Krzyżanowskizaur
| Krzyzanowskisaurus hunti | |
| (Heckert, 2002) | |
| Okres istnienia: 218–211 mln lat temu | |
| Systematyka | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Typ | |
| Podtyp | |
| Gromada | |
| Podgromada | |
| (bez rangi) | archozaury |
| Rodzaj |
krzyżanowskizaur |
| Gatunek |
Krzyzanowskisaurus hunti |
Krzyżanowskizaur (Krzyzanowskisaurus hunti) – znany z niewielkiej liczby skamieniałości archozaur o niepewnej pozycji systematycznej. Żył w późnym triasie (ok. 218-211 mln lat temu) na terenach Ameryki Północnej. Jego szczątki znaleziono w USA (w stanach Arizona i Nowy Meksyk).
Zwierzę to znane jest tylko z kilku zębów. Autor opisu, Andrew B. Heckert, uznał, że należą one do nowego gatunku z rodzaju Revueltosaurus i na ich podstawie w 2002 r. opisał go pod nazwą Revueltosaurus hunti. Gatunek, na którym oparto opis rodzaju - R. callenderi - również był wówczas znany z nielicznych skamieniałości; na ich podstawie uznano go za małego, roślinożernego dinozaura z rzędu dinozaurów ptasiomiednicznych (Ornithischia), o długości ciała ok. 1 m, wysokości ok. 30 cm i masie ok. 3 kg. Jednak późniejsze odkrycia większej liczby skamieniałości R. callenderi dostarczyły dowodów na to, że w istocie nie jest to w ogóle dinozaur, lecz przedstawiciel innej linii rozwojowej archozaurów - Crurotarsi, obejmującej krokodyle i archozaury bliżej spokrewnione z nimi niż z ptakami (Parker i in., 2005).
Heckert raz jeszcze zbadał zęby R. hunti i stwierdził, że wykazują one cechy typowe dla dinozaurów ptasiomiednicznych, wskazując, że ten gatunek jednak należał właśnie do tej grupy archozaurów, a nie do Crurotarsi, jak R. callenderi. W związku z tym R. hunti nie mógł już jednak dłużej być zaliczany do tego samego rodzaju, co R. callenderi; w 2005 r. Heckert nadał mu więc nową nazwę rodzajową – Krzyzanowskisaurus. Niektórzy naukowcy (Irmis i in., 2007; Nesbitt i in., 2007) nie zgodzili się jednak z jego interpretacją, twierdząc, że zęby krzyżanowskizaura mają wiele wspólnych cech budowy z zębami R. callenderi; wskazywali też, że razem z zębami krzyżanowskizaura znaleziono kości czaszki oraz płytki kostne identyczne z odpowiadającymi im kośćmi R. callenderi (pierwotnie płytki te zostały uznane za należące do młodych aetozaurów z rodzaju Stagonolepis, patrz: Heckert & Lucas, 2002). Zdaniem tych naukowców uzasadnia to zaliczenie krzyżanowskizaura do rodzaju Revueltosaurus i tym samym prawdopodobnie do Crurotarsi, a w każdym razie podważa jego przynależność do dinozaurów ptasiomiednicznych. Pozycja systematyczna tego słabo znanego archozaura pozostaje przedmiotem sporów.
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Heckert, A. B. (2002) "A revision of the upper Triassic ornithischian dinosaur Revueltosaurus, with a description of new species" New Mexico Museum of Natural History and Science Bulletin 21:253–268.
- Heckert, A. B. (2005) "Krzyzanowskisaurus, a new name for a probable ornithischian dinosaur from the Upper Triassic Chinle Group, Arizona and New Mexico, USA." New Mexico Museum of Natural History and Science Bulletin 29:77-83
- Heckert A. B. & Lucas, S. G. (2002) "Osteoderms of juveniles of Stagonolepis (Archosauria: Aetosauria) from the lower Chinle Group, east-central Arizona." New Mexico Museum of Natural History and Science Bulletin 21:235–239.
- Irmis, R. B; Parker, W. G; Nesbitt, S. J & Liu, J. (2007) "Early ornithischian dinosaurs: the Triassic record" Historical Biology 19(1): 3–22. DOI:10.1080/08912960600719988
- Nesbitt, S. J; Irmis, R. B & Parker, W. G. (2007) "A critical re-evaluation of the Late Triassic dinosaur taxa of North America." Journal of Systematic Palaeontology 5(2):209-243. DOI: 10.1017/S1477201907002040
- Parker, W. G; Irmis, R. B; Nesbitt, S. J; Martz, J. W & Browne, L. S. (2005) "The Late Triassic pseudosuchian Revueltosaurus callenderi and its implications for the diversity of early ornithischian dinosaurs" Proceedings of the Royal Society B: Biological Sciences. Vol. 272, no. 1566, pp. 963-969. DOI:10.1098/rspb.2004.3047
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- krzyżanowskizaur na Dinosaur Mailing List. dml.cmnh.org. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-02-04)]. (ang.)