Kościół św. Mikołaja Biskupa w Skrzydlnej
 A-177 z dnia 23.12.1961[1]
| |||||||||
| kościół pomocniczy | |||||||||
 Kościół św. Mikołaja Biskupa w Skrzydlnej | |||||||||
| Państwo | |||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Województwo | |||||||||
| Miejscowość | |||||||||
| Wyznanie | |||||||||
| Kościół | |||||||||
| Parafia | |||||||||
| Wezwanie | |||||||||
| |||||||||
| |||||||||
Położenie na mapie gminy Dobra  | |||||||||
Położenie na mapie Polski  | |||||||||
Położenie na mapie województwa małopolskiego  | |||||||||
Położenie na mapie powiatu limanowskiego  | |||||||||
 49°45′16,42″N 20°10′42,62″E/49,754561 20,178506
| |||||||||
Kościół św. Mikołaja Biskupa w Skrzydlnej – zabytkowy kościół z XVI wieku, pierwotnie w całości drewniany, obecnie drewniano-murowany. Pełni rolę kościoła pomocniczego parafii św. Mikołaja Biskupa. Znajduje się na trasie nr VI Małopolskiego Szlaku Architektury Drewnianej.
Historia[edytuj | edytuj kod]
Według starych przekazów (historii) pierwotnie w miejscowej parafii miał istnieć inny kościół pod tym samym wezwaniem (niestety nieznane są jego losy)[2].
Przez wiele lat uważano, że kościół ufundowany przez właściciela Skrzydlnej Prokopa Pieniążka pochodzi z XVI wieku. Według miejscowej legendy fundator zginął na budowie, co znacznie wydłużyło prace. Ostatecznie świątynia została konsekrowana w 1585[3].
Z czasem część konstrukcji uległa znacznemu osłabieniu i konieczna była rozbiórka. Zniszczone fragmenty - prezbiterium i zakrystię - wymurowano. W miarę upływu czasu konieczne było podejmowanie dalszych prac konserwatorskich: w 1787 rozbudowano nawę i wprowadzono sklepienia pozorne, w 1838 dobudowano barokową wieżę, która następnie została w 1959 odnowiona[4].
Obecnie (rok 2023) prowadzone są (od ponad 10 lat) przy zabytkowym kościele gruntowne prace konserwatorskie, archeologiczne, budowlane, architektoniczne oraz prowadzone są specjalistyczne badania, które podają nowe informacje o tym kościele. Prawdopodobnie zabytkowy kościół w Skrzydlnej jest o dwa lub trzy wieki starszy niż dotąd sądzono. Prezbiterium pochodzi z XIV lub nawet XIII wieku, a zrąb nawy powstał w latach ok. 1419-1425. Prokop Pieniążek był nie fundatorem budowy ale przebudowy miejscowego kościoła[5][6].
Po wzniesieniu i poświęceniu nowego kościoła w 1993, stara świątynia stała się kościołem pomocniczym i jest rzadko wykorzystywana[7].
Architektura[edytuj | edytuj kod]
Jest to kościół jednonawowy, drewniany, konstrukcji zrębowej, do którego dobudowano z kamienia prezbiterium i zakrystię. Od południa posiada niewielką kaplicę[7].
Nawę przykrywa jednokalenicowy dach z wieżyczką na sygnaturkę. Góruje nad nim drewniana wieża z nadwieszona iglicą i barokowym hełmem[4].
Wnętrze[edytuj | edytuj kod]
Wnętrze świątyni zdobi polichromia figuralna i ornamentalna, wykonana w 1958 roku przez Tadeusza Łamkowskiego[3]. Przedstawia ona polskich świętych - Jadwigę Andegaweńską, Stanisława Biskupa, Kazimierza Jagiellończyka, Jacka dominikanina, Maksymiliana Kolbe oraz Stanisława Kostkę[4]. Zespół konserwatorów odkrył cztery warstwy polichromii. Trzy warstwy pochodzą z XVI wieku, a jedna (barokowa) z końca XVII. Najstarsze malowidła zachowały się w najlepszym stanie. Badania UV pozwoliły odkryć także starszą polichromię - prawdopodobnie XV-wieczną. Odkryto m.in. straszą warstwę posadzki. Obecnie jej poziom znajduje się blisko pół metra niżej od obecnej[5].
