Komisja Planowania przy Radzie Ministrów

Komisja Planowania przy Radzie Ministrów – centralna jednostka organizacyjna rządu istniejąca w latach 1956–1988, która była kolegialnym organem Rady Ministrów w sprawach planowania społeczno-gospodarczego oraz planu zagospodarowania przestrzennego kraju i planów regionalnych.

Historia

Działalność w latach 1956–1984

Na podstawie ustawy z 1956 o utworzeniu przy Radzie Ministrów, Komisji Planowania i o zniesieniu Państwowej Komisji Planowania Gospodarczego ustanowiono Komisję Planowania. Do zakresu działania Komisji należało:

• opracowywanie i przedstawianie Radzie Ministrów wniosków określających główne kierunki polityki gospodarczej Państwa,
• opracowywanie projektów perspektywicznych, wieloletnich i rocznych planów gospodarczych,
• badanie przebiegu wykonania planów gospodarczych oraz opracowywanie i przedstawianie Radzie Ministrów wniosków dotyczących zastosowania środków zmierzających do zapewnienia wykonania planów,
• opracowywanie metod i trybu sporządzania planów gospodarczych,
• opracowywanie innych zagadnień, przewidzianych w szczególnych przepisach lub zleconych przez Radę Ministrów.

W skład Komisji wchodzili:

• Przewodniczący powoływany na wniosek Prezesa Rady Ministrów w trybie przewidzianym Konstytucją Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej,
• zastępcy Przewodniczącego i członkowie Komisji powoływani przez Prezesa Rady Ministrów na wniosek Przewodniczącego Komisji.

Działalność w latach 1984–1988

Zakres kompetencji

Na podstawie ustawy z 1984 o Komisji Planowania przy Radzie Ministrów przyjęto nowe regulacje dotyczące Komisji Planowania. Do zakresu działania Komisji Planowania należało inicjowanie, kierowanie i kontrolowanie opracowywania projektów, analiz i ocen realizacji planów perspektywicznych, narodowych planów społeczno-gospodarczych i centralnych planów rocznych oraz planu zagospodarowania przestrzennego kraju i planów regionalnych. W szczególności do zakresu działania Komisji Planowania należało inicjowanie, kierowanie i kontrolowanie prac nad:

• założeniami polityki społeczno-gospodarczej i zasadami polityki przestrzennego zagospodarowania kraju i regionów oraz programami rozwiązywania podstawowych problemów w tym zakresie,
• wariantami założeń oraz projektów planów perspektywicznych, planu zagospodarowania przestrzennego kraju i planów regionalnych, narodowych planów społeczno-gospodarczych i centralnych planów rocznych wraz z instrumentami i parametrami ekonomicznymi, określającymi warunki działania przedsiębiorstw państwowych i innych jednostek gospodarczych,
• prowadzeniem studiów przedplanowych i studiów dotyczących podstawowych problemów społeczno-gospodarczych kraju oraz opracowywaniem prognoz długoterminowych, uwzględniających cele społeczne i uwarunkowania rozwoju kraju,
• opracowywaniem długoterminowych założeń rozwoju stosunków gospodarczych z zagranicą, w tym udziału Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej w socjalistycznej integracji gospodarczej, oraz prowadzeniem dwustronnej i wielostronnej koordynacji planów społeczno-gospodarczych z krajami – członkami Rady Wzajemnej Pomocy Gospodarczej i z innymi państwami socjalistycznymi,
• opracowywaniem założeń polityki inwestycyjnej i lokalizacyjnej, w tym w zakresie inwestycji centralnych,
• opracowywaniem założeń polityki przekształceń strukturalnych w gospodarce narodowej oraz kierunków postępu naukowo-technicznego, z uwzględnieniem sytuacji demograficznej kraju, zasobów pracy, kierunków kształcenia kadr kwalifikowanych oraz innych czynników i uwarunkowań w tym zakresie,
• bilansowaniem podstawowych surowców, energii, materiałów i wyrobów,
• opracowywaniem bieżących i okresowych analiz, ocen i prognoz rozwoju społeczno-gospodarczego i realizacji planów centralnych,
• sporządzaniem ocen funkcjonowania systemu kierowania i zarządzania gospodarką narodową i opracowywaniem, na podstawie wyników tych ocen, propozycji zmian i doskonalenia tego systemu, w tym narzędzi i parametrów sterowania gospodarką, w celu zapewnienia skutecznej realizacji planów centralnych, a zwłaszcza osiągnięcia rozwoju gospodarki i wzrostu jej efektywności.

