Kościół Świętych Apostołów Piotra i Pawła w Żyrzynie

Kościół Świętych Apostołów Piotra i Pawła

415 z dnia 9.05.1969
kościół parafialny
widok od frontu
Państwo	Polska
Województwo	lubelskie
Miejscowość	Żyrzyn
Adres	ul. Tysiąclecia
Wyznanie	katolickie
Kościół	rzymskokatolicki
parafia	Świętych Apostołów Piotra i Pawła
Wezwanie	Świętych Apostołów Piotra i Pawła
Wspomnienie liturgiczne	Świętych Apostołów Piotra i Pawła - 29 czerwca
Historia Data rozpoczęcia budowy 1803 Data zakończenia budowy 1848 Data poświęcenia 1848
Dane świątyni Styl klasycystyczny Architekt Piotr Aigner Kopuła • liczba kopuł 1 Ołtarz • liczba ołtarzy 3 Liczba naw 1
Położenie na mapie gminy Żyrzyn Kościół Świętych Apostołów Piotra i Pawła
Położenie na mapie Polski Kościół Świętych Apostołów Piotra i Pawła
Położenie na mapie województwa lubelskiego Kościół Świętych Apostołów Piotra i Pawła
Położenie na mapie powiatu puławskiego Kościół Świętych Apostołów Piotra i Pawła
51°29′49,3″N 22°05′51,1″E

Kościół Świętych Apostołów Piotra i Pawła – rzymskokatolicki kościół parafialny należący do parafii pod tym samym wezwaniem (dekanat Puławy archidiecezji lubelskiej).

Budowa świątyni została rozpoczęta w 1803 roku przez Ignacego Rudnickiego, ówczesnego właściciela żyrzyńskich dóbr, ale po wzniesieniu murów do wysokości około pięciu metrów prace zostały przerwane. Nie wiadomo dokładnie, dlaczego – zapewne z powodu braku funduszy, majątek Żyrzyn był w kiepskiej kondycji finansowej. Pogorszyła się ona jeszcze po śmierci Rudnickiego w 1811 roku. Niezabezpieczone mury pozostawały w takim stanie przez 35 lat i porosły w tym czasie drzewami.

W 1833 majątek Żyrzyn zakupił na publicznej licytacji Adam Wessel, właściciel dóbr Łysobyki. Zadeklarował dokończenie budowy świątyni w ciągu dwóch lat, na własny koszt. Jednak, gdy w 1836 roku do parafii przybył nowy proboszcz, prace jeszcze się nawet nie rozpoczęły. Dopiero na wiosnę 1839 roku ruszyła ponownie budowa (według nieco zmienionego w stosunku do pierwotnego projektu Karola Kremera). Uzupełnione zostały zniszczone fragmenty murów i zostały pociągnięte wzwyż. Praca była prowadzona wolno, ponieważ wykonywana była tylko w czasie wolnym od zajęć gospodarskich.

W 1841 roku kościół był już w zasadzie gotowy, zostało tylko otynkowanie wnętrza. Prace wykończeniowe trwały jednak aż do 1848 roku, w tym samym roku świątynia została poświęcona.

Kościół w Żyrzynie to kolejna z realizacji wizji kościoła rotundowego Piotra Aignera (inspiracją był tu Panteon w Rzymie). Zanim zdołano go wybudować, powstała już kaplica pałacowa w Puławach i kościół św. Aleksandra w Warszawie. Budowla w Żyrzynie do nich nawiązuje, tylko w mniejszej skali. Do nawy na planie koła od strony południowej przylega zakrystia, w kształcie ryzalitu. Od frontu, na osi świątyni, znajduje się kruchta, jest ozdobiona skromnym, czterokolumnowym portykiem z trójkątnym szczytem. Świątynia nakryta jest kopułą, na jej szczycie jest umieszczona sześciokolumnowa wieżyczka z krzyżem. Wnętrze jest doświetlone przez okulusy znajdujące się w płaszczu kopuły, nad oknami.

Wnętrze to, zwłaszcza kopuła, jest ozdobiona polichromią i trzema kolorowymi witrażami w oknach (św. Stanisław, św. Zofia i św. Józef), ofiarowanymi w 1912 roku przez Stanisława i Zofię Wesslów.

Dobrodziejów kościoła upamiętniają marmurowe epitafia i tablice.