Koala australijski
| Phascolarctos cinereus[1] | |||
| (Goldfuss, 1817)[2] | |||
| |||
| Systematyka | |||
| Domena | |||
|---|---|---|---|
| Królestwo | |||
| Typ | |||
| Gromada | |||
| Podgromada | |||
| Infragromada | |||
| Nadrząd | |||
| Rząd | |||
| Podrząd | |||
| Rodzina | |||
| Rodzaj | |||
| Gatunek |
koala australijski | ||
| Synonimy | |||
|
| |||
| Kategoria zagrożenia (CKGZ)[8] | |||
 | |||
| Zasięg występowania | |||
| |||
Koala australijski[9] (Phascolarctos cinereus) – gatunek ssaka z rodziny koalowatych (Phascolarctidae), nadrzewne zwierzę roślinożerne, zamieszkujące wschodnią Australię. Koala schodzi na ziemię tylko po to, aby przejść na kolejne drzewo. Żyje samotnie lub w niewielkich grupach złożonych z samca i kilku samic. Jest jedynym współcześnie żyjącym przedstawicielem rodzaju koala[9] (Phascolarctos) i rodziny koalowatych (Phascolarctidae).
Zasięg występowania[edytuj | edytuj kod]
Koala australijski występuje we wschodniej i południowo-wschodniej Australii, gdzie jest rozpowszechniony, ale w nieco niejednolitej dystrybucji od okolic Cairns w północnym Queensland w dół wschodniej Australii, przez Nową Południową Walię, Wiktorię i poprzez południowo-wschodnią Australię Południową. Introdukowany na różnych wyspach w okolicach Queensland i Wiktorii oraz w kilku miejscach w Australii Południowej[10].
Etymologia nazwy[edytuj | edytuj kod]
Słowo koala pochodzi od słowa gula z języka dharug. Samogłoska /u/ była pisana alfabetem łacińskim jako oo, została zamieniona na oa prawdopodobnie z powodu błędu[11]. Koala jest popularnie nazywany „misiem koala”, co błędnie sugeruje pokrewieństwo z niedźwiedziami.
Morfologia[edytuj | edytuj kod]
Długość ciała samic to 65–73 cm, a samców 67–82 cm. Masa ciała samic waha się w przedziale 4,1–11 kg, u samców natomiast waga jest nieco większa i znajduje się w przedziale 4,2–14,9 kg[10].
Ich futro jest szare lub brązowe, zależnie od położenia geograficznego. Mają też białe akcenty futra, zwykle są to podbródek oraz brzuch. Białą sierść mają także w uszach[12].
Ekologia[edytuj | edytuj kod]
Biotop[edytuj | edytuj kod]
Większość swego życia spędza na najwyższych gałęziach drzew eukaliptusowych. Występuje na terenach nie wyższych niż 600 m.n.p.m
Na podstawie badań przeprowadzonych w 2014 roku na Uniwersytecie w Melbourne ustalono, że koale australijskie chłodzą swoje organizmy schodząc na niższe partie drzew i przyciskając pokryty cienkim futrem brzuch do konarów, ponieważ ich temperatura może być niższa nawet o 7 °C niż temperatura powietrza. Badania przeprowadzone na Uniwersytecie w Sydney dowodzą natomiast, że koale australijskie chłodzą się na „drzewach schronieniach”, takich jak rzewnia, a nie eukaliptus, które są ich źródłem pokarmu[13].
Dieta[edytuj | edytuj kod]
Układ trawienny koali australijskiego umożliwia trawienie jedynie liści wybranych gatunków roślin. Koala preferuje eukaliptusy (Eucalyptus), ale uzupełnia też dietę liśćmi kilku gatunków z rodzajów Corymbia, Angophora, Lophostemon, banksja (Banksia), Leptospermum i Melaleuca[14]. Dorosły osobnik zjada dziennie od 0,5 do 1 kg liści. Większość substancji mineralnych pobiera z soczystych liści. Wodę pije rzadko, dopiero gdy z powodu suszy zmniejsza się jej ilość w liściach, pije ją częściej.
Rozmnażanie[edytuj | edytuj kod]
Samce wydają w okresie godowym głośne ryki, które służą samicy przy wyborze partnera do rozrodu. Za donośność dźwięku odpowiadają długie struny głosowe, które przyczepione są do krtani znajdującej się obok trzeciego i czwartego kręgu szyjnego[15].
