Kościół Chrystusa Zbawiciela w Kluczborku
 nr rej. 802/64 z dnia 14.04.1964[1]
| |||||||||||
| kościół parafialny | |||||||||||
| |||||||||||
| Państwo | |||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Województwo | |||||||||||
| Miejscowość | |||||||||||
| Adres |
Plac Gdacjusza 1 | ||||||||||
| Wyznanie | |||||||||||
| Kościół | |||||||||||
| Parafia | |||||||||||
| Imię | |||||||||||
| |||||||||||
Położenie na mapie Polski  | |||||||||||
Położenie na mapie województwa opolskiego  | |||||||||||
Położenie na mapie powiatu kluczborskiego  | |||||||||||
Położenie na mapie gminy Kluczbork  | |||||||||||
Położenie na mapie Kluczborka  | |||||||||||
 50°58′21,551″N 18°12′46,040″E/50,972653 18,212789
| |||||||||||
| Strona internetowa | |||||||||||
Kościół Ewangelicko-Augsburski imienia Chrystusa Zbawiciela w Kluczborku – polski parafialny kościół Ewangelicko-Augsburski, należący do diecezji katowickiej, znajdujący się przy placu Gdacjusza w Kluczborku.
Historia i wnętrze kościoła
[edytuj | edytuj kod]
Gotycki[2] kościół ewangelicko-augsburski i jego wieża widokowa jest jednym z najcenniejszych i najstarszych zabytkowych obiektów Kluczborka. Został zbudowany w XIV wieku na miejscu poprzedniego, pochodzącego z 1298 roku. Wybudowana wówczas świątynia składała się z XIII-wiecznego prezbiterium (wykonana we wczesnogotyckim stylu) oraz z XIV-wiecznej wieży. W wyniku częstych pożarów kościół był wielokrotnie odbudowywany, przez co zmieniał swój wygląd. Od 1527 roku jest świątynią ewangelicką. Pożar z 1737 roku spowodował całkowite zniszczenie świątyni, ratusza i budynków mieszkalnych. Odbudowano wieżę, a także nawę boczną (w części zachodniej kościoła). Drewniany strop zastąpiono sklepieniem.
W latach 1743–1745 wnętrze kościoła zostało ponownie gruntownie przebudowane. Obecny wystrój świątyni utrzymany jest w ulubionym przez rokoko kolorach: białym i złotym. Bogato zdobione rzeźby i płaskorzeźby są prawdziwymi perłami sztuki sakralnej z okresu baroku. Datowane są na lata 1750–1760. Z tego okresu pochodzą też m.in. ołtarz, ambona, chrzcielnica i prospekt organowy. W latach 1795–1797 nadbudowano górną kondygnację wieży, a w 1806 roku zamontowano na niej zegar. Około 1821 roku dach pokryto dachówką, a kopułę wieży blachą. Po południowej stronie kościoła dobudowano zakrystię. W latach 1708–1769 plac wokół kościoła służył jako cmentarz.
Pod koniec 2021 roku zakończyły się prace konserwatorskie. Renowacjom poddane zostały drzwi wejściowe, fragmenty elewacji jak i okna witrażowe. Dodatkowo na wieży został osadzony krzyż wraz z kapsułą czasu[3].
Organy
[edytuj | edytuj kod]
Organy, jak i obecny wystrój kościoła, pochodzą z lat 1750–1760. Zaprojektowane zostały przez Leopolda Jaschke z Wrocławia w stylu regencyjno-rokokowym. W 1899 r. instrument przebudowała firma Schlag & Söhne ze Świdnicy[4][5].
