Kościół św. Macieja we Wrocławiu
 nr rej. 23 z dnia 28.11.1947 oraz 83 z 6.02.1962[1]
| |||||||||||||
| kościół akademicki | |||||||||||||
 Widok od strony południowej | |||||||||||||
| Państwo | |||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Województwo | |||||||||||||
| Miejscowość | |||||||||||||
| Adres |
pl. biskupa Nankiera 17a | ||||||||||||
| Wyznanie | |||||||||||||
| Kościół | |||||||||||||
| Parafia | |||||||||||||
| Wezwanie | |||||||||||||
| Wspomnienie liturgiczne | |||||||||||||
| |||||||||||||
| |||||||||||||
Położenie na mapie Wrocławia  | |||||||||||||
Położenie na mapie Polski  | |||||||||||||
Położenie na mapie województwa dolnośląskiego  | |||||||||||||
 51°06′46,44″N 17°02′11,06″E/51,112900 17,036406
| |||||||||||||
Kościół św. Macieja Apostoła we Wrocławiu – gotycki kościół z cegły, zbudowany na planie krzyża, jednonawowy z transeptem i wieżą. Znajduje się po wschodniej stronie ul. Szewskiej, nosząc adres pl. bpa Nankiera 17a. Historia kościoła sięga pierwszej ćwierci XIII wieku. Powstał on wówczas jako kaplica dworska związana z dworem (curia) Henryka Brodatego, który znajdował się (wedle rekonstrukcji Małachowicza) dalej na wschód. Kościół ten składał się z dwuprzęsłowej nawy oraz również dwuprzęsłowego, węższego i dłuższego prezbiterium.
Historia
[edytuj | edytuj kod]
W 1243 lub 1248 księżna Anna, wdowa po Henryku Pobożnym, założyła na terenie dworu szpital pod wezwaniem św. Elżbiety, zaś w 1253 sprowadziła Krzyżowców z Czerwoną Gwiazdą, tworząc klasztor tego zakonu i przekazując zakonnikom również kościół.
Około 1300 lub wedle innych źródeł nieco później przebudowano prezbiterium, nadając mu trójboczne zakończenie, jak również rozpoczęto budowę wieży. Kolejne etapy budowlane nastąpiły w końcu XIV wieku oraz na początku kolejnego wieku, gdy po kolei przybudowano do korpusu nawy trójbocznie zakończone ramiona transeptu, odpowiednio od południa i północy, w ten sposób nadając świątyni plan krzyża[2]. Odpowiednio podwyższono też nawę. Ukończenie nakrytej ostrosłupowym, pokrytym miedzią hełmem wieży nastąpiło w 1487, zaś w m.in. w 1569 kościół przebudowano, ponownie nadbudowując mury nawy i budując nowe sklepienia. W 1662 rozmontowano górną część nadwątlonego hełmu wieży i zastąpiono ją niewielkim barokowym dachem cebulastym. Później zbarokizowano wnętrze i dodano od południa barokową kruchtę, a po 1675 zbudowano pod nawą i większą częścią prezbiterium niską trójnawową kryptę.
Po sekularyzacji zakonu świątynia stała się pomocniczym kościołem parafialnym. W latach 1895–1896 przeszła poważniejszy remont.
Uszkodzony podczas walk roku 1945 (spłonęły dachy wieży i nawy) kościół długo stał zaniedbany, dach pokryto prowizorycznie dopiero w 1949. W 1958 kościół uległ poważnemu uszkodzeniu, zawaliła się część północnego ramienia transeptu i zniszczona została renesansowa ambona z 1607. Ostatecznie odbudowany został w latach 1961–1966, m.in. przez Olgierda Czernera. Konsekracja kościoła nastąpiła 23 października 1966. Na wyposażeniu kościoła znalazły się zabytki pochodzące m.in. z poewangelickich świątyń z okolic Wrocławia. Do dziś w kościele znajduje się obraz Ukrzyżowania Pana Jezusa pochodzący z ołtarza z kościoła Świętej Trójcy w Bierutowie[3]. Wieża nakryta jest prowizorycznym daszkiem namiotowym i nadal oczekuje na rekonstrukcję hełmu.
Obecnie pełni funkcję rzymskokatolickiego kościoła rektoralnego, obok znajduje się siedziba duszpasterstwa akademickiego „Maciejówka”. W krypcie kościoła pochowany jest znany śląski mistyk,teolog i poeta Johannes Scheffler, znany lepiej jako Angelus Silesius[4]. Na murze przy wejściu do kościoła znajdują się dwie tablice pamiątkowe, poświęcone właśnie Angelusowi Silesiusowi, który był tu duszpasterzem oraz polskiemu kompozytorowi Emanuelowi Kani (1827–1887), który w kościele św. Macieja był organistą.
W ostatnim okresie w wieży kościoła podczas remontu znaleziono fragmenty gotyckich malowideł naściennych, które pokryto w 1655 warstwą pobiały.
Przed kościołem znajduje się okazała barokowa rzeźba św. Jana Nepomucena z 1723 dłuta Jana Jerzego Urbańskiego.
Galeria
[edytuj | edytuj kod]-
Figura św. Jana Nepomucena w ołtarzu bocznym kościoła pw. św. Macieja -
Figura św. Jana Nepomucena przed kościołem św. Macieja -
Tablica pamiątkowa poświęcona Angelusowi Silesiusowi w ścianie świątyni -
Tablica pamiątkowa poświęcona polskiemu kompozytorowi Emanuelowi Kani w latach 1827–1887 organista w kościele św. Macieja -
-
Obraz Ukrzyżowania Pana Jezusa pochodzący z kościoła Świętej Trójcy w Bierutowie -
Ołtarz w prawej bocznej nawie
.jpg)
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Rejestr zabytków nieruchomych woj. dolnośląskiego. [dostęp 2010-01-27].
- ↑ Harasimowicz 1997 ↓, s. 25.
- ↑ Odnaleziono elementy ołtarza z kościoła cmentarnego w Bierutowie - czy wrócą?. Marek Nienaltowski, dr Piotr Oszczanowski. [dostęp 2016-07-17]. (pol.).
- ↑ Witold Komorowski. Postacie w oknach. „Na Szlaku. Magazyn turystyczno-krajoznawczy”. R. XXXVIII (e-210 (406), kwiecień 2024), s. 5. Oddział Wrocławski PTTK. ISSN 1230-9931. (pol.).
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Zygmunt Antkowiak Kościoły Wrocławia, Wrocław 1991, ISBN 83-900018-1-1.
- Jan Harasimowicz (red.): Atlas architektury Wrocławia t.I. Wrocław: Wydawnictwo Dolnośląskie, 1997. ISBN 83-7023-679-0.
- Edmund Małachowicz, Książęce rezydencje, fundacje i mauzolea w lewobrzeżnym Wrocławiu, Wrocław: Oficyna Wydawnicza Politechniki Wrocławskiej, 1994, ISBN 83-7085-078-2, OCLC 830129075.