Melampsora lini
 Teliospory Melempsora lini | |
| Systematyka | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Typ | |
| Klasa | |
| Rząd | |
| Rodzina | |
| Rodzaj | |
| Gatunek |
Melampsora lini |
| Nazwa systematyczna | |
| Melampsora lini (Ehrenb.) Thüm. Grevillea 6(no. 39): 104 (1878) | |
Melampsora lini (Ehrenb.) Thüm. – gatunek grzybów z rzędu rdzowców (Pucciniales)[1]. Wywołuje grzybową chorobę roślin o nazwie rdza lnu[2]. W 2012 r. gatunek ten znalazł się na 10 miejscu na liście najgroźniejszych grzybowych patogenów roślin[3].
Systematyka i nazewnictwo[edytuj | edytuj kod]
Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Melampsora, Melampsoraceae, Pucciniales, Incertae sedis, Pucciniomycetes, Pucciniomycotina, Basidiomycota, Fungi[1].
Po raz pierwszy zdiagnozował go w 1818 r. Christian Gottfried Ehrenberg nadając mu nazwę Xyloma lini. Obecną, uznaną przez Index Fungorum nazwę nadał mu Felix von Thümen w 1878 roku[1].
- Caeoma lini (Link) Schltdl. 1824
- Erysibe lini (Link) Wallr. 1833
- Hypodermium lini Link 1816
- Lecythea lini (Ehrenb.) Berk. 1860
- Melampsora lini (Ehrenb.) Lév. 1847
- Melampsora lini f. lini-usitatissimi Thüm. 1878
- Melampsora lini var. liniperda Körn. 1865
- Melampsora lini var. major Fuckel 1870
- Melampsora liniperda (Körn.) Palm 1910
- Podocystis lini (Ehrenb.) Fr. 1849
- Podocystis lini (Link) Rabenh. 1857
- Podosporium lini (Link) Lév. 1847
- Uredo lini DC. 1805
- Xyloma lini Ehrenb. 1818
Morfologia i rozwój[edytuj | edytuj kod]
Pasożyt bezwzględny. Jest to rdza pełnocyklowa i jednodomowa, tzn, że wytwarza wszystkie typowe dla rdzy rodzaje zarodników i przechodzi pełny cykl życiowy na jednym żywicielu[2].
Patogen zimuje w postaci teliospor w resztkach pożniwnych. Może na nich przetrwać kilka lat[5]. Wiosną teliospory kiełkują wytwarzając podstawki, na których tworzą się zarodniki płciowe – bazydiospory. Dokonują one infekcji pierwotnej zakażając siewki lnu. Z bazydydiospor rozwija się haploidalna grzybnia wytwarzająca spermogonia, w których powstają zarodniki typu spermacjum. W grzybni następuje dikariotyzacja i w tkankach porażonego lnu wytwarza ona ecja, w których powstają zarodniki typu ecjospor. Przenoszone przez wiatr dokonują infekcji wtórnych rozprzestrzeniając chorobę. Ecjospory po wykiełkowaniu tworzą dikariotyczną grzybnię wytwarzającą uredinia. Powstające w nich zarodniki typu uredinium znów infekują rośliny lnu. W okresie wegetacyjnym powstaje ich kilka pokoleń i to one są głównym źródłem rozprzestrzeniania się choroby. Jesienią z grzybni tej wytwarzane są grubościenne zarodniki przetrwalnikowe – teliospory[2].
Ecja są typu ceoma, tzn. że nie posiadają ściany. Ecjosopory są jednokomórkowe, szerokoelipsoidalne lub kuliste, o średnicy 18–25 μm. Uredinia otwierają się wcześnie. Powstające w nich urediniospory są szerokoelipsoidalne lub kuliste, o średnicy 18–25 μm o wymiarach 20–26 × 17–22 μm i ścianie pokrytej drobnymi kolcami. Teliospory cylindryczne, o długości do 100 μm, gładkościenne, żółte lub żółtobrunatne, ułożone palisadowo na powierzchni rośliny w zwartą warstwę[2]. Od teliospor rodzaju Puccinia odróżniają się brakiem trzonków[6].
Optymalna temperatura kiełkowania urediniospor wynosi 15–20 °C, przy temperaturze powyżej 30 °C nie kiełkują wcale[6].
Występowanie i siedlisko[edytuj | edytuj kod]
Melampsora lini występuje na całym świecie, we wszystkich rejonach uprawy lnu[7]. Występuje zarówno na lnie uprawianym, jak i na dziko rosnącym. W Polsce notowana na kilku gatunkach lnu: lnie przeczyszczającym (Linum catharticum), lnie karpackim (Linum extraaxillare), lnie zwyczajnym (Linum usitatissimum)[8]. Częściej spotykana jest na północy kraju[6].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c Index Fungorum [online] [dostęp 2020-11-01] (ang.).
- ↑ a b c d Red: Selim Kryczyński i Zbigniew Weber, Fitopatologia. Tom 2. Choroby roślin uprawnych, Poznań: PWRiL, 2011, ISBN 978-83-09-01077-7.
- ↑ Mansfield J, Genin S, Magori S, et al.. Top 10 plant pathogenic bacteria in molecular plant pathology. „Mol. Plant Pathol.”. 13 (6), s. 614–629, August 2012. DOI: 10.1111/j.1364-3703.2012.00804.x. PMID: 22672649. (ang.).
- ↑ Species Fungorum [online] [dostęp 2020-11-02] (ang.).
- ↑ Metodyka integrowanej ochrony lnu doradców [online], Instytut Ochrony Roślin. Państwowy Instytut Badawczy [dostęp 2020-11-01] (ang.).
- ↑ a b c Zofia Fiedorow, Barbara Gołębniak, Zbigniew Weber, Choroby roślin rolniczych, Poznań: Wyd. AR Augusta Cieszkowskiego w Poznaniu, 2008, ISBN 978-83-7160-468-3.
- ↑ Discover Life Maps [online] [dostęp 2020-01-02].
- ↑ Wiesław Mułenko, Tomasz Majewski, Małgorzata Ruszkiewicz-Michalska, A preliminary checklist of micromycetes in Poland. Wstępna lista grzybów mikroskopijnych Polski, Kraków: W. Szafer. Institute of Botany, PAN, 2008, ISBN 978-83-89648-75-4.