Kościół Podwyższenia Krzyża Świętego w Olszynie

Kościół Podwyższenia Krzyża Świętego
	nr rej. 402/937 z dnia 5.09.1961
	kościół pomocniczy
	; Wieża z herbem
Państwo	Polska
Województwo	dolnośląskie
Miejscowość	Olszyna
Adres	ul. Wolności
Wyznanie	katolickie
Kościół	rzymskokatolicki
Parafia	św. Józefa Oblubieńca
Wezwanie	Podwyższenia Krzyża Świętego
Wspomnienie liturgiczne	14 września
Historia
Data zakończenia budowy	XVI wiek
Aktualne przeznaczenie	kościół pomocniczy
Dane świątyni
Styl	neogotycki
Świątynia; • materiał bud.	; • cegła
Wieża kościelna; • liczba wież	; 1
Ołtarz; • liczba ołtarzy	; 3
Liczba naw	1
	Położenie na mapie Polski Kościół Podwyższenia Krzyża Świętego
	Położenie na mapie województwa dolnośląskiego Kościół Podwyższenia Krzyża Świętego
	Położenie na mapie powiatu lubańskiego Kościół Podwyższenia Krzyża Świętego
	Położenie na mapie gminy Olszyna Kościół Podwyższenia Krzyża Świętego
	Położenie na mapie Olszyny Kościół Podwyższenia Krzyża Świętego
	51°03′58,02″N 15°22′25,07″E/51,066117 15,373631
	Multimedia w Wikimedia Commons

Kościół Podwyższenia Krzyża Świętego – zabytkowy^[2] rzymskokatolicki kościół filialny należący do parafii św. Józefa Oblubieńca NMP w Olszynie.

Historia

Świątynia była wzmiankowana w 1314. Jest to budowla o cechach późnoromańskich, co uwidacznia się w charakterystycznym ukształtowaniu okien ściany wschodniej prezbiterium^[3]. W obecnym kształcie została wybudowana w XVI wieku, przebudowywana była w 1567 i 1675 i w XVIII wieku. Od 1520 do 1654 kościół zagarnęli protestanci. Został im on odebrany przez Ferdynanda III. W latach 1936–1938 świątynię poddano renowacji i zamontowano wówczas nowe organy z warsztatu Berschdorfa z Nysy (obecnie w kaplicy Literackiej archikatedry warszawskiej)^[4].

Wieża kościelna

W latach 1709–1711 dobudowano do korpusu barokową wieżę dzwonniczą pod którą zlokalizowano kryptę z fundacji barona Abrahama Ernsta von Dobschütza. Do 1936 wieża ta wykorzystywana była wyłącznie przez ewangelików. Nad wejściem kunsztowne epitafium z piaskowca w formie kartusza z sentencją w niem. , którego fragmenty tłumaczenia brzmią:

...Tu otwiera się izba umarłych [...]
pan Abraham Ernst von Dobschütz und Schadewald
dziedzic na Olszynie, Kałużnej, Krzewiu i Staniszowie Średnim
urodzony 3 sierpnia 1676
w majątku Staniszów Średni
a zmarł 23 marca 1722 [...]
w związku małżeńskim
z panią Juliane Charlotte
odtąd wdową z domu von Mauschwitz [...]
przez Panią Wdowę jemu ufundowany
pomnik...^[5]

Poniżej kartusz^[6] z herbami małżonków: właściciela Olszyny Abrahama von Dobschütz^[6] (1676-1722) i jego żony Juliane von Mauschwitz^[5].

Herb von Dobschitz
Herb von Mauschwitz
Widok od strony prezbiterium

Architektura

Jest to budowla orientowana, murowana, wzniesiona z kamienia, jednonawowa, posiadająca węższe prezbiterium i wieżę od strony południowej. Nawa nakryta jest polichromowanym stropem kasetonowym, wykonanym w 1614^[7]. Jest na nim przedstawiony Chrystus, kolegium apostolskie i św. Paweł oraz motywy roślinne. Po drugiej stronie, w zachodniej części nawy i w prezbiterium znajdują się sklepienia krzyżowo-żebrowe. Wieżę nakrywa cebulasty dach hełmowy. przyziemiu wieży znajduje się kruchta. W elewacji wieży jest umieszczony portal ozdobiony herbem kolatorów i figurami świętych z lewej i prawej strony.

Wyposażenie

Ołtarz w stylu późnobarokowym pochodzi z przełomu XVIII/XIX wieku. Jednym z cenniejszych zabytków znajdujących się w świątyni jest chrzcielnica^[8].

Przypisy

↑ Rejestr zabytków nieruchomych – województwo dolnośląskie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 30 września 2024, s. 106 [dostęp 2016-09-07] .
↑ Rejestr zabytków nieruchomych – województwo dolnośląskie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 30 września 2024 .
↑ Wojciech Kapałczyński, Kazimierz Śliwa: Przewodnik po cenniejszych zabytkach województwa jeleniogórskiego. Jelenia Góra: Reprocolor s.c., 1997, s. 78. ISBN 83-87416-00-2.
↑ Pro Parva Patria, tablica informacyjna in situ
↑ ^a ^b Zaginiona tożsamość Olszyny. [dostęp 2023-12-20].
↑ ^a ^b Staffa Marek, Janczak Julian, Mazurski Krzysztof Radosław, Zając Czesław, Czerwiński Janusz: Słownik geografii turystycznej Sudetów. T. 1: Góry Izerskie. Kraków: Wydawnictwo PTTK „Kraj”, 1989, s. 144, 145, 148. ISBN 83-7005-095-6. (pol.).
↑ Zabytki miejscowości dolnośląskich: litera O. Zabytki w Polsce. [dostęp 2016-09-08].
↑ Olszyna – Kościół filialny Podwyższenia Krzyża Świętego, ul. Wolności. Dolnośląskie szlaki kulturowe. [dostęp 2016-09-08].

[1] Rejestr zabytków nieruchomych – województwo dolnośląskie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 30 września 2024, s. 106 [dostęp 2016-09-07] .

[2] Rejestr zabytków nieruchomych – województwo dolnośląskie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 30 września 2024 .

[3] Wojciech Kapałczyński, Kazimierz Śliwa: Przewodnik po cenniejszych zabytkach województwa jeleniogórskiego. Jelenia Góra: Reprocolor s.c., 1997, s. 78. ISBN 83-87416-00-2.

[4] Pro Parva Patria, tablica informacyjna in situ

[Epi-5] Zaginiona tożsamość Olszyny. [dostęp 2023-12-20].

[Staffa-6] Staffa Marek, Janczak Julian, Mazurski Krzysztof Radosław, Zając Czesław, Czerwiński Janusz: Słownik geografii turystycznej Sudetów. T. 1: Góry Izerskie. Kraków: Wydawnictwo PTTK „Kraj”, 1989, s. 144, 145, 148. ISBN 83-7005-095-6. (pol.).

[7] Zabytki miejscowości dolnośląskich: litera O. Zabytki w Polsce. [dostęp 2016-09-08].

[8] Olszyna – Kościół filialny Podwyższenia Krzyża Świętego, ul. Wolności. Dolnośląskie szlaki kulturowe. [dostęp 2016-09-08].

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]