Kruchawica aksamitna

Kruchawica aksamitna
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	grzyby
Typ	podstawczaki
Klasa	pieczarniaki
Rząd	pieczarkowce
Rodzina	kruchaweczkowate
Rodzaj	Lacrymaria
Gatunek	kruchawica aksamitna
	Nazwa systematyczna
	Lacrymaria lacrymabunda (Bull.) Pat.; Hyménomyc. Eur. (Paris): 123 (1887).
	Multimedia w Wikimedia Commons

Kruchawica aksamitna (Lacrymaria lacrymabunda (Bull.) Pat) – gatunek grzybów należący do rodziny kruchaweczkowatych (Psathyrellaceae)^[1].

Systematyka i nazewnictwo

Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Lacrymaria, Psathyrellaceae, Agaricales, Agaricomycetidae, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi^[1].

Po raz pierwszy takson ten zdiagnozował w 1785 r. Pierre Bulliard nadając mu nazwę Agaricus lacrymabundus. Obecną, uznaną przez Index Fungorum nazwę nadał mu w 1887 r. Narcisse Théophile Patouillard, przenosząc go do rodzaju Lacrymabunda^[1].

Synonimów naukowych ma ponad 30. Niektóre z nich to:

Drosophila lacrymabunda (Bull.) Murrill 1922
Drosophila velutina (Pers.) Kühner & Romagn. 1953
Psathyrella lacrymabunda (Bull.) M.M. Moser 1953
Psathyrella velutina (Pers.) Singer 1951^[2].

Nazwę polską zaproponował Władysław Wojewoda w 2003 r. W polskim piśmiennictwie mykologicznym gatunek ten ma też inne nazwy: bedłka aksamitna, kruchaweczka omszona, maślanka aksamitna^[3].

Morfologia

Kapelusz

Średnica 3–8 cm, u młodych okazów dzwonkowaty, potem szeroko rozpostarty, na starość całkiem płaski, ale niewgłębiony. Ma kolor od kremowoochrowego przez pomarańczowobrązowy do rdzawobrązowego. Jego powierzchnia jest pokryta włókienkami i łuseczkami, a u starszych okazów kosmkami. U młodych okazów na brzegu kapelusza zwisają resztki osłony^[4].

Blaszki

U młodych okazów szarożółte, potem brązowoczarne. Często mają fioletowoszary kolor. Charakterystyczną cechą tego gatunku jest wydzielanie przez blaszki kropelek cieczy, na których gromadzą się czarnobrązowe zarodniki^[4].

Trzon

Wysokość 5–12 cm, grubość 5–8 mm. Jest cylindryczny, pusty, podłużnie włóknisty i pokryty kosmkami. Ma kolor od ochrowego do brązowego i słabo zaznaczoną włóknistą strefę pierścieniową. Powyżej tej strefy jest nagi^[4].

Miąższ

Bladoszarobrązowy, bez wyraźnego zapachu^[4].

Cechy mikroskopowe;

Wysyp zarodników brązowoczarny. Zarodniki elipsoidalne, o rozmiarach 8–12 × 5–8 μm. Występują zgrubiałe pleurocystydy o rozmiarach 48–62 × 9–14 μm i workowatym kształcie, często skupione po trzy lub cztery razem. Licznie występują cheilocystydy. Mają rozmiar 90 × 12 μm, są bezbarwne w KOH, faliste, półcylindryczne z główkowatym wierzchołkiem^[5].

Gatunki podobne

Lacrymaria pyrotricha. Ma jaśniejszy, czerwonopomarańczowy kapelusz i na jej trzonie często występuje pierścień. Występuje w górskich świerczynach^[6]. Może być pomylony również z mniejszą i pospolitą kruchaweczką zaroślową (Psathyrella candolleana).

Występowanie i siedlisko

Najliczniejsze stanowiska tego gatunku opisano w Ameryce Północnej i Europie, ale występuje także w Afryce, Japonii i na Nowej Zelandii^[7]. W Europie Środkowej jest częsty^[4]. W Polsce jest częsty^[8]^[6].

Rośnie na poboczach dróg, w parkach, ogrodach, na miedzach i na drogach leśnych, głównie na żyznych glebach. Owocniki wytwarza od wczesnego lata do późnej jesieni^[9].

Znaczenie

Saprotrof rozwijający się na rozkładających się kawałkach kory i innej substancji organicznej^[8]. W Polsce uważany jest za grzyb niejadalny, a nawet podejrzany o własności trujące^[6]. Według innych źródeł jest grzybem jadalnym, ale nadającym się tylko jako domieszka do innych grzybów^[4].

Przypisy

↑ ^a ^b ^c Index Fungorum [online] [dostęp 2013-09-15] (ang.).
↑ Species Fungorum [online] [dostęp 2011-10-09] .
↑ WładysławW. Wojewoda WładysławW., Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2003, ISBN 83-89648-09-1 .
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f AndreasA. Gminder AndreasA., Atlas grzybów. Jak bezbłędnie oznaczać 340 gatunków grzybów Europy Środkowej, 2008, ISBN 978-83-258-0588-3 .
↑ MichaelM. Kuo MichaelM., Lacrymaria velutina [online], Mushroom Expert [dostęp 2016-01-05] .
↑ ^a ^b ^c BarbaraB. Gumińska BarbaraB., WładysławW. Wojewoda WładysławW., Grzyby i ich oznaczanie, Warszawa: PWRiL, 1985, ISBN 83-09-00714-0 .
↑ Discover Life Maps [online] [dostęp 2015-06-22] .
↑ ^a ^b MarekM. Snowarski MarekM., Grzyby, Warszawa: Multico Oficyna Wydawnicza, 2010, ISBN 978-83-7073-776-4 .
↑ TillT. R.Lohmeyer TillT., UteU. Kũnkele UteU., Grzyby. Rozpoznawanie i zbieranie, Warszawa 2006, ISBN 83-85444-65-3 .

[if-1] Index Fungorum [online] [dostęp 2013-09-15] (ang.).

[sf-2] Species Fungorum [online] [dostęp 2011-10-09] .

[check-3] WładysławW. Wojewoda WładysławW., Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2003, ISBN 83-89648-09-1 .

[gmin-4] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f AndreasA. Gminder AndreasA., Atlas grzybów. Jak bezbłędnie oznaczać 340 gatunków grzybów Europy Środkowej, 2008, ISBN 978-83-258-0588-3 .

[mush-5] MichaelM. Kuo MichaelM., Lacrymaria velutina [online], Mushroom Expert [dostęp 2016-01-05] .

[gum-6] BarbaraB. Gumińska BarbaraB., WładysławW. Wojewoda WładysławW., Grzyby i ich oznaczanie, Warszawa: PWRiL, 1985, ISBN 83-09-00714-0 .

[disc-7] Discover Life Maps [online] [dostęp 2015-06-22] .

[snow-8] MarekM. Snowarski MarekM., Grzyby, Warszawa: Multico Oficyna Wydawnicza, 2010, ISBN 978-83-7073-776-4 .

[griz-9] TillT. R.Lohmeyer TillT., UteU. Kũnkele UteU., Grzyby. Rozpoznawanie i zbieranie, Warszawa 2006, ISBN 83-85444-65-3 .

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]