Okres godowy występuje od grudzień do marzec. Ciąża trwa 25–35 dni.Zazwyczaj rodzi się jedno młode, które jest ślepe i nieowłosione. Ma wtedy wagę 1 g[16][17], dorasta następnie w torbie przez około 6 miesięcy. Podczas pierwszych 5 miesięcy karmi się mlekiem matki, w 6. miesiącu pobiera częściowo przetrawiony pokarm z jelita matki. Młode koala pozostają z matką (najczęściej uczepione jej grzbietu) do następnego okresu godowego. W tym samym czasie osiągają również dojrzałość płciową.
Styl życia[edytuj | edytuj kod]
Żyją około 13 do 18 lat. Ruszają się powoli i śpią przez około 18 godzin w ciągu dnia. Żyją w grupach, jednak każdy osobnik ma swoje drzewo. Jest zwierzęciem aktywnym nocą[12].
Ochrona i zagrożenia[edytuj | edytuj kod]
Od 1927 r. koala jest objęty całkowitą ochroną. Jest uznawany za gatunek narażony na wyginięcie, w związku ze spadkiem liczebności o 28% w ciągu ostatnich 18–24 lat (trzech pokoleń). Przyczyniła się do tego głównie susza[8].
Zobacz też[edytuj | edytuj kod]
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Phascolarctos cinereus, [w:] Integrated Taxonomic Information System [online] (ang.).
- ↑ a b G.A. Goldfuss: Die Säugthiere in Abbildungen nach der Natur, mit Beschreibungen. Erlangen: Expedition des Schreber’schen säugthier- und des Esper’schen Schmetterlingswerkes, 1817, s. ryc. clv Aa clv Ab. (łac.).
- ↑ A.G. Desmarest: Mammalogie, ou, Description des espèces de mammifères. Cz. 1. Paris: Chez Mme. Veuve Agasse, imprimeur-libraire, 1820, s. 276. (fr.).
- ↑ R.-P. Lesson: Manuel de mammalogie, ou histoire naturelle des mammiferes. Paris: J. B. Bailliere, 1827, s. 221. (ang.).
- ↑ G.T. Burnett. Illustrations of the Quadrupeda, or Quadrupeds, being the arrangement of the true four-footed Beasts indicated in outline. „Quarterly Journal of Science, Literature and the Arts”. 28, s. 351, 1829. (ang.).
- ↑ O. Thomas. On some Queensland Phalangeridæ. „The Annals and Magazine of Natural History”. Ninth series. 11, s. 246, 1923. (ang.).
- ↑ E.L.G. Troughton. Phascolarctos cinereus. Victor. „Australian Naturalist”. 9, s. 139, 1935. (ang.).
- ↑ a b J. Woinarski, A.A. Burbidge, Phascolarctos cinereus, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2020 [online], wersja 2020-2 [dostęp 2020-08-07] (ang.).
- ↑ a b W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 10. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).
- ↑ a b S. Jackson: Family Phascolarctidae (Koala). W: D.E. Wilson & R.A. Mittermeier: Handbook of the Mammals of the World. Cz. 5: Monotremes and Marsupials. Barcelona: Lynx Edicions, 2015, s. 416. ISBN 978-84-96553-99-6. (ang.).
- ↑ Dixon, R.M.W.; Moore, Bruce; Ramson, W. S.; Thomas, Mandy (2006). Australian Aboriginal Words in English: Their Origin and Meaning (2nd ed. ed.). South Melbourne: Oxford University Press. ISBN 0-19-554073-5.
- ↑ a b Jennifer Dubuc, Dana Eckroad, Phascolarctos cinereus (koala), Animal Diversity Web [dostęp 2023-03-17] (ang.).
- ↑ Dlaczego koale tulą się do drzew?. National Geographic Polska, 2015-06-02. [dostęp 2015-06-11]. (pol.).
- ↑ S. Phillips, J. Callaghan & V. Thompson. The tree species preferences of koalas (Phascolarctos cinereus) inhabiting forest and woodland communities on Quaternary deposits in the Port Stephens area, New South Wales. „Wildlife Research”. 27, s. 1–10, 2000. CSIRO. DOI: 10.1071/WR98054. (ang.).
- ↑ Hannah Devlin: Małe zwierzątko o wielkim głosie
- ↑ Things to know about the Koala. www.koala-info.de. [dostęp 2009-05-27]. [zarchiwizowane z tego adresu (2009-05-06)]. (ang.).
- ↑ Australian Koala Foundation – Koalas. Australian Koala Foundation. [dostęp 2009-05-27]. [zarchiwizowane z tego adresu (2009-09-13)]. (ang.).