Manat rzeczny

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Manat rzeczny
Trichechus inunguis
(Natterer, 1883)
Ilustracja
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

zwierzęta

Typ

strunowce

Podtyp

kręgowce

Gromada

ssaki

Podgromada

żyworodne

Infragromada

łożyskowce

Rząd

brzegowce

Rodzina

manatowate

Rodzaj

manat

Gatunek

manat rzeczny

Synonimy
  • Manutus exunguis Natterer, 1839[1]
  • Manatus inunguis Natterer, 1883[2]
  • Trichecus inunguis (Natterer, 1883)[3]
  • Trichechus pygmaeus M.G.M. Van Roosmalen & Van der Vlist, 2015[4]
Kategoria zagrożenia (CKGZ)[5]

Zasięg występowania
Mapa występowania
Systematyka w Wikispecies
Multimedia w Wikimedia Commons

Manat rzeczny[6], manat mały[6] (Trichechus inunguis) – gatunek ssaka z rodziny manatowatych (Trichechidae) występujący w Amazonii.

Taksonomia[edytuj | edytuj kod]

Po raz pierwszy zgodnie z zasadami nazewnictwa binominalnego gatunek ten opisał w 1839 roku austriacki przyrodnik Johann Natterer, nadając mu nazwę Manatus exunguis; opis ten pojawił się w formie przypisu w artykule autorstwa austriackiego przyrodnika Karla Moritza Diesinga[1]. Nazwa exunguis została w 1985 roku decyzją ICZN zniesiona dla celów „zasady pierwszeństwa” (ang. Principle of Priority), ale nie dla celów „zasad homonimii” (ang. Principle of Homonymy)[7]. Jednocześnie ICZN uznała za ważną nazwę Manatus inunguis, której autorstwo Nattererowi przypisał w 1883 roku austriacki ornitolog August von Pelzeln[2]. Miejsce typowe to Borba, dolny bieg rzeki Madeira, Amazonia, Brazylia[8][9][10]. Okazy typowe (syntypy), które stanowiło pięć okazów ze zbiorów Muzeum Historii Naturalnej w Wiedniu, uległy zniszczeniu w 1848 roku[11]. Jednakże Natterer zebrał co najmniej jedną czaszką spoza oryginalnej kolekcji, która prawdopodobnie stanowiła podstawę jego pierwotnej koncepcji opisu nowego gatunku, i którą wysłał do Rostocku, gdzie formalnego opisu dokonali niemieccy zoolodzy: Hermann Friedrich Stannius[12] i Clemens Hartlaub[13]. Odlew (sygnatura USNM 22438) ze zbiorów Narodowego Muzeum Historii Naturalnej może być odlewem właśnie tej czaszki[11]. Natterer zauważył także, że szkielet, który opisał i zilustrował francuski przyrodnik Georges Cuvier w 1809, należał do tego gatunku[1][11].

Wydaje się, że w Brazylii nie występuje geograficzne zróżnicowanie genetyczne T. inunguis, ale taka w pewnej formie występuje między kolumbijskim i peruwiańskim dorzeczem Amazonki[10]. W 2007 roku opisano nowy gatunek manata, nazywając go Trichechus pygmaeus[4] (manat mały[6]), jednak dane użyte do jego opisu nie są wystarczająco mocne, aby potwierdzić status odrębnego gatunku, zaś dane oparte o DNA wykazują, że pygmaeus to prawdopodobnie młodociany osobnik T. inunguis[9][10].

Autorzy Illustrated Checklist of the Mammals of the World uznają ten gatunek za monotypowy[10].

Etymologia[edytuj | edytuj kod]

  • Trichechus: gr. θριξ thrix, τριχος trikhos ‘włosy’; εχω ekhō ‘mieć, posiadać’[14].
  • inunguis: łac. inunguis ‘bez pazurów’, od in ‘nie, bez’[15]; unguis ‘pazur’[16].

Zasięg występowania[edytuj | edytuj kod]

Manat rzeczny występuje w systemie rzecznym Amazonki (w tym w jej ujściu) w Kolumbii, Brazylii, Ekwadorze i Peru[10].

Morfologia[edytuj | edytuj kod]

Długość ciała do 300 cm; masa ciała 450 kg[17][18]. Szare zwierzę z białymi znakami na klatce piersiowej. Ciało pokryte krótkim włosiem, na wargach dłuższym i sztywnym.

Ekologia[edytuj | edytuj kod]

Tryb życia[edytuj | edytuj kod]

Zwierzę żyje w grupach liczących 4–8 osobników. Prowadzi zarówno dzienny, jak i nocny tryb życia. Żyje wyłącznie w wodzie, na powierzchnię wysuwa jedynie nozdrza, by nabrać oddechu. Żywi się roślinnością wodną, zjada także opadłe do wody owoce palm.

