Księstwo Elby
| 1814–1815 | |||||
| |||||
| |||||
| Język urzędowy | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| Stolica | |||||
| Ustrój polityczny | |||||
| Pierwszy władca | |||||
| Waluta | |||||
| Religia dominująca | |||||
Księstwo Elby (wł. Principato d’Elba) – niedziedziczna monarchia utworzona na śródziemnomorskiej wyspie Elbie na mocy traktatu z Fontainebleau podpisanego 11 kwietnia 1814 roku. Księstwo istniało niecały rok, a jego jedynym władcą był Napoleon Bonaparte, który powrócił do rządów we Francji przed upadkiem księstwa.
Utworzenie[edytuj | edytuj kod]
Suwerenność nad wyspą, która do tej pory była częścią francuskiego departamentu Méditerranée, została przekazana Napoleonowi, po jego abdykacji po wojnie z VI koalicją. Artykuł 3 traktatu stanowił, że Elba miała być „niezależnym księstwem posiadanym przez niego z całkowitą suwerennością i własnością osobistą”. Rządy Napoleona miały trwać aż do jego śmierci, kiedy to kontrola nad księstwem miała przejść w ręce Toskanii. Były cesarz Francuzów otrzymał także stypendium w wysokości dwóch milionów franków rocznie, które miała wypłacać Francja[1].
Wojsko[edytuj | edytuj kod]
Zgodnie z postanowieniami traktatu z Fontainebleau Napoleon przywiózł na wyspę 870 ludzi z Francji. Armia składała się z 566 żołnierzy z elitarnej Gwardii Cesarskiej (zarówno piechoty, jak i kawalerii w tym polskiego Szwadronu Elby), a pozostałych 300 żołnierzy stanowiło niewielki batalion grenadierów. Armia była pod nadzorem generała Drouota i dowodzona przez generała Cambronne’a oraz kwaterę główną sztabu[1]. Marynarka wojenna składała się z 66 ludzi i jednego okrętu: dwumasztowego, 18-działowego brygu „Inconstant”, któremu towarzyszyła także mała flotylla złożona z dwóch innych slupów. Pierwszym dowódcą marynarki był porucznik Taillade; jednak po tym, jak prawie stracił „Inconstant” podczas sztormu, Taillade został zastąpiony przez porucznika Chautarda, który później przetransportował Napoleona z Elby w 1815 roku. Paoli Filidoro został mianowany kapitanem żandarmerii i działał pod dowództwem Giuseppe Balbianiego jako inspektor generalny. Do 1815 roku połączone siły zbrojne na Elbie liczyły około 1000 ludzi, co kosztowało ponad połowę skarbu wyspy na opłacenie, wyposażenie i wyżywienie armii[1].
Rządy Napoleona[edytuj | edytuj kod]
W ciągu dziesięciu miesięcy spędzonych na Elbie, poza utworzeniem małej marynarki wojennej i armii, Napoleon rozwinął znajdujące się na wyspie kopalnie żelaza, nadzorował budowę nowych dróg, wydał dekrety w sprawie nowoczesnych metod rolnictwa oraz zreformował wyspiarski system prawny i edukacyjny[2][3].
Rezydencje[edytuj | edytuj kod]
Villa Napoleonica (lub Villa San Martino) to jedna z dwóch rezydencji zajmowanych w Portoferraio przez Napoleona podczas jego wygnania na wyspie[4]. Druga, Palazzina dei Mulini, znajduje się w historycznym centrum miasta Portoferraio, 3,5 kilometra na północny wschód od Villi San Martino[5]. W 1839 roku Anatoli Demidow di San Donato, rosyjski przemysłowiec i mecenas, wielki wielbiciel Napoleona i mąż siostrzenicy cesarza, księżniczki Matyldy Bonaparte, zlecił florenckiemu architektowi Niccolò Matasowi zbudowanie Galerii Demidoff u podnóża pierwotnego budynku[6].
Upadek[edytuj | edytuj kod]
26 lutego 1815 roku, po prawie 10 miesiącach rządów na Elbie, Napoleon uciekł z wyspy i wylądował w południowej Francji, aby odzyskać władzę. Po porażce w bitwie pod Waterloo Napoleon został przetransportowany przez Brytyjczyków na Wyspę Świętej Heleny, gdzie pozostał w niewoli aż do swojej śmierci w maju 1821 roku. Na kongresie wiedeńskim suwerenność wyspy została przekazana Wielkiemu Księstwu Toskanii.
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c Napoleon On Elba – An Exile Of Consent. Cairn.info. [dostęp 2023-10-07]. (ang.).
- ↑ Frank McLynn: Napoleon: A Biography. Pimlico, 1998, s. 597. ISBN 978-0-7126-6247-5.
- ↑ Why Napoleon Probably Should Have Just Stayed in Exile the First Time. Time. [dostęp 2023-10-07]. (ang.).
- ↑ Villa San Martino on the Island of Elba. Bonesprit. [dostęp 2023-10-07]. (ang.).
- ↑ The Palazzina dei Mulini in Portoferraio. Bonesprit. [dostęp 2023-10-07]. (ang.).
- ↑ The Galleria Demidoff on the Island of Elba. Bonesprit. [dostęp 2023-10-07]. (ang.).
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Paul Gruyer: Napoleon, King of Elba. London: William Heinemann, 1906. ISBN 978-0-7222-1931-7.