Koło Polskie w Dumie

Polscy posłowie do II Dumy Państwowej Imperium Rosyjskiego w Pałacu Taurydzkim

Koło Polskie (ros. Польское коло) – polityczna reprezentacja Polaków zamieszkujących gubernie Królestwa Polskiego w Dumie Państwowej Imperium Rosyjskiego w latach 1906–1917.

Tło polityczne

Powołanie Dumy

Po wydarzeniach rewolucji 1905 roku car Mikołaj II Romanow zmuszony został do przeprowadzenia pewnych reform ustroju Imperium Rosyjskiego. Należało do nich m.in. powołanie na mocy manifestu październikowego (1905) Dumy Państwowej, izby niższej parlamentu Rosji.

Ordynację wyborczą do Dumy oparto na cenzusie majątkowym i na systemie kurialnym. Głosowania przeprowadzono w 4 kuriach: ziemskiej, miejskiej, włościańskiej i robotniczej, gdzie wybierano elektorów, którzy dopiero wybierali do każdej Dumy odpowiednio od 434 do 509 posłów (deputowanych). W kurii ziemskiej jeden elektor przypadał na około 2 tysięcy wyborców, we włościańskiej reprezentował 30 tysięcy, a w robotniczej 90 tysięcy. Wybrani w ten sposób posłowie łączyli się w kluby i koła poselskie, zrzeszające parlamentarzystów według klucza partyjnego, narodowego lub religijnego. Posłowie polscy, wybrani w okręgach Królestwa Polskiego utworzyli Koło Polskie, współpracujące z Kołem Kresowym, zrzeszającym posłów polskich z ziem zabranych.

Sprawa polska

W obliczu groźby wybuchu kolejnego niekontrolowanego wybuchu społecznego, który władze rosyjskie mogły z łatwością obrócić przeciwko warstwom uprzywilejowanym Królestwa Polskiego, polskie partie konserwatywno-narodowe postanowiły wziąć aktywny udział w wyborach do I Dumy. Chodziło im o zaznaczenie polskiej obecności na forum, które niekoniecznie popierało we wszystkim poczynania reżimu carskiego. Jak to później przedstawił Roman Dmowski:

Naszym celem było stworzenie poważnego przedstawicielstwa polskiego w państwie rosyjskim, które by swym postępowaniem zmusiło Rosję do liczenia się z Polską i które by dla Polski zdobyło stopniowo na zewnątrz znaczenie czynnika polityki europejskiej. Wytrwałą walką polityczną w państwie rosyjskim spodziewaliśmy się odzyskać dla kwestii polskiej utracone po roku 1864 miejsce na terenie międzynarodowym.

W wyborach uczestniczyło Stronnictwo Narodowo-Demokratyczne, Stronnictwo Polityki Realnej i Związek Postępowo-Demokratyczny. Zbojkotowały je natomiast wszystkie polskie partie centrum i lewicy.

I Duma Państwowa Imperium Rosyjskiego 1906

Istniała od kwietnia do lipca 1906, w jej skład weszło 499 deputowanych. Polacy zdobyli w niej 34 z 36 mandatów przysługujących reprezentantom Królestwa Polskiego, pozostałe zagwarantowane im 2 mandaty uzyskali Litwini z guberni suwalskiej. Powstałe Koło Polskie, zrzeszające 34 posłów z Narodowej Demokracji nawiązało współpracę z 19 przedstawicielami Koła Kresowego, w skład którego weszli posłowie polscy z prowincji zabranych.

