Marionetka
Marionetka – lalka teatralna poruszana (od góry) za pomocą nitek lub drucików zawieszonych na tzw. krzyżaku[1]. Każda linka jest przymocowana do innej, oddzielnej części ciała marionetki i przy ruchu krzyżaka są one poruszane. W przeciwieństwie do pacynki – lalki zakładanej na dłoń – marionetka może przedstawiać całą postać.
Historia[edytuj | edytuj kod]
Lalki poruszane za pomocą sznurków były znane w starożytnym Egipcie, Rzymie i Grecji. Grecy nazywali je agalmata nevrospasta. Początkowo ruchomą miały tylko głowę, potem dodano ruchome kończyny. W średniowieczu marionetki były znane w całej Europie. W XVII wieku teatr lalek rozwijał się we Francji, gdzie na dworze Ludwika XIV występowali lalkarze Jean i François Brioché. W Anglii popularna była marionetka Punch[2]. W Polsce teatrzyk marionetkowy pojawił się na dworze króla Władysława IV Wazy. W XX-leciu międzywojennym Stanisław Ligoń stworzył Teatr Marionetek, a w Wilnie działał Teatr Łątek Olgi Totwen[3]. W 1947 roku Olga, Irena i Ewa Totwen przeniosły teatr do Gdańska. Po upaństwowieniu w 1950 roku i usunięciu rok później Ewy i Olgi Totwen teatr przestał istnieć[4]. W Krakowie Zofia i Władysław Jarema stworzyli Teatr Lalki, Maski i Aktora „Groteska”. Po ich wyjeździe do Paryża w latach 1946–1948 kierował nim Henryk Ryl. W 1948 roku przeniósł się do Łodzi tworząc Teatr Lalek Arlekin[5].
Marionetki możemy podzielić na: poruszane od góry (ich odmianą jest lalka sycylijka, która do głowy ma przytwierdzony sztywny drut[6]), poruszane z boku (lalki á la Planchette) i od dołu[3].
Zobacz też[edytuj | edytuj kod]
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Marionetka - definicja, synonimy, przykłady użycia. sjp.pwn.pl. [dostęp 2015-10-30].
- ↑ Anna Mášová, Keramické marionetyv jednoaktové hře, 2012 [dostęp 2022-03-03].
- ↑ a b Stefan Giełdon, Marionetki, „Miłośnik teatru lalek” (5) [dostęp 2022-03-03].
- ↑ Gdańsk. Marionetki Ewy Totwen w Teatrze w Oknie | e-teatr.pl, Teatr w Polsce - polski wortal teatralny [dostęp 2022-03-03] (pol.).
- ↑ Henryk Ryl | Życie i twórczość | Artysta, Culture.pl [dostęp 2022-03-03] (pol.).
- ↑ Audycje Kulturalne – w dobrym tonie [dostęp 2022-03-03].