Mistrz z Liesborn

Mistrz z Liesborn

Zwiastowanie fragment ołtarza z Liesborn
Data urodzenia	1440/50
Data śmierci	przed 1500
Dziedzina sztuki	malarstwo
Epoka	gotyk międzynarodowy

Mistrz z Liesborn, Mistrz ołtarza z Liesborn (ur. 1440/50, zm. przed 1500) – anonimowy malarz niemiecki czynny głównie w Westfalii.

Działalność artystyczna

Jego przydomek pochodzi od zachowanego fragmentarycznie ołtarza z opactwa benedyktynów w Liesborn w Westfalii. Ołtarz został poświęcony w 1465 roku a wykończony w 1490 roku. Posiadał własny warsztat, prawdopodobnie w Soest. W jego pracach było znacznie mniej realizmu niż w innych dziełach współcześnie mu tworzących artystów, m.in. Johanna Koerbeckego czy Mistrza Życia Marii. Mistrz z Liesborn znacznie bardziej konsekwentnie od swych poprzedników uczynił perspektywiczne ujęcie przestrzeni obrazu punktem wyjścia całej kompozycji. Operowanie formą jest wielopłaszczyznowe, dekoracyjne i wyważone. W dziełach Mistrza z Liesborn zauważyć można wyraźne wpływy artystycznego ośrodka kolońskiego i szkoły nadreńskiej.

Przypisywane prace

Ołtarze

• Ołtarz z Liesborn - (1470-1520), National Gallery w Londynie. Niezachowany w całości ołtarz powstały dla opactwa benedyktynów w Liesborn w Westfalii w Niemczech. Odtworzenie wyglądu ołtarza możliwe jest dzięki jego kopii znajdującej się w kościele w Luenen.

Rekonstrukcja Ołtarza z Liesborn

Środkowa część ołtarza, przedstawiała scenę Ukrzyżowania ukazaną na złotym tle. Pod krzyżem, na którym wisi Chrystus, po prawej stronie stoi Maryja w towarzystwie świętych Kosmy i Damiana, po lewej stronie przedstawieni zostali św. Jan, Święta Scholastyka i Święty Benedykt. Nad nimi cztery anioły napełniają złote kielichy krwią Zbawiciela wypływającą z jego ran. Ze sceny Ukrzyżowania zachowały się w londyńskim muzeum wizerunki świętych stojących pod krzyżem, głowa Chrystusa i wizerunki aniołów.
Na czterech scenach bocznych ołtarza (ołtarz nie posiadał składanych skrzydeł) przedstawione zostały sceny z życia Jezusa: po prawej Ofiarowanie w świątyni i Pokłon Trzech króli, po lewej Zwiastowanie i Boże Narodzenie. Oba górne obrazy zachowały się w całości. Scena zwiastowania rozgrywa się w murowanych komnatach z gotyckimi sklepieniami; pierwsza komnata jest oratorium, druga w głębi stanowi sypialnię. Podłoga wyłożona jest marmurową posadzką, okna zasłaniają adamaszkowe zasłony. Pomieszczenia pełne są przedmiotów codziennego użytku a wszystkie ukazane z zachowaniem zasad perspektywy. Na dwóch kolumnach, na pierwszym planie stoją rzeźby proroków. Za oknami rozciąga się krajobraz z fragmentami miasta. Po zamknięciu klasztoru benedyktynów w 1807 roku ołtarz został podzielony na bardzo małe części i sprzedany; londyńska National Gallery posiada czternaście fragmentów. Inne fragmenty znajdują się w LWL-Landesmuseum für Kunst und Kulturgeschichte w Münster oraz w kolekcjach prywatnych.

• Ołtarz Krzyża – National Gallery w Londynie (część środkowa).

Ołtarz wykonany dla opactwa benedyktynów w Liesborn. Jest poświęcony legendzie Krzyża Chrystusowego opisanej głównie w Złotej legendzie

• Ołtarz Krzyża
• 
  Święty Maurycy, Grzegorz I, Augustyn z Hippony
• 
  Konstantyn i historia Krzyża
• 
  Ambroży z Mediolanu i Hieronim ze Strydonu

Kwatera środkowa podzielona jest na dwie części czerwoną linią. W obu częściach znajdują się dwie sceny związane z legendą odkrycia Prawdziwego Krzyża. W górnym rogu lewej części znajduje się scena wizji zaginionego krzyża jaką cesarz Konstantyn otrzymał za sprawą anioła. U dołu rozgrywa się druga scena, gdzie Helena, matka Konstantyna odkrywa trzy krzyże ukryte w pobliżu Golgoty. W prawej części u góry znajduje się scena bitwy, która rozegrała się w 628 roku pomiędzy cesarzem Herakliuszem a księciem perskim Kawadem II. Ojciec Kawada, Chostow w 614 roku zdobył Damaszek i Jerozolimę grabiąc relikwię Krzyża. Herakliusz odebrał Krzyż i triumfalnie zwrócił ją Jerozolimie. Wjazd do miasta z odzyskaną relikwią został przedstawiony w dolnej scenie, prawej części.

Na skrzydle ołtarza, po