Mary Celeste

Mary Celeste
	; Obraz z 1861 roku przedstawiający żaglowiec „Amazon” (przemianowany w 1869 roku na „Mary Celeste”), artysta nieznany
Poprzednie nazwy	Amazon
Bandera	Stany Zjednoczone
Znak wywoławczy	JFWN
Armator	J.H. Winchester and Co.; G.C. Parker
	Dane podstawowe
Materiał	drewno
	Historia
Data budowy	1861; 1872 (przebudowa)
Data wycofania ze służby	1885 (wrak)
	Dane techniczne
Liczebność załogi	8
Długość całkowita (L)	32,61 m
Szerokość (B)	8,1 m
Zanurzenie (D)	4,93 m
Pojemność	282 GT RT
	Ożaglowanie
Typ ożaglowania	brygantyna
Liczba żagli	14/15
Liczba masztów	2
	Multimedia w Wikimedia Commons

Mary Celeste – niewielka brygantyna, należąca do nowoszkockiego przedsiębiorstwa armatorskiego J.H. Winchester and Co. Statek zyskał rozgłos, gdy został odnaleziony na oceanie opuszczony przez załogę, której nigdy nie udało się odnaleźć. Losy statku i załogi to jedna z najgłośniejszych nierozwiązanych tragedii morskich.

Historia i rejsy

„Mary Celeste” była 282-tonową brygantyną. Została zbudowana w roku 1861 jako „Amazon” w miejscowości Spencer's Island w Nowej Szkocji. Właścicielami „Amazon” było ośmiu lokalnych inwestorów z konstruktorem statku Joshuą Dewisem i Williamem H. Bigalowem na czele. „Amazon” została zarejestrowana w porcie Parrsboro.

Pierwszy kapitan statku „Amazon”, Robert McLellan, w dziewięć dni po objęciu dowództwa zachorował na zapalenie płuc i zmarł na samym początku dziewiczego rejsu. Był pierwszym z trzech kapitanów tego statku, którzy zmarli na jego pokładzie. John Nutting Parker, następny dowódca „Amazon”, doprowadził do zderzenia z kutrem rybackim i musiał odprowadzić statek do stoczni na remont. W stoczni na śródokręciu statku wybuchł pożar, co przedłużyło naprawy. Pierwsza podróż przez Atlantyk również zakończyła się katastrofą dla następnego kapitana, który po zderzeniu z innym statkiem w kanale La Manche w pobliżu Dover stracił stanowisko.

Mimo tych niezbyt obiecujących początków brygantyna dobrze spisywała się przez następne kilka lat, przynosząc właścicielom spore dochody. Odbywała rejsy z przeróżnymi towarami do Indii Zachodnich i Ameryki Południowej. W roku 1867 statek został wyrzucony na brzeg wskutek sztormu u wybrzeży Nowej Szkocji. Po ponownym ściągnięciu na wodę „Amazon” został sprzedany za 1750 USD Richardowi Hainesowi z Nowego Jorku i wyremontowany za 8825,03 USD. W roku 1868 statek został zarejestrowany jako jednostka amerykańska o nazwie „Mary Celeste”. Zamiarem nowych właścicieli było przeprowadzić statek przez Atlantyk i zarabiać w handlu z portami śródziemnomorskimi. Prawo własności statku podzielone zostało na 24 udziały, które dostały się czterem partnerom w następujących proporcjach:

James H. Winchester (12)
kapitan Benjamin Briggs (8)
Sylvester Goodwin (2)
Daniel T. Sampson (2)

Nierozwiązana zagadka

5 listopada (według innych źródeł^[jakich?] – 7 listopada) 1872 wyszedł z portu w Nowym Jorku w rejsie do Genui z ładunkiem 1701 beczek spirytusu. 4 grudnia (albo 5 grudnia^[1]) został dostrzeżony około 400 mil od Gibraltaru – płynął już bez załogi pierwotnie liczącej 8 osób.

Załoga statku Dei Gratia, która zauważyła dryfujący statek-widmo z częściowo uszkodzonymi żaglami stwierdziła, iż wszystko znajduje się w niemal idealnym porządku, brakowało jedynie szalupy ratunkowej^[2]. Po odprowadzeniu do Gibraltaru Mary Celeste została poddana szczegółowym oględzinom. Podczas rozładunku towaru w Genui stwierdzono, że 9 beczek jest pustych. Nie udało się jednak ustalić przyczyn zniknięcia załogi. Do dziś zostaje ono jedną z największych zagadek marynistyki.

Istnieje wiele hipotez dotyczących nagłego zniknięcia załogi statku. Najbardziej prawdopodobna jest taka, że załoga wyczuła opary alkoholu wydobywające się z beczek i z obawy przed eksplozją błyskawicznie opuściła statek i nie zdołała nań powrócić. Należy wspomnieć, że w owym czasie zdarzały się wypadki, iż transportowany na statku alkohol w wysokiej temperaturze wybuchał i możliwe, że stąd wzięła się tak paniczna reakcja załogi.