Rozmnażanie[edytuj | edytuj kod]

Manaty rzeczne rozmnażają się raz w roku. Samica po ciąży trwającej około 10 miesięcy rodzi jedno młode. Małe pozostaje z matką przez długi czas, pływając na jej grzbiecie lub u jej boku. Zwierzęta osiągają dojrzałość płciową w trzecim roku życia. Średnia długość życia jest nieznana, ale osobniki trzymane w niewoli dożywały średnio 12,5 roku.

Status zagrożenia[edytuj | edytuj kod]

W Czerwonej księdze gatunków zagrożonych Międzynarodowej Unii Ochrony Przyrody i Jej Zasobów został zaliczony do kategorii VU (ang. vulnerable ‘narażony’)[5].

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ a b c C.M. Diesing. Neue Gattungen von Binnenwiirmern nebst einem Nachtrage zur Monographie der Amphistomen. „Annalen des Wiener Museums der Naturgeschichte”. 2, s. 230, 1839. (niem.). 
  2. ↑ a b A. von Pelzeln. Brasilische Säugethiere. Resultate von Johann Natterer's Reisen in den Jahren 1817 bis 1835. „Verhandlungen der Kaiserlich-Königlichen Zoologisch-Botanischen Gesellschaft in Wien”. 33 (Supplemantband), s. 89, 1883. (niem.). 
  3. ↑ Trichechus inunguis, [w:] Integrated Taxonomic Information System [dostęp 2023-08-26] (ang.).
  4. ↑ a b M.G. van Roosmalen. Hotspot of new megafauna found in the Central Amazon (Brazil): the lower Rio Aripuanã Basin. „Biodiversity Journal”. 6 (1), s. 231, 2015. (ang.). 
  5. ↑ a b Trichechus inunguis, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
  6. ↑ a b c Nazwy zwyczajowe za: W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 24. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).
  7. ↑ Anonim. Opinion 1320 Hydrodamalis Retzius, 1794 and Manatus Inunguis Natterer in Pelzeln, 1883 (Mammalia, Sirenia): conserved. „Bulletin of Zoological Nomenclature”. 42 (2), s. 175–176, 1985. (ang.). 
  8. ↑ D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): Species Trichechus inunguis. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2023-08-26].
  9. ↑ a b N. Upham, C. Burgin, J. Widness, M. Becker, C. Parker, S. Liphardt, I. Rochon & D. Huckaby: Trichechus inunguis (Natterer, 1883). [w:] ASM Mammal Diversity Database (Version 1.11) [on-line]. American Society of Mammalogists. [dostęp 2023-08-26]. (ang.).
  10. ↑ a b c d e C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 1: Monotremata to Rodentia. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 120. ISBN 978-84-16728-34-3. (ang.).
  11. ↑ a b c D.P. Domning. Bibliography and index of the Sirenia and Desmostylia. „Smithsonian Contributions to Paleobiology”. 80, s. 380, 1996. DOI: 10.5479/si.00810266.80.1. (ang.). 
  12. ↑ H.F. Stannius: Beitrage zur Kenntniss der amerikanischen Manati’s. Rostock: Adler’s Erben, 1845, s. 1–37, seria: Rektorats-Programm zur Geschichte der Naturwissenschaftlichen Institut der Universitat Rostock. (niem.).
  13. ↑ C. Hartlaub. Beiträge zur Kenntniss der Manatus-Arten. „Zoologische Jahrbücher Abteilung für Systematik, Geographie und Biologie der Tiere”. 1 (1), s. 50, 1886. (niem.). 
  14. ↑ T.S. Palmer. Index Generum Mammalium: a List of the Genera and Families of Mammals. „North American Fauna”. 23, s. 688, 1904. (ang.). 
  15. ↑ Jaeger 1959 ↓, s. 126.
  16. ↑ Jaeger 1959 ↓, s. 276.
  17. ↑ T. O’Shea: Family Trichechidae (Manatees). W: D.E. Wilson & R.A. Mittermeier (redaktorzy): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 4: Sea Mammals. Barcelona: Lynx Edicions, 2014, s. 562. ISBN 978-84-96553-93-4. (ang.).
  18. ↑ Class Mammalia. W: Lynx Nature Books (A. Monadjem (przedmowa) & C.J. Burgin (wstęp)): All the Mammals of the World. Barcelona: Lynx Edicions, 2023, s. 78. ISBN 978-84-16728-66-4. (ang.).

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Manat_rzeczny&oldid=72436614”