Skład osobowy

Transkrypcja łacińska	Transkrypcja rosyjska
Józefat Błyskosz	Блыскош, Иосиф Андреевич
Stanisław Chełchowski	Хелховский, Станислав Фёдорович
Aleksander Chrystowski	Христовский, Александр Эдмундович
Juliusz Florkowski	Флиорковский, Юлий Викторович
Marian Leon Aaron Fulman	Фульман, Марианн-Леон Аарон Янович
Jan Harusewicz	Гарусевич, Ян Семёнович
Józef Głowinkowski	Гловинковский, Иосиф Антонович
Bronisław Grabiański	Грабианский, Бронислав Адамович
Władysław Grabski	Грабский, Владислав Феликсович
Jan Gralewski	Гралевский, Ян Янович
Wiktor Jaroński	Яронский, Виктор Феликсович
Marian Eligiusz Kiniorski	Киниорский, Мариян-Элигиуш Казимирович
Hieronim Kondratowicz	Кондратович, Иероним Иванович
Aleksander Maciesza	Мацеша, Александр Стефанович
Bronisław Malewski	Малевский, Бронислав Густавович
Mateusz Manterys	Мантерис, Матеуш Томашевич
Józef Nakonieczny	Наконечный, Иосиф Мацеевич
Franciszek Nowodworski	Новодворский, Франц Иосифович
Józef Ostrowski	Островский, Юзеф Викентьевич
Zbigniew Paderewski	Падеревский, Збигнев Здзиславович
Alfons Parczewski	Парчевский, Альфонс Ипполитович
Antoni Rząd	Ржонд, Антон Мартинович
Jan Stecki	Стецкий, Ян-Станислав Станиславович
Józef Suchorzewski	Сухоржевский, Иосиф Александрович
Seweryn Światopełk-Czetwertyński	Святополк-Четвертынский, Северин Владимирович
Józef Świeżyński	Свежинский, Иосиф Владиславович
Władysław Tyszkiewicz	Тышкевич, Владислав Юзефович
Tadeusz Walicki	Валицкий, Тадеуш Юльянович
Teofil Waligórski	Валигурский, Теофил Адамович
Paweł Wasilewski	Василевский, Павел Брониславович
Jan Wigura	Вигура, Ян Иосифович
Piotr Witkowski	Витковский, Пётр Иосифович
Jan Zagleniczny	Загленичный, Ян Карлович
Bogdan Zalewski	Залевский, Богдан Генрихович
Maurycy Zamoyski	Замойский, Маврикий Фомич

II Duma Państwowa Imperium Rosyjskiego 1907

Sen polskiego „koła” w wiosenną noc: triumfalny pochód przez gubernię mińską (Roman Dmowski, ks. Jan Gralewski, Jan Bielawski i hrabia Henryk Potocki) – rosyjska karykatura z dziennika „Nowoje wriemia” nr 11234 (czerwiec 1907)

Obradowała od marca do czerwca 1907. Liczyła 509 deputowanych.

