Przejdź do zawartości

Kościół Podwyższenia Krzyża Świętego w Olszynie

Dodaj linki
Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Kościół Podwyższenia Krzyża Świętego
Zabytek: nr rej. 402/937 z dnia 5.09.1961[1]
kościół pomocniczy
Ilustracja
Wieża z herbem
Państwo

 Polska

Województwo

 dolnośląskie

Miejscowość

Olszyna

Adres

ul. Wolności

Wyznanie

katolickie

Kościół

rzymskokatolicki

Parafia

św. Józefa Oblubieńca

Wezwanie

Podwyższenia Krzyża Świętego

Wspomnienie liturgiczne

14 września

Położenie na mapie Olszyny
Mapa konturowa Olszyny, blisko centrum na dole znajduje się punkt z opisem „Kościół Podwyższenia Krzyża Świętego”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, po lewej nieco na dole znajduje się punkt z opisem „Kościół Podwyższenia Krzyża Świętego”
Położenie na mapie województwa dolnośląskiego
Mapa konturowa województwa dolnośląskiego, po lewej znajduje się punkt z opisem „Kościół Podwyższenia Krzyża Świętego”
Położenie na mapie powiatu lubańskiego
Mapa konturowa powiatu lubańskiego, po prawej znajduje się punkt z opisem „Kościół Podwyższenia Krzyża Świętego”
Położenie na mapie gminy Olszyna
Mapa konturowa gminy Olszyna, blisko centrum na prawo znajduje się punkt z opisem „Kościół Podwyższenia Krzyża Świętego”
Ziemia51°03′58,02″N 15°22′25,07″E/51,066117 15,373631
Multimedia w Wikimedia Commons

Kościół Podwyższenia Krzyża Świętego – zabytkowy[2] rzymskokatolicki kościół filialny należący do parafii św. Józefa Oblubieńca NMP w Olszynie.

Historia

[edytuj | edytuj kod]

Świątynia była wzmiankowana w 1314. Jest to budowla o cechach późnoromańskich, co uwidacznia się w charakterystycznym ukształtowaniu okien ściany wschodniej prezbiterium[3]. W obecnym kształcie została wybudowana w XVI wieku, przebudowywana była w 1567 i 1675 i w XVIII wieku. Od 1520 do 1654 kościół zagarnęli protestanci. Został im on odebrany przez Ferdynanda III. W latach 1936–1938 świątynię poddano renowacji i zamontowano wówczas nowe organy z warsztatu Berschdorfa z Nysy (obecnie w kaplicy Literackiej archikatedry warszawskiej)[4].

Wieża kościelna

W latach 1709–1711 dobudowano do korpusu barokową wieżę dzwonniczą pod którą zlokalizowano kryptę z fundacji barona Abrahama Ernsta von Dobschütza. Do 1936 wieża ta wykorzystywana była wyłącznie przez ewangelików. Nad wejściem kunsztowne epitafium z piaskowca w formie kartusza z sentencją w niem. , którego fragmenty tłumaczenia brzmią:

...Tu otwiera się izba umarłych [...]
pan Abraham Ernst von Dobschütz und Schadewald
dziedzic na Olszynie, Kałużnej, Krzewiu i Staniszowie Średnim
urodzony 3 sierpnia 1676
w majątku Staniszów Średni
a zmarł 23 marca 1722 [...]
w związku małżeńskim
z panią Juliane Charlotte
odtąd wdową z domu von Mauschwitz [...]
przez Panią Wdowę jemu ufundowany
pomnik...[5]

Poniżej kartusz[6] z herbami małżonków: właściciela Olszyny Abrahama von Dobschütz[6] (1676-1722) i jego żony Juliane von Mauschwitz[5].

  • Herb von Dobschitz
    Herb von Dobschitz
  • Herb von Mauschwitz
    Herb von Mauschwitz
  • Widok od strony prezbiterium
    Widok od strony prezbiterium

Architektura

[edytuj | edytuj kod]

Jest to budowla orientowana, murowana, wzniesiona z kamienia, jednonawowa, posiadająca węższe prezbiterium i wieżę od strony południowej. Nawa nakryta jest polichromowanym stropem kasetonowym, wykonanym w 1614[7]. Jest na nim przedstawiony Chrystus, kolegium apostolskie i św. Paweł oraz motywy roślinne. Po drugiej stronie, w zachodniej części nawy i w prezbiterium znajdują się sklepienia krzyżowo-żebrowe. Wieżę nakrywa cebulasty dach hełmowy. przyziemiu wieży znajduje się kruchta. W elewacji wieży jest umieszczony portal ozdobiony herbem kolatorów i figurami świętych z lewej i prawej strony.

Wyposażenie

[edytuj | edytuj kod]

Ołtarz w stylu późnobarokowym pochodzi z przełomu XVIII/XIX wieku. Jednym z cenniejszych zabytków znajdujących się w świątyni jest chrzcielnica[8].

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. ↑ Rejestr zabytków nieruchomych – województwo dolnośląskie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 30 września 2024, s. 106 [dostęp 2016-09-07].
  2. ↑ Rejestr zabytków nieruchomych – województwo dolnośląskie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 30 września 2024.
  3. ↑ Wojciech Kapałczyński, Kazimierz Śliwa: Przewodnik po cenniejszych zabytkach województwa jeleniogórskiego. Jelenia Góra: Reprocolor s.c., 1997, s. 78. ISBN 83-87416-00-2.
  4. ↑ Pro Parva Patria, tablica informacyjna in situ
  5. ↑ a b Zaginiona tożsamość Olszyny. [dostęp 2023-12-20].
  6. ↑ a b Staffa Marek, Janczak Julian, Mazurski Krzysztof Radosław, Zając Czesław, Czerwiński Janusz: Słownik geografii turystycznej Sudetów. T. 1: Góry Izerskie. Kraków: Wydawnictwo PTTK „Kraj”, 1989, s. 144, 145, 148. ISBN 83-7005-095-6. (pol.).
  7. ↑ Zabytki miejscowości dolnośląskich: litera O. Zabytki w Polsce. [dostęp 2016-09-08].
  8. ↑ Olszyna – Kościół filialny Podwyższenia Krzyża Świętego, ul. Wolności. Dolnośląskie szlaki kulturowe. [dostęp 2016-09-08].
Parafie dekanatu Lubań
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Kościół_Podwyższenia_Krzyża_Świętego_w_Olszynie&oldid=73931392”