Kościół Świętych Apostołów Piotra i Pawła w Brzeżanach
| kościół parafialny | |||||||||||||||||||
 Fasada kościoła i dzwonnica | |||||||||||||||||||
| Państwo | |||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Obwód | |||||||||||||||||||
| Miejscowość | |||||||||||||||||||
| Wyznanie |
rzymskokatolickie | ||||||||||||||||||
| Kościół | |||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||
Położenie na mapie obwodu tarnopolskiego  | |||||||||||||||||||
Położenie na mapie Ukrainy  | |||||||||||||||||||
| 49,43733°N 24,93725°E/49,437325 24,937247 | |||||||||||||||||||
Kościół pw. Świętych Apostołów Piotra i Pawła w Brzeżanach (dawniej kościół Narodzenia Najświętszej Maryi Panny czyli kościół farny) – zabytkowa świątynia rzymskokatolicka, kościół parafialny w mieście Brzeżany, siedzibie rejonu brzeżańskiego w obwodzie tarnopolskim na Ukrainie. Fundowana przez właścicieli miasta Sieniawskich (według innych danych przez Adama Hieronima Sieniawskiego).
Historia[edytuj | edytuj kod]
Świątynia została zbudowana w latach 1600–1620[2][3]. Fundatorami świątyni byli właściciele miasta Sieniawscy[2]. Według innych danych fundowana przez Adama Hieronima Sieniawskiego[4], podczaszego koronnego, który jednak został pochowany w innej świątyni brzeżańskiej – w zamkowej kaplicy-kościele[5]. 31 sierpnia 1625 Jan Andrzej Próchnicki, arcybiskup lwowski, konsekrował świątynię[2] pod tytułem odrodzenia Matki Boskiej i Ukrzyżowanego Pana Jezusa[6]. W latach 1679–1685 kościół został odnowiony oraz przebudowany w stylu późnogotyckim[2].
17 września 1775 za zgodą arcybiskupa metropolity lwowskiego Wacława Hieronima Sierakowskiego biskup nisseński, proboszcz brzeżański Kryspin Cieszkowski konsekrował odnowioną przez siebie świątynię oraz ołtarz wielki pw. Narodzenia Najśw. Dziewicy Maryi. 13 października 1776 Kryspin Cieszkowski poświęcił ołtarze w kaplicach: 1) Najśw. Maryi Dziewicy Różańcowej i św. Jana Kantego, 2) św. Franciszka Ksawerego i św. Michała Archanioła, 3) św. Maryi Magdaleny i św. Kajetana, 4) św. Anny i Maryi Dziewicy Boleściwej, jako Patronki domu ubogich, 5) św. Józefa, Oblubieńca Błog. Maryi Dziewicy i Świętych Męczenników Kryspina i Kryspiniana, 6) św. Jana Nepomucena i św. Antoniego Padewskiego[7]. Po zniszczeniach, których w 1811 kościół doznał wskutek ognia, został odnowiony dzięki wsparciu Izabeli Lubomirskiej[2]. Ponownie świątynia doznała zniszczeń podczas I wojny światowej.
Dawniej (przynajmniej na początku XX wieku) na ambonie kościelnej znajdowały się rzeźby figuralne, których autorem był nieokreślony do dziś przedstawiciel lwowskiej szkoły rzeźby rokokowej[8].
Pochowane osoby[edytuj | edytuj kod]
- Krzysztof Strzemeski został pochowany w grobie przy ołtarzu wielkim[9]
- Jakub Ksawery Aleksander Potocki[10]
Proboszczowie[edytuj | edytuj kod]
- Stefan Stupnicki (ur. 1781, zm. 2 listopada 1836)[11]
- Jan Tepper (ur. 1806, zm. 3 października 1866)[12]
Zobacz też[edytuj | edytuj kod]
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Tomasz Zaucha: Kościół parafialny p.w. ŚŚ. Piotra i Pawła oraz Matki Boskiej Różańcowej (d. Narodzenia Najświętszej Panny Marii) w Brzeżanach. [W:] Kościoły i klasztory rzymskokatolickie dawnego województwa ruskiego. T. 15. Kraków: Antykwa, 2007, 599 il., s. 55. seria: Materiały do dziejów sztuki sakralnej na ziemiach wschodnich dawnej Rzeczypospolitej. Cz. I. ISBN 978-83-89273-49-9.
- ↑ a b c d e Brzeżany. Kościół p.w. św. Ap. Piotra i Pawła
- ↑ Według danych w starszej literaturze kościół został zbudowany w 1600 → zob. : X. Bolesław Limanowski. Parafia rzym. katol. w Brzeżanach w r. 1930, s. 34.
- ↑ Roman Marcinek. Brzeżany – miasto Sieniawskich.
- ↑ Mirosław Nagielski: Sieniawski Adam Hieronim (1576–1619). [W:] Polski Słownik Biograficzny. T. XXXVII/1, zeszyt 152. Warszawa — Kraków : Polska Akademia Nauk, Drukarnia Uniwersytetu Jagiellońskiego, 1996, s. 102.
- ↑ X. Bolesław Limanowski. Parafia rzym. katol. w Brzeżanach w r. 1930, s. 34.
- ↑ Józef Czernecki: Brzeżany: pamiątki i wspomnienia. Lwów, nakładem Towarzystwa nauczycieli szkół wyższych, 1905, s. 47.
- ↑ Bohdan Tychyj. Wiwtar Johana Pfistera. „Pam'jatky Ukrajiny”. 5 (188), maj 2013, s. 29. (ukr.)
- ↑ Stanisław Józef Duńczewski: O familii Lubiczów Strzemeskich [w:] Herbarz Wielu Domow Korony Polskiey y W. X. Litewskiego. T. 2. 1757, s. .
- ↑ S. M. Brzozowski: Potocki Jakub Ksawery Aleksander. [W:] Polski Słownik Biograficzny. T. XXVII. Wrocław-Warszawa-Kraków-Gdańsk-Łódź, 1984–1985, s. 23–24.
- ↑ Catalogus Universi Venerabilis Cleri Saecularis et Regularis Archidioeceseos Leopolitanae R. L. pro Anno Domini MCCCXXXVII. Leopoli, 1837, s. 144. (łac.)
- ↑ Catalogus Cleri Archidioeceseos Leopolitanae ritus latini pro Anno Domini MCCCLXVI. Leopoli, 1866, s. 150. (łac.)
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- X. Bolesław Limanowski: Parafia rzym. katol. w Brzeżanach w r. 1930. [W:] Brzeżany 1530-1930. Złoczów : J. Landesberg, 1930, s. 34–35.
- Maurycy Maciszewski: Brzeżany w czasach Rzeczypospolitej Polskiej. Brody, 1910, s. 101–112.
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- Brzeżany. Kościół p.w. św. Ap. Piotra i Pawła.
- Brzeżany. Parafia św. Ap. Piotra i Pawła na stronie Archidiecezji Lwowskiej Kościoła Łacińskiego na Ukrainie.
- Roman Marcinek. Brzeżany – miasto Sieniawskich na str. Silva Rerum - Muzeum Pałacu Króla Jana III w Wilanowie.