Skład osobowy

Transkrypcja łacińska	Transkrypcja rosyjska
Aleksander Babicki	Бабицкий, Александр Александрович
Michał Bienisławski	Бениславский, Михаил Михайлович
Jan Bielawski	Белявский, Ян Блажеевич
Antoni Bieliński	Белинский, Антон Александрович
Józefat Błyskosz	Блыскош, Иосиф Андреевич
Ludwik Bryndza-Nacki	Брындза-Нацкий, Людовик Людовикович
Marian Chełchowski	Хелховский, Мариан Геркуланович
Aleksander Chomiński	Хоминский, Александр Станиславович
Henryk Dembiński	Дембинский, Генрих Юлиушевич
Roman Dmowski	Дмовский Роман Валентьевич
Henryk Dymsza	Дымша, Генрих Клеофасович
Mateusz Dziurzyński	Дзюржинский, Матеуш Казимирович
Jan Harusewicz	Гарусевич Ян Семёнович
Józef Głowacki	Гловацкий, Юзеф Валентинович
Władysław Grabski	Грабский Владислав Феликсович
Jan Gralewski	Гралевский, Ян Янович
Antoni Hempel	Гемпель, Антон Иоахимович
Stanisław Jaczynowski	Ячиновский, Станислав Станиславович
Wiktor Jaroński	Яронский Виктор Феликсович
Stanisław Justyna	Юстына, Станислав Александрович
Henryk Konic	Кониц Генрих Самойлович
Wincenty Lisowski	Лисовский Викентий Карлович
Leon Kazimierz Łubieński	Лубенский, Лев Францевич
Władysław Nowca	Новца, Владислав Станиславович
Franciszek Nowodworski	Новодворский Франц Иосифович
Józef Ostrowski	Островский, Юзеф Викентьевич
Felicjan Otocki	Отоцкий, Фелициан Венантиевич
Alfons Parczewski	Парчевский Альфонс Ипполитович
Kajetan Piechowski	Пеховский, Каэтан Юзефович
Szymon Pelejko	Пелейко, Семён Викентьевич
Edward Pepłowski	Пепловский, Эдуард Евгеньевич
Stefan Plewiński	Плевинский, Степан Войцехович
Henryk Potocki	Потоцкий, Генрих Родригович
Wawrzyniec Puttkamer	Путткамер, Лаврентий Станиславович
Leonard Rodziewicz	Родзевич, Леонард Карлович
Mieczysław Skarżyński	Скаржинский Мечислав Эдмундович
Jan Stecki	Стецкий Ян Станиславович
Józef Suchorzewski	Сухоржевский Иосиф Александрович
Stanisław Sunderland	Сундерлянд, Станислав Филиппович
Stanisław Śliwiński	Сливинский, Станислав Августович
Stanisław Wańkowicz	Ванькович, Станислав Александрович
Michał Węsławski	Венславский, Михаил Антонович
Stanisław Wesołowski	Весоловский, Станислав Адольфович
Piotr Żak	Жак, Пётр Карлович
Władysław Żukowski	Жуковский, Владислав Владиславович

III Duma Państwowa Imperium Rosyjskiego 1907–1912

W jej skład weszło 434 deputowanych.

Skład osobowy

Transkrypcja łacińska	Transkrypcja rosyjska
Roman Dmowski	Дмовский Роман Валентиевич
Lubomir Dymsza	Дымша, Любомир Клеофасович
Jan Harusewicz	Гарусевич, Ян Семёнович
Władysław Grabski	Грабский Владислав Феликсович
Wiktor Jaroński	Яронский, Виктор Феликсович
Józef Nakonieczny	Наконечный, Иосиф Мацеевич
Alfons Parczewski	Парчевский, Альфонс Ипполитович
Józef Ruminkiewicz	Руминкевич, Иосиф Валентинович
Antoni Rząd	Ржонд, Антон Мартынович
Józef Świeżyński	Свежинский, Осип Владиславович
Hipolit Wąsowicz	Вонсович, Ипполит Ипполитович
Władysław Żukowski	Жуковский, Владислав Владиславович

IV Duma Państwowa Imperium Rosyjskiego 1912–1917

W jej skład weszło 442 deputowanych.

Skład osobowy

Transkrypcja łacińska	Transkrypcja rosyjska
Lubomir Dymsza z guberni siedleckiej	Дымша, Любомир Клеофасович
Jerzy Gościcki z płockiej	Госьцицкий, Георгий Чеславович
Jan Harusewicz z łomżyńskiej	Гарусевич, Ян Семёнович
Wiktor Jaroński z kieleckiej	Яронский, Виктор Феликсович
Marian Kiniorski z warszawskiej	Киниорский, Мариян-Элигиуш Казимирович
Michał Łempicki z piotrkowskiej	Лэмпицкий, Михаил Михайлович
Józef Nakonieczny z lubelskiej	Наконечный, Иосиф Мацеевич
Alfons Parczewski z kaliskiej	Парчевский, Альфонс Ипполитович
Józef Świeżyński z radomskiej	Свежинский, Осип Владиславович

Zobacz też

• Koło Polskie w Radzie Państwa (Austria)