Kongowczyk czubaty

Kongowczyk czubaty
	Bias musicus
	(Vieillot, 1818)
	; Para kongowczyków czubatych na rysunku z książki z 1870 roku
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	ptaki
Podgromada	Neornithes
Infragromada	ptaki neognatyczne
Rząd	wróblowe
Podrząd	śpiewające
Rodzina	wangowate
Rodzaj	Bias; Lesson, 1831
Gatunek	kongowczyk czubaty
Synonimy
	Platyrhynchos musicus Vieillot, 1818;
	Platyrhynchos musicus Vieillot, 1818;
Podgatunki
	B. m. musicus (Vieillot, 1818); B. m. changamwensis Van Someren, 1919; B. m. clarens Clancey, 1966;
	B. m. musicus (Vieillot, 1818); B. m. changamwensis Van Someren, 1919; B. m. clarens Clancey, 1966;
	Kategoria zagrożenia (CKGZ)
	; najmniejszej troski
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons

Kongowczyk czubaty^[4] (Bias musicus) – gatunek małego ptaka z rodziny wangowatych (Vangidae), zamieszkujący Afrykę Subsaharyjską. Nie jest zagrożony wyginięciem.

Taksonomia

Jest to jedyny przedstawiciel rodzaju Bias^[4]^[5]. Wcześniej był zaliczany do rodziny krępaczków (Platysteiridae)^[2]. Międzynarodowy Komitet Ornitologiczny (IOC) wyróżnia trzy podgatunki: B. m. musicus (Vieillot, 1818), B. m. changamwensis Van Someren, 1919 i B. m. clarens Clancey, 1966^[5]. Autorzy listy ptaków świata opracowywanej we współpracy BirdLife International z autorami HBW (5. wersja online: grudzień 2020) uznają ten gatunek za monotypowy^[6]. Proponowane podgatunki pallidiventris (opisany z Angoli) i femininus (z Ugandy) nie są obecnie uznawane^[2].

Występowanie i biotop

Zasięg występowania rozciąga się od wybrzeży Afryki Zachodniej po Kenię oraz dalej w kierunku Afryki Południowej aż po Mozambik^[7]. Zasiedla tereny leśne^[7].

Poszczególne podgatunki zamieszkują:

B. m. musicus – Sierra Leone do północnej Angoli, Demokratycznej Republiki Konga i Ugandy
B. m. changamwensis – środkowa Kenia i wschodnia Tanzania
B. m. clarens – południowe Malawi do Zimbabwe i Mozambiku

Morfologia

Długość ciała około 15 cm^[7]. Dziób czarny, nogi żółte^[7]. Wyraźnie zaznaczony dymorfizm płciowy – u samca upierzenie czarne na grzbiecie, gardle i piersi z czubkiem z tyłu głowy^[7]. U samicy upierzenie grzbietu, skrzydeł i ogona brązowe^[7].

Ekologia i zachowanie

Pożywienie

Pokarm stanowią głównie bezkręgowce^[7].

Lęgi

Para ptaków wykazuje silne więzi partnerskie, przebywając ze sobą przez cały rok^[7]. Gniazdo w postaci czarki, uwite z roślinności jest przymocowane do gałązek za pomocą nici pajęczych^[7]. Samica składa do gniazda 2–3 białe z ciemnymi plamami jaja^[7]. Wysiadywaniem jaj zajmuje się samica, samiec w tym czasie pilnuje gniazda, odganiając inne zwierzęta m.in. małpy^[7]. Młode opuszczają gniazdo po około 18 dniach^[7]

Status i zagrożenia

Międzynarodowa Unia Ochrony Przyrody (IUCN) uznaje kongowczyka czubatego za gatunek najmniejszej troski (LC – Least Concern) nieprzerwanie od 1988 roku. Liczebność światowej populacji nie została oszacowana, ale ptak ten opisywany jest jako niezbyt pospolity do pospolitego. Trend liczebności populacji uznaje się za spadkowy ze względu na postępujące niszczenie siedlisk^[3].

Przypisy

↑ Bias musicus, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
↑ ^a ^b ^c Black-and-white Shrike-flycatcher (Bias musicus). IBC: The Internet Bird Collection. [dostęp 2021-09-12]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-10)]. (ang.).
↑ ^a ^b Bias musicus, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
↑ ^a ^b Systematyka i nazwy polskie za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Rodzina: Vangidae Swainson & Richardson, 1832 – wangowate – Vangas, Helmet-shrikes and Shrike-flycatchers (wersja: 2022-08-27). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2022-10-08].
↑ ^a ^b F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): IOC World Bird List (v11.2). [dostęp 2021-09-12]. (ang.).
↑ Handbook of the Birds of the World and BirdLifeH.t. B.t. W.B. International, Handbook of the Birds of the World and BirdLife International digital checklist of the birds of the world. Version 5 [online], grudzień 2020, s. 367 [dostęp 2021-09-12] .
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j ^k ^l DavidD. Alderton DavidD., Encyklopedia ptaków świata, Warszawa: Wydawnictwo Dragon, 2020, s. 275, ISBN 978-83-8172-650-4 (pol.).

Linki zewnętrzne

Zdjęcia, nagrania głosów i krótkie filmy. [w:] eBird [on-line]. Cornell Lab of Ornithology. (ang.).

[itis-1] Bias musicus, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).

[ibc-2] Black-and-white Shrike-flycatcher (Bias musicus). IBC: The Internet Bird Collection. [dostęp 2021-09-12]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-10)]. (ang.).

[iucn-3] Bias musicus, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).

[mk-4] Systematyka i nazwy polskie za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Rodzina: Vangidae Swainson & Richardson, 1832 – wangowate – Vangas, Helmet-shrikes and Shrike-flycatchers (wersja: 2022-08-27). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2022-10-08].

[ioc-5] F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): IOC World Bird List (v11.2). [dostęp 2021-09-12]. (ang.).

[hbwcheck5-6] Handbook of the Birds of the World and BirdLifeH.t. B.t. W.B. International, Handbook of the Birds of the World and BirdLife International digital checklist of the birds of the world. Version 5 [online], grudzień 2020, s. 367 [dostęp 2021-09-12] .

[:1-7] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j ^k ^l DavidD. Alderton DavidD., Encyklopedia ptaków świata, Warszawa: Wydawnictwo Dragon, 2020, s. 275, ISBN 978-83-8172-650-4 (pol.).

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]