Maki złoty
| Hapalemur aureus | |
| Meier, Albignac, Peyriéras, Rumpler & Wright, 1987[1] | |
| |
| Systematyka | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Typ | |
| Podtyp | |
| Gromada | |
| Infragromada | |
| Rząd | |
| Podrząd | |
| Rodzina | |
| Rodzaj | |
| Gatunek |
maki złoty |
| Kategoria zagrożenia (CKGZ)[2] | |
 | |
| Zasięg występowania | |
| |
Maki złoty[3] (Hapalemur aureus) – gatunek ssaka naczelnego z rodziny lemurowatych (Lemuridae). Występuje endemicznie w południowo-wschodniej części Madagaskaru. Jest krytycznie zagrożony wyginięciem.
Taksonomia[edytuj | edytuj kod]
Gatunek po raz pierwszy naukowo opisał międzynarodowy zespół zoologów (Niemiec Bernhard Meier, Francuzi Roland Albignac i Yves Rumpler, Madagaskarczyk André Peyriéras oraz Amerykanka Patricia Wright) w 1987 roku, nadając mu nazwę Hapalemur aureus[1]. Miejsce typowe to obszar 6,3 km od wioski Ranomafana (około 21°16′38″S 47°23′50″E/-21,277222 47,397222), na Madagaskarze[1][4]. Holotyp to samiec (sygnatura PT-0998) ze zbiorów Académie Malgache[1].
Autorzy Illustrated Checklist of the Mammals of the World uznają ten takson za gatunek monotypowy[5].
Etymologia[edytuj | edytuj kod]
- Hapalemur: gr. ἁπαλος hapalos „delikatny”; rodzaj Lemur Linnaeus, 1758 (lemur)[6].
- aureus: łac. aureus „złoty”, od aurum „złoto”[7].
Zasięg występowania[edytuj | edytuj kod]
Maki złoty występuje w południowo-wschodnim Madagaskarze, w rozproszonych obszarach między Parkiem Narodowym Ranomafana, obserwowany daleko na północ, w okolicach Miaranony i Bevoahazo, i daleko na południe, w Parku Narodowym Andringitra i łączącym je korytarzem leśnym; być może jego zasięg rozciąga się na północny wschód aż do regionu Betsakafandrika[5]. Ostatnie, niepotwierdzone obserwacje z południa pochodzą z Vevembe Forest (na zachód od Vondrozo)[5].
Morfologia[edytuj | edytuj kod]
Długość ciała (bez ogona) około 34 cm, długość ogona około 41 cm; masa ciała 1,3–1,5 kg[8][9]. Dymorfizm płciowy jest słabo uwidoczniony.
Ekologia[edytuj | edytuj kod]
Występuje w lasach deszczowych. Jego zasięg występowania jest ściśle związany z występowaniem bambusów. Zwierzęta te żyją prawdopodobnie w małych grupach rodzinnych złożonych z dorosłego samca, jednej lub dwóch samic i ich potomstwa. Ciąża trwa przeciętnie 109 dni. Biologia rozrodu tego gatunku nie została dobrze udokumentowana. Gatunek aktywny wczesnym rankiem, późnym wieczorem i prawdopodobnie w nocy. Maki są zwierzętami socjalnymi o rozwiniętych metodach komunikacji. Maki złoty żywi się głównie bambusem Cephalostachyum viguieri. Analiza chemiczna jego ulubionego pokarmu wykazała wysoką zawartość protein i cyjanków. Dzienna porcja, jaką zjada maki, zawiera znacznie wyższą ilość cyjanków niż wynosi dawka śmiertelna dla większości zwierząt.
Status zagrożenia i ochrona[edytuj | edytuj kod]
W Czerwonej księdze gatunków zagrożonych Międzynarodowej Unii Ochrony Przyrody (IUCN) maki złoty został zaliczony do kategorii CR (krytycznie zagrożony wyginięciem; ang. critically endangered)[2]. Liczebność populacji szacowana była według danych IUCN z 2000 roku na około 1000 osobników[10]. Inne źródła podawały liczby w przedziale 200–400 osobników (Gallay, 1999). Badania przeprowadzone w 2005 roku zakładały liczebność 5916 osobników przy raczej nierealistycznym założeniu równomiernego rozmieszczenia populacji w obrębie zasięgu[11]. Całkowita liczebność według najnowszych szacunków IUCN wynosi 600–1000 osobników, w tym niespełna 250 osobników dojrzałych płciowo. Trend liczebności jest spadkowy[2].
Gatunek jest objęty konwencją waszyngtońską CITES (załącznik I)[12].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c d Meier i in. 1987 ↓, s. 211.
- ↑ a b c P. Wright i inni, Hapalemur aureus, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2021, wersja 2021-1 [dostęp 2021-07-19] (ang.).
- ↑ Nazwy polskie za: W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 30. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).
- ↑ N. Upham, C. Burgin, J. Widness, M. Becker, C. Parker, S. Liphardt, I. Rochon & D. Huckaby: Hapalemur aureus Meier, Albignac, Peyriéras, Rumpler, & Wright, 1987. [w:] ASM Mammal Diversity Database (Version 1.11) [on-line]. American Society of Mammalogists. [dostęp 2023-09-06]. (ang.).
- ↑ a b c C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 1: Monotremata to Rodentia. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 148. ISBN 978-84-16728-34-3. (ang.).
- ↑ T.S. Palmer. Index Generum Mammalium: a List of the Genera and Families of Mammals. „North American Fauna”. 23, s. 309, 1904. (ang.).
- ↑ Meier i in. 1987 ↓, s. 212.
- ↑ Ch. Schwitzer, R.A. Mittermeier, E.E. Louis Jr & M.C. Richardson: Family Lemuridae (Bamboo, True and Ruffed Lemurs). W: R.A. Mittermeier, A.B. Rylands & D.E. Wilson: Handbook of the Mammals of the World. Cz. 3: Primates. Barcelona: Lynx Edicions, 2013, s. 127. ISBN 978-84-96553-89-7. (ang.).
- ↑ Class Mammalia. W: Lynx Nature Books: All the Mammals of the World. Barcelona: Lynx Edicions, 2023, s. 94. ISBN 978-84-16728-66-4. (ang.).
- ↑ P. Wright i inni, Hapalemur aureus, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species [dostęp 2023-11-25] [zarchiwizowane z adresu 2007-09-30] (ang.).
- ↑ D. Kowalsky, Hapalemur aureus, [w:] Animal Diversity Web [online], 2014 (ang.).
- ↑ Wszystkie gatunki Lemuridae spp. Appendices I, II and III of CITES. cites.org, 12 czerwca 2013. [dostęp 2013-07-03]. (ang.).
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- B. Meier, R. Albignac, A. Peyriéras, Y. Rumpler & P. Wright. A New Species of Hapalemur (Primates) from South East Madagascar. „Folia Primatologica”. 48 (3–4), s. 211–215, 1987. DOI: 10.1159/000156299. (ang.).
- E. Gallay: Hapalemur aureus. (On-line), Animal Diversity Web, 1999. [zarchiwizowane z tego adresu (2011-06-05)]. (ang.).