Wyremontowane organy w kościele umożliwiły zorganizowanie cyklów koncertów organowych w wykonaniu wybitnych polskich i zagranicznych wykonawców od 1985 roku do chwili obecnej[6]. Dyspozycja instrumentu:
| Manuał I | Manuał II | Pedał |
|---|---|---|
| 1. Floete 8' | 1. Prog. Harm. 3 fach | 1. Posaune 16' |
| 2. Gemshorn 8' | 2. Geigenprinzipal 8' | 2. Quinte 10 2/3' |
| 3. Gambe 8' | 3. Gedackt 16' | 3. Octavbass 8' |
| 4. Principal 8' | 4. Salicet 8' | 4. Cello 8' |
| 5. Hohfloete 4' | 5. Flaut travers 4' | 5. Violon 16' |
| 6. Octave 4' | 6. Octave 4' | 6. Bassfloete 8' |
| 7. Rauschquinte 2 fach | 7. Portunal 8' | 7. Subbass 16' |
| 8. Bordun 16' | 8. Aeoline 8' | |
| 9. Cornett 3 fach | 9. Lieblich Gedackt 8' | |
| 10. Mixtur 3-4 fach | ||
| 11. Trompete 8' |
Dzwony
[edytuj | edytuj kod]
W przeszłości świątynia ta posiadała trzy dzwony, które wskutek pożarów kościoła w latach 1659, 1737, 1788 i 1795 ulegały zniszczeniu. Po pierwszym pożarze w 1659 r. odlano tylko jeden dzwon – duży. Średni dzwon odlano w 1693, a mały w 1694 r. Wszystkie dzwony odlała Ludwisarnia Petera Brucka w Brzegu. Po kolejnym pożarze (1737) odlano nowe dzwony – duży i średni w Ludwisarni Schnellenratha we Wrocławiu. 29 września 1738 r. zabiły one po raz pierwszy. W 1781 odlano tylko jeden dzwon, którego fundatorem był Ludwik Ostadlo. Instrument ten posiadał napis testamentowy mówiący o tym, aby co rok 22 czerwca dzwonił godzinę upamiętniając godzinę śmierci fundatora.
Obecnie na wieży wiszą trzy dzwony wykonane ze starych nadtopionych dzwonów w Ludwisarni Kriegera we Wrocławiu[7]. Odzywają się na rozpoczęcie i zakończenie nabożeństwa. Inskrypcja na jednym z nich mówi: ,,Błogosławieni są ci, którzy słuchają słowa Bożego i zachowują je"[8].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Rejestr zabytków nieruchomych – województwo opolskie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 30 września 2024 [dostęp 2012-10-03].
- ↑ Dzieje Kościoła i Parafii Ewangelickiej pod wezwaniem "Zbawiciela" w Kluczborku. [dostęp 2012-10-22].
- ↑ Mirosław Dragon, Trwa remont najstarszego kościoła w Kluczborku. To jeden z najcenniejszych zabytków w mieście [ZDJĘCIA] [online], Kluczbork Nasze Miasto, 7 listopada 2021 [dostęp 2022-01-03] (pol.).
- ↑ Organy - Polskie Wirtualne Centrum Organowe [online], organy.pro [dostęp 2021-09-26].
- ↑ Kluczbork ( Kościół ewangelicko-augsburski) [online], musicamsacram.pl [dostęp 2023-07-28] (pol.).
- ↑ Koncerty organowe [online], kluczbork.luteranie.pl [dostęp 2023-07-28].
- ↑ Zdjęcia - Polska / Kluczbork - Kościół ewangelicki - Dzwony na wieży [online], www.fototrip.pl [dostęp 2021-09-26].
- ↑ Kazimierz Stefańczyk, Kluczborskie dzwony, „Wczoraj, Dzisiaj, Jutro”, Opole : Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej Wydziału Kultury [etc.], 1967-1999., 1999, s. 27-30.
Linki zewnętrzne
[edytuj | edytuj kod]- Parafia Ewangelicko-Augsburska w Kluczborku. kluczbork.luteranie.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-02-03)].
- Polska niezwykła - Kościół pw. Zbawiciela w Kluczborku
- Oficjalna strona Kościoła Ewangelicko-Augsburskiego w Polsce
- Kluczbork