Lwinkowate

Lwinkowate
	Stratiomyidae
	Latreille, 1802
	; Przedstawiciel rodziny lwinkowatych – lwinka kameleon
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	stawonogi
Gromada	owady
Podgromada	uskrzydlone
Rząd	muchówki
Podrząd	muchówki krótkoczułkie
Infrarząd	Stratiomyomorpha
Nadrodzina	Stratiomyoidea
Rodzina	lwinkowate
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons

Lwinkowate^[2], zmróżkowate^[3] (Stratiomyidae) – rodzina owadów należąca do rzędu muchówek (Diptera), podrzędu krótkoczułkich (Brachycera). Obejmuje ponad 2700 opisanych gatunków o różnorodnej budowie i ubarwieniu. Larwy rozwijają się w martwej materii organicznej, pod korą lub w wodzie.

Opis[edytuj | edytuj kod]

Owad dorosły[edytuj | edytuj kod]

Muchówki o ciele długości od 2 do 28 mm, bardzo różnorodne pod względem kształtu ciała i ubarwienia. Wiele gatunków upodobnia się do os lub pszczół ubarwieniem i sposobem lotu, co jest przykładem mimikry^[4]. Ciało pozbawione jest dużych szczecin^[5].

Głowa zwykle półkulista, rzadziej kulista, przy czym twarz może być płaska, równomiernie zaokrąglona, rzadziej guzkowana lub wyciągnięta w ryjek (rostrum)^[5]^[4]. Zarówno samce, jak i samice mogą być holoptyczne lub dychoptyczne. Przyoczka najczęściej rozmieszczone są na planie trójkąta równobocznego^[5]. Czułki składają się ze zwykle krótkich nóżki i trzonka oraz rozmaicie wykształconego, 5–8-członowego biczyka, który może być dodatkowo zaopatrzony w wierzchołkową lub aristopodobną wić czułkową^[4]. Aparat gębowy cechuje się dwu-, rzadziej jednoczłonowymi głaszczkami i zwykle mięsistym labellum^[4].

Tułów cechuje mała, półokrągła tarczka, często zaopatrzona w 2–12 kolców. Odnóża pozbawione są ostróg na goleniach; wyjątkowo drobne ostrogi występują na ich środkowej parze^[5]^[4]. Stopy zaopatrzone są w parę przylg i empodium. Skrzydła są przezroczyste, przydymione lub z wzorem, często pomarszczone. Żyłka kostalna nie obiega skrzydła dookoła, lecz kończy się w okolicy jego wierzchołka lub wcześniej. Dobrze rozwinięta komórka dyskoidalna ma kształt pięcio- lub sześciokątu. Komórka posterokubitalna jest klinowato wydłużona i zamknięta^[5].

Odwłok rozmaitego kształtu, od krępego i krótkiego po wydłużony^[5]^[4]. Trzy do pięciu jego ostatnich segmentów jest niewidoczne wskutek wciągnięcia w głąb ciała. Samce mają stosunkowo duży aparat kopulacyjny o jednoczłonowych gonopodach. Samice mają miękkie pokładełko^[5] i 3, wyjątkowo 2 spermateki^[4].

Stadia rozwojowe[edytuj | edytuj kod]

Larwy mają ciało spłaszczone grzbietobrzusznie, o oskórku stwardniałym, wskutek wysycenia węglanem wapnia. U gatunków występujących w Polsce długość ich ciała waha się od 2 do 50 mm. Zwykle stożkowata głowa ma trójczłonowe czułki, dobrze rozwinięte oczy, a na przedzie silnie zesklerotyzowany ryjek. Gatunkom wodnym do oddychania służy umieszczony na końcu odwłoka syfon, zabezpieczony przed zalaniem za pomocą wieńca szczecinek, a czasem jeszcze dodatkowo domykany przez płytki przetchlinkowe^[5].

Poczwarki pozostają otoczone ostatnią wylinką larwalną, która nie tworzy jednak bobówki^[5].

Biologia i ekologia[edytuj | edytuj kod]

Postacie dorosłe niektórych gatunków żywią się pyłkiem i chętnie odwiedzają kwiaty^[5]^[4]. Inne przysiadają na nasłonecznionych liściach lub trzymają się miejsc występowania larw. Samce niektórych gatunków wykazują terytorializm^[4].

Larwy większości gatunków żyją w rozkładającej się materii roślinnej: ściółce, butwiejącym drewnie, nawozie czy gnijących owocach. Niektóre występują pod korą powalonych drzew. Część larw, jak w podrodzinach Striatomyinae i Nemotelinae, jest przystosowanych do życia w wodzie. Zasiedlają one szerokie spektrum habitatów: od zalanych dziupli i wód słodkich po śródlądowe solniska i gorące źródła^[5]^[4].

Systematyka i występowanie[edytuj | edytuj kod]

Należy tu ponad 2700 opisanych gatunków, zgrupowanych w ponad 380 rodzajach^[6]. W Polsce stwierdzono 59 gatunków^[2] (zobacz: lwinkowate Polski).

Lwinkowate stanowią grupę siostrzaną pośniadkowatych. Dzielą się na podrodziny^[4]:

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

↑ Stratiomyidae, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
↑ ^a ^b T. Zatwarnicki: rodzina: Stratiomyidae Latreille P.A., 1802 – lwinkowate. [w:] Biodiversity Map [on-line]. [dostęp 2018-06-13].
↑ Jiří Zahradník: Przewodnik: Owady. Warszawa: Multico, 2000, s. 298.
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j ^k Norman E. Woodley: Stratiomyidae (Soldier Flies). W: Manual of Central American Diptera. Vol. 1. Brian Victor Brown (red.). Ottawa: NRC Research Press, 2009. ISBN 978-0-660-19833-0.
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j ^k Przemysław Trojan: Klucze do oznaczania owadów Polski cz. XXVIII Muchówki – Diptera, zeszyt 22 – Striatomyidae. Warszawa: PWN, Polski Związek Entomologiczny, 1963.
↑ Norman E. Woodley. A World Catalog of the Stratiomyidae (Insecta: Diptera). „Myia”. 11, s. 1–473, 2001. Backhuys Publishers.

[itis-1] Stratiomyidae, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).

[biomap-2] T. Zatwarnicki: rodzina: Stratiomyidae Latreille P.A., 1802 – lwinkowate. [w:] Biodiversity Map [on-line]. [dostęp 2018-06-13].

[Zahradnik-3] Jiří Zahradník: Przewodnik: Owady. Warszawa: Multico, 2000, s. 298.

[Woodley-4] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j ^k Norman E. Woodley: Stratiomyidae (Soldier Flies). W: Manual of Central American Diptera. Vol. 1. Brian Victor Brown (red.). Ottawa: NRC Research Press, 2009. ISBN 978-0-660-19833-0.

[Trojan-5] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j ^k Przemysław Trojan: Klucze do oznaczania owadów Polski cz. XXVIII Muchówki – Diptera, zeszyt 22 – Striatomyidae. Warszawa: PWN, Polski Związek Entomologiczny, 1963.

[WoodleyCat-6] Norman E. Woodley. A World Catalog of the Stratiomyidae (Insecta: Diptera). „Myia”. 11, s. 1–473, 2001. Backhuys Publishers.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]