Ołtarze[edytuj | edytuj kod]
- Ołtarz główny
- XVII-wieczny ołtarz barokowy - pierwotnie z późnogotyckim obrazem Matka Boża z Dzieciątkiem i św. Biskupami: Mikołajem i Stanisławem, przesłanianym przez obraz Biskup Mikołaj. Oryginalny obraz został skradziony i po odzyskaniu nie wrócił już do świątyni[4]. W zwieńczeniu ołtarza znajduje się również niewielki wizerunek św. Antoniego.
- Ołtarze boczne
- barokowe, pochodzące z końca XVII wieku
- ołtarz z rzeźbą Matka Boża z Dzieciątkiem
- ołtarz z rzeźbą Najświętszego Serca Jezusowego
- ołtarz w kaplicy bocznej z kopię obrazu z kaplicy Loretańskiej w bazylice Mariackiej w Krakowie, wykonana przez Marię Ritter[8].
Wyposażenie kościoła[edytuj | edytuj kod]
W boku ołtarza głównego znajduje się renesansowy nagrobek fundatora przebudowy kościoła, Prokopa Pieniążka, wykonany z piaskowca. Zmarły został na nim przedstawiony jako rycerz w zbroi[7]. Nagrobek został wykonany w krakowskim warsztacie włoskiego rzeźbiarza królewskiego Hieronima Canavesiego.
W kościele znajduje się również barokowa XVIII-wieczna chrzcielnica oraz XVII-wieczna renesansowa ambona. Na belce tęczowej umieszczono XIV-wieczny gotycki drewniany krucyfiks[8].
Obok kościoła znajduje się drewniana dzwonnica.
Kościół stoi w otoczeniu kilku starych drzew, które są obecnie pomnikami przyrody. Otacza go kamienny mur, wzniesiony na przełomie XVIII i XIX wieku z trzema niewielkimi kapliczkami z I połowy XIX wieku. Obok ogrodzenia znajduje się kilka starych nagrobków, które są pozostałością po znajdującym się tu kiedyś cmentarzu parafialnym[9].
Zobacz też[edytuj | edytuj kod]
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Rejestr zabytków nieruchomych – województwo małopolskie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 30 września 2023 [dostęp 2016-01-26].
- ↑ P. Skoczek, s.22
- ↑ a b P. Skoczek, s. 23
- ↑ a b c d Drewniany kościół pw. św. Biskupa Mikołaja w Skrzydlnej. beskidwyspowy.eu, 25-03-2010. [dostęp 2010-10-24]. [zarchiwizowane z tego adresu (2010-11-21)]. (pol.).
- ↑ a b Instytut Gość Media, Zabytkowy kościół w Skrzydlnej jest o dwa lub trzy wieki starszy... [online], Instytut Gość Media, 7 maja 2023 [dostęp 2023-12-10].
- ↑ Historia kościoła pw. św. Mikołaja Biskupa w Skrzydlnej. Wykład dr Anny Forczek-Sajdak. [dostęp 2023-12-10].
- ↑ a b c Skrzydlna: Kościół Mikołaja Biskupa. PolskaNiezwykła. [dostęp 2010-10-24]. (pol.).
- ↑ a b Skrzydlna: kościół św. Mikołaja. Katolicka Agencja Informacyjna. [dostęp 2010-10-24]. (pol.).
- ↑ P. Skoczek, s.24
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Piotr Skoczek: Parafie Ziemi Limanowskiej. Proszówki: Prowincjonalna Oficyna Wydawnicza, 2009, s. 22-24. ISBN 978-83-88383-43-4.