Prezes Rady Ministrów na wniosek Przewodniczącego Komisji Planowania:

• ustalał naczelne i centralne organy administracji państwowej, których przedstawiciele wchodzili w skład Komisji Planowania; przedstawicieli tych organów wyznaczał odpowiednio minister bądź kierownik urzędu centralnego,
• powoływał dalszych członków Komisji Planowania spośród działaczy państwowych, gospodarczych i społecznych oraz pracowników naukowych.

Skład Komisji

W skład Komisji Planowania wchodzili:

• Przewodniczący Komisji Planowania,
• członkowie Prezydium Komisji Planowania:
  • Przewodniczący Komisji Planowania,
  • pierwszy zastępca i zastępcy przewodniczącego Komisji Planowania,
  • Minister Finansów.
• członkowie.

Prezes Rady Ministrów na wniosek Przewodniczącego Komisji Planowania, mógł powoływać w skład Prezydium Komisji Planowania także inne osoby.

Komisja Planowania na posiedzeniach plenarnych rozpatrywała i oceniała:

• założenia polityki społeczno-gospodarczej i przestrzennej kraju,
• wybrane programy rozwiązywania podstawowych problemów kraju,
• założenia do planów perspektywicznych, narodowych planów społeczno-gospodarczych i centralnych planów rocznych oraz do planu zagospodarowania przestrzennego kraju,
• zasady i tryb przeprowadzania konsultacji społecznych w sprawach założeń i projektów planów oraz wyniki tych konsultacji,
• analizy roczne wykonania narodowych planów społeczno-gospodarczych,
• propozycje doskonalenia systemu kierowania i zarządzania gospodarką narodową,
• inne sprawy, wniesione przez Przewodniczącego Komisji Planowania.

Zakres działania Prezydium Komisji

Prezydium Komisji Planowania:

• rozpatrywało projekty planów perspektywicznych, projekty wariantów narodowych planów społeczno-gospodarczych i centralnych planów rocznych, projekty narodowych planów społeczno-gospodarczych i centralnych planów rocznych, w tym w zakresie zamówień rządowych i programów operacyjnych, projekt planu zagospodarowania przestrzennego kraju, a także projekty sprawozdań z wykonania tych planów,
• rozpatrywało analizy i oceny wykonania planów centralnych,
• podejmowało w uzgodnieniu z właściwymi naczelnymi i centralnymi organami administracji państwowej, postanowienia koordynacyjne w zakresie przygotowywania planów centralnych oraz programów gospodarczych o charakterze międzyresortowym,
• rozpatrywała inne sprawy, przedstawione przez Przewodniczącego Komisji Planowania.

Zniesienie Komisji

Na podstawie ustawy z 1988 r. o utworzeniu Centralnego Urzędu Planowania zlikwidowano Komisję Planowania przy Radzie Ministrów.

Przewodniczący Komisji

• 1956–1968 – Stefan Jędrychowski
• 1968–1970 – Józef Kulesza
• 1970–1971 – Stanisław Majewski
• 1971 – Witold Trąmpczyński, p.o.
• 1971–1975 – Mieczysław Jagielski
• 1975–1980 – Tadeusz Wrzaszczyk
• 1980–1981 – Henryk Kisiel
• 1981–1982 – Zbigniew Madej
• 1982–1983 – Janusz Obodowski
• 1983–1987 – Manfred Gorywoda
• 1987–1988 – Zdzisław Sadowski
• 1988 – Stanisław Długosz, p.o.