Kodeks Świętości
Kodeks Świętości (niem. Heiligkeitsgezetz, skrót H) – termin stosowany przez krytyków biblijnych w odniesieniu do ostatniej części biblijnej Księgi Kapłańskiej, która ma charakter zbioru prawnego. Obejmuje on rozdziały od 17 do 26.
Geneza kodeksu i czas powstania[edytuj | edytuj kod]
Kodeks Świętości po raz pierwszy wyodrębniony został z Księgi Kapłańskiej w 1893. Dokonał tego ewangelicki teolog August Klostermann. Istnienie Kodeksu Świętości zostało w XX wieku przyjęte przez większość egzegetów, przy czym niektórzy uczeni ograniczają kodeks jedynie do rozdziałów 17–22[1].
Jako potwierdzenie hipotezy, że fragment ten powstał niezależnie od innych rodzajów księgi przemawia m.in. specyficzne słownictwo i charakterystyczne wyrażenia. Istnieją także różnice pomiędzy źródłem kapłańskim (P; zob. Teoria źródeł), któremu przypisywana jest Księga Kapłańska, a treścią kodeksu:
- Jahwe przemawia w pierwszej osobie (inaczej niż w pozostałych tekstach źródła P)
- nie ma odwołań do czasów Mojżesza
- autor podaje zasady etyczne i przepisy prawne, a nie tylko przepisy kultowe (jak to ma miejsce w źródle P)
W przeciwieństwie do zdania większości biblistów, K. Ellinger uważa Kodeks Świętości za świadome uzupełnienie źródła P[2].
Dokładnie określenie osoby autora, jak i czasu powstania nie jest możliwe. Wielu egzegetów uważa, że główny trzon kodeksu pochodzi z końca monarchii i odzwierciedla zwyczaje świątyni Jerozolimskiej[3]. Inni uważają, że kodeks powstał podczas niewoli babilońskiej[2].
Kodeks Świętości podobny jest do fragmentu Księgi Ezechiela (rozdziały 40-48). Stąd też niektórzy egzegeci twierdzili, że autorem kodeksu jest sam prorok Ezechiel. Możliwe jest również, że prorok korzystał z istniejącego już kodeksu, bądź też te dwa fragmenty biblijne mają wspólne źródło. Ponieważ Ezechiel był jednym z jerozolimskich kapłanów deportowanych do Babilonii w 597 roku, sugeruje się, że kodeks mógł być dziełem związanych z prorokiem kręgów kapłańskich[4].
W przeciwieństwie do Pwt 12,15-16.20-25, Kpł 17,1-5 dopuszcza jedynie ubój ofiarniczy. Może to być regulacja pochodząca z czasów przed dopuszczeniem uboju profanicznego przez tradycję deuteronomiczną (co wskazywałoby na wczesne datowanie), ale i świadome zdystansowanie się wobec tego zezwolenia[4].
Treść Kodeksu Świętości[edytuj | edytuj kod]
Sama nazwa „Kodeks Świętości” pochodzi od idei świętości, która stanowi jego temat przewodni. Kodeks ma ukazać Izraelowi drogę do osiągnięcia świętości. Często powtarza się formuła: bądźcie świętymi, bo Ja jestem święty, Jahwe, Bóg Wasz. Jahwe jest według kodeksu święty, gdyż różni się od otaczającego świata i stanowi kontrast ze światem grzechu – podobnie oddzielony ma być naród izraelski: oddzieliłem was od innych narodów, abyście byli moimi[5].
Na kodeks składają się następujące części:
- Przepisy dotyczące świętości pokarmów i zabijania zwierząt ofiarnych (rozdział 17)
- Przepisy dotyczące świętości rodziny i zakazów seksualnych (rozdział 18) Kodeks zawiera m.in. zakazy kazirodztwa, zoofilii i praktyk homoseksualnych
- Przepisy dotyczące sprawiedliwości i miłości społecznej (rozdział 19). Kodeks zawiera m.in. zakazy wróżbiarstwa, golenia włosów po bokach brody i tatuowania ciała
- Kary za wykroczenia kultowe oraz przeciwko rodzinie (niektóre sugerują karanie śmiercią) (rozdział 20)
- Przepisy dotyczące świętości kapłanów (rozdziały 21 i 22)
- Przepisy dotyczące czasów świętych (rozdziały 23-25}. Kodeks definiuje następujące święta żydowskie: Święto Tygodni, Święto Namiotów, Dzień Przebłagania, rok szabatowy oraz rok jubileuszowy, który był szczególnym przypadkiem roku szabatowego i obejmował m.in. darowanie długów.
- Błogosławieństwa i przekleństwa (rozdział 26)
Rozdział 19 kodeksu zawiera przykazanie o miłości bliźniego, które zostało powtórzone przez w Nowym Testamencie przez Jezusa (Mt 22,39) oraz Jakuba (Jk 2,8):
- Nie będziesz szukał pomsty, nie będziesz żywił urazy do synów twego ludu, ale będziesz miłował bliźniego jak siebie samego (Kpł 29,18).
Zobacz też[edytuj | edytuj kod]
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Por. Biblia poznańska, tom 1, s. 192-193.
- ↑ a b Werner H. Schmidt: Wprowadzenie do Starego Testamentu. Bielsko-Biała: Augustana, 1997, s. 103. ISBN 83-85970-40-1.
- ↑ Por. np. komentarz Biblii jerozolimskiej s. 137 (wyd. polskie).
- ↑ a b Tadeusz Brzegowy. Kapłani i lewici w tradycji kapłańskiej (P) Pięcioksięgu. „Collectanea Theologica”. 3 (72), s. 10–11, 2002.
- ↑ Kpł 20,26
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Stanisław Wypych: Wprowadzenie w myśl i wezwanie ksiąg biblijnych: 1. Pięcioksiąg. Warszawa: Akademia Teologii Katolickiej, 1987, s. 132-141.