Komorniki (powiat średzki)
wieś | |
Państwo | |
---|---|
Województwo | |
Powiat | |
Gmina | |
Liczba ludności (2022) |
352[2] |
Strefa numeracyjna |
71 |
Kod pocztowy |
55-300[3] |
Tablice rejestracyjne |
DSR |
SIMC |
0880857 |
Położenie na mapie gminy Środa Śląska | |
Położenie na mapie Polski | |
Położenie na mapie województwa dolnośląskiego | |
Położenie na mapie powiatu średzkiego | |
51°09′57″N 16°38′11″E/51,165833 16,636389[1] |
Komorniki (d. Kamererdorf (1210), Kammerdorf (1360), Kammendorf bei Neumarkt) – wieś w Polsce położona w województwie dolnośląskim, w powiecie średzkim, w gminie Środa Śląska.
Przez miejscowość przebiega droga krajowa DK94. W latach 1975–1998 miejscowość należała administracyjnie do województwa wrocławskiego.
Wieś obecnie zamieszkuje 340 osób. Położona jest dwa kilometry na wschód od Środy Śląskiej przy drodze nr 94, między Berlinem a Wrocławiem i na początku drogi powiatowej, która prowadzi od zachodniego krańca Komornik do dworca kolejowego Święte - Przedmoście położonego 4 km. na północ przy trasie Wrocław - Legnica.
Historia[edytuj | edytuj kod]
Pierwsza wzmianka na temat osady pochodzi z 1210 roku i wspomina o mieszkańcach Komornik jako "camerarii", czyli o tych, którzy pracowali jako służba w pobliskim dworze. Kolejne wzmianki pochodzą kolejno z 1294, gdy Mikołaj z Komornik był jednym z 50 rycerzy, którzy zostali poręczycielami w traktacie pokojowym wrocławskiego księcia z jego głogowskim kuzynem[4], z 1313 i 1353 roku[4]. Z XVI wieku pochodzi wzmianka o średzkich piekarzach skarżących się na komornickich, ponieważ ci mieli piec nie tylko na własne potrzeby, lecz także sprzedawać chleb w innych wsiach i w mieście.
W 1621 roku cesarz Ferdynand II przyznał komorniczanom te same prawa, które obowiązywały w Środzie Śląskiej. W 1656 roku wieś Komorniki została sprzedana miastu Wrocław. W 1757 roku, przed bitwą pod Lutynią, pod wsią stacjonowały wojska pruskie co przysporzyło wielkie straty materialne dla miejscowej ludności[5]. W 1786 roku we wsi znajdowało się czternaście gospodarstw rolnych, cztery gospodarstwa ogrodnicze, szkoła, gospoda i wiatrak. W 1845 dodatkowo wymienia się sklep wielobranżowy i trzy miejsca wydobycia torfu[6].
Niższe sądownictwo było wcześniej sprawowane przez właścicieli ziemskich czyli w przypadku Komornik przez miasto Wrocław. W sprawach poważnych wykroczeń decydował wówczas sąd średzki. Miejscowa pieczęć sądowa przedstawiała wagę, symbol sprawiedliwości[6].
W czerwcu 1945 roku większość dotychczasowych mieszkańców Komornik zostało wysiedlonych. Ostatni niemieccy mieszkańcy wsi wyjechali z Komornik w październiku 1946 roku[7]
Architektura i komunikacja[edytuj | edytuj kod]
Przez wieś przechodziła szeroka na ok. 8 m główna ulica Chaussee (obecnie ul. Średzka) wytyczona w 1829 roku w miejsce ważnej w średniowieczu szlaku Hohne Strasse. Była to ważna trasa łączącą Śląsk z pruskim węzłem komunikacyjnym. Na nowej drodze stały w odstępie ok. 1 mili komory celne, w których pobierano cło drogowe[8].
