[2].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c d e f g Elasmucha fieberi – Knieżyca brzozówka. [w:] Insektarium.net [on-line]. [dostęp 2022-05-22].
- ↑ a b c d Berend Aukema (red.): Elasmucha fieberi (Jakovlev, 1865). [w:] Catalogue of Palearctic Heteroptera [on-line]. Naturalis Biodiversity Center. [dostęp 2022-05-22].
- ↑ V.E. Jakovlev. Hemiptera Heteroptera of the Volga region fauna. „Uchenye Zapiski Kazanskogo Universiteta, Otdelenie Fiziko-Matematicheskikh i Meditsinskikh Nauk”. 1864, s. 109-129, 1865.
- ↑ a b c d e f Jerzy A. Lis, Barbara Lis, Dariusz J. Ziaja: Heteroptera Poloniae 2: Pentatomoidea 1: Acanthosmatidae, Cydnidae, Plataspidae, Scutelleridae, Thyreocoridae. Bytom: Zakład Poligraficzno-Wydawniczy "Plik", 2012.
- ↑ a b c d Jerzy A. Lis, Barbara Lis: Klucze do oznaczania owadów Polski cz. XVIII Pluskwiaki różnoskrzydłe - Heteroptera z. 13 Puklicowate - Acanthosmatidae, Żółwinkowate - Scutelleridae. Warszawa, Wrocław: Oficyna Wydawnicza Turpress, Polskie Towarzystwo Entomologiczne, 1998.
- ↑ a b Elasmucha fieberi (Jakovlev, 1865). [w:] Fauna Europaea [on-line]. [dostęp 2022-05-22].
- ↑ Species: Elasmucha fieberi (Jakovlev, 1865). [w:] Ukrainian Biodiversity Information Network. Національна мережа інформації з біорізноманіття [on-line]. [dostęp 2022-05-22].