Obecni na pokładzie

Załoga

Imię i nazwisko	Stopień	Narodowość	Wiek
Benjamin Briggs	Kapitan	Amerykanin	37
Albert C. Richardson	Oficer	Amerykanin	28
Andrew Gilling	Drugi oficer	Duńczyk	25
Edward W. Head	Steward i kucharz	Amerykanin	23
Volkert Lorenson	Marynarz	Niemiec	29
Arian Martens	Marynarz	Niemiec	35
Boy Lorenson	Marynarz	Niemiec	23
Gottlieb Gondeschall	Marynarz	Niemiec	23

Pasażerowie

Imię i nazwisko	Status	Wiek
Sarah Elizabeth Briggs	Żona kapitana	30
Sophia Matilda Briggs	Córka kapitana	2

Teorie fantastyczne

Wkrótce po odnalezieniu "Mary Celeste" pojawiła się teoria, że winien wszystkiemu był chory umysłowo kucharz, który otruł wszystkich członków załogi, po czym opuścił statek na jedynej szalupie ratunkowej i zapewne zginął.

W styczniu 1884 roku w londyńskim periodyku "Cornhill Magazine" ukazał się anonimowy artykuł zatytułowany "J. Habakuk Jephson's Statement". Wedle relacji Jephsona, był on jednym z pasażerów statku (występującego w artykule jako "Marie Cesleste") w czasie fatalnego rejsu i wie co się wówczas stało. Nie przedstawił wcześniej swej wersji wypadków bowiem bał się, że zostanie poczytany za szaleńca, ale w obliczu zbliżającej się śmierci postanowił, mimo wszystko, opowiedzieć, co się 13 lat wcześniej wydarzyło.

Rzekomy dr Jephson był lekarzem i abolicjonistą walczącym o wyzwolenie czarnoskórych w Stanach Zjednoczonych. W czasie jednej z bitew wojny secesyjnej został ciężko ranny i pewnie umarłby, gdyby nie stara afroamerykanka, która wzięła go pod opiekę i wyleczyła. Na zakończenie kobieta wręczyła mu dziwny amulet – wyrzeźbione w czarnym kamieniu ludzkie ucho. W siedem lat później zaokrętował się na "Mary Celeste", gdzie – prócz dziesięciu członków załogi (w tym trzech czarnoskórych) i rodziny kapitana – było jeszcze dwóch pasażerów: Harton, agent towarzystwa okrętowego i Mulat Septimus Goring.

Pewnego dnia zniknęły bez wieści żona i córeczka kapitana Briggsa (przypuszczano, że wypadły za burtę), a sam Briggs popełnił w rozpaczy samobójstwo. Dowództwo objął I oficer, ale w tym momencie doszło do buntu czarnoskórych marynarzy pod wodzą Goringa. Wszystkich białych związano i wyrzucono za burtę, z wyjątkiem Jephsona, którego chronił amulet. Statek wkrótce dopłynął do wybrzeży Afryki, gdzie afroamerykanie wraz z Jephsonem popłynęli szalupą do brzegu, zostawiając "Mary Celeste" na łasce fal.

W afrykańskiej wiosce, do której wkrótce dotarli, znajdowała się świątynia, a w niej posąg bóstwa z odrąbanym uchem. Dr Jephson – posiadacz brakującego fragmentu – był traktowany jak honorowy więzień plemienia. Pewnej nocy zjawił się w jego chacie Goring i powiedział, że chce zostać władcą afrykańskiego królestwa, w czym przeszkadza mu obecność białego lekarza. Umożliwił więc Jephsonowi ucieczkę, a ten po dwóch latach dotarł do Londynu.

Publikacja listu wywołała sensację. Czytelnicy domagali się wysłania ekspedycji karnej w poszukiwaniu Goringa, ale po kilku miesiącach pisarz Arthur Conan Doyle wyjawił, że to on stworzył całą historię dla żartu^[3].

Zobacz też

Przypisy

↑ Zenon Kosidowski: Rumaki Lizypa, Iskry, Warszawa 1968, s. 348
↑ Z. Kosidowski ("Rumaki Lizypa", s. 348-359 podaje, że na statku nie było (!) żadnej szalupy, co zresztą zgadza się z przyjętą przez śledczych i przedstawioną niżej teorią, jakoby załoga opuściła statek na łodzi w obawie przed wybuchem oparów alkoholu.)
↑ Zenon Kosidowski: Rumaki Lizypa, Iskry, Warszawa 1968, s. 358

Bibliografia

Stanley T. Spicer: The Saga of the Mary Celeste: Ill-Fated Mystery Ship, Nimbus Publishing 2002, ISBN 0-88999-546-X

[1] Zenon Kosidowski: Rumaki Lizypa, Iskry, Warszawa 1968, s. 348

[2] Z. Kosidowski ("Rumaki Lizypa", s. 348-359 podaje, że na statku nie było (!) żadnej szalupy, co zresztą zgadza się z przyjętą przez śledczych i przedstawioną niżej teorią, jakoby załoga opuściła statek na łodzi w obawie przed wybuchem oparów alkoholu.)

[3] Zenon Kosidowski: Rumaki Lizypa, Iskry, Warszawa 1968, s. 358

[1]

[2]

[3]