Bezpośrednio przy dawnej ul.Chaussee na zakręcie od strony Wrocławia stoi budynek wzniesiony w 1776 roku, w którym mieściła się gospoda Pod cesarskim kwiatem, zwana później Pod bławatkiem. W gospodzie, będącej centrum wiejskiego życia kulturalnego, odbywały się różne uroczystości m.in., zabawy dożynkowe, święcenie pokarmów, narady wiejskie. Po zakończeniu II wojny światowej, w okresie stacjonowania na terenie wsi wojsk rosyjskich, budynek popadł w ruinę. Po zawiązaniu się Powiatowej Rady Narodowej, pomieszczenia gospody zostały wyremontowane i utworzono w niej świetlicę wiejską[7].
W 1920 roku założono Ochotniczą Straż Pożarną. W 1926 roku wybudowano budynek remizy z nieistniejącą już wieżą[7].
Religia[edytuj | edytuj kod]
Wieś Komorniki administracyjnie należała do parafii Środa Śląska. Pierwsze zapiski na temat gruntów parafialnych średzkiego kościoła pochodzą z 1353 roku. Katoliccy mieszkańcy od 1933 roku należą do kościoła pw.Podwyższenia Krzyża Świętego. Zmarli byli chowani na cmentarzu w Środzie Śląskiej[7].
Edukacja[edytuj | edytuj kod]
W 1740 roku otworzono pierwszą placówkę oświatową jako jedną z pierwszych ewangelickich szkół wiejskich. Od 1911 nauka w Komornikach odbywała się w nowej szkole we wschodniej części wsi[7].
Gospodarka[edytuj | edytuj kod]
Komorniki należą do terenów aktywności gospodarczej objętych Legnicką Specjalną Strefą Ekonomiczną. W ramach tej strefy wieś należy do Podstrefy Środa Śląska - Komorniki oraz Podstrefy Środa Śląska – Komorniki – Święte – Juszczyn. Strefa aktywności gospodarczej w Komornikach tworzy najwięcej miejsc pracy na terenie gminy Środa Śląska. Działających we wsi 13 firm zatrudnia łącznie ponad 1 700 osób[9].
Sport[edytuj | edytuj kod]
Od 2002 roku na terenie miejscowości działa Ludowy Klub Sportowy "Pagel - Komorniki" (piłka nożna), który uczestniczy w rozgrywkach B-klasy przy Dolnośląskim Związku Piłki Nożnej we Wrocławiu. Prezesem klubu jest Rafael Gadzała.
Osoby pełniące dotychczas funkcję Sołtysa wsi[10][edytuj | edytuj kod]
- 1963 – 1991 śp. p. H. Ceglarek
- 1991 – 1995 p. Mieczysław Kuryło
- 1995 – 1999 p. Ryszard Adamiak
- 1999 – 2003 p. Janusz Pochwała
- 2003 – obecnie p. Rafael Gadzała
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 56669
- ↑ NSP 2021: Ludność w miejscowościach statystycznych [online], Bank Danych Lokalnych GUS, 19 września 2022 [dostęp 2022-10-03] .
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2022, s. 500 [zarchiwizowane 2022-10-26] .
- ↑ a b Moepert 1935 ↓, s. 38.
- ↑ Neumarkter 1985 ↓, s. 266.
- ↑ a b Neumarkter 1985 ↓, s. 267.
- ↑ a b c d e Neumarkter 1985 ↓, s. 268.
- ↑ Neumarkter 1985 ↓, s. 267-268.
- ↑ Lokalna Strategia Rozwoju Gminy 2012-2020. Urząd Gminy w Środzie Śląskiej. [dostęp 2012-07-30]. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-12-30)].
- ↑ [BIP Gmina Środa Śląska]
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Adolf Moepert: Ortsnamen des Kreises Neumarkt in Geschichte und Sprache. Nach den alten und neuen Kreisgrenzen. Wrocław: Ostdeutsche Verlag Anst, 1935.
- Verein Neumarkter: Schlesische Heimat Stadt und Kreis Neumarkt. Neumarkter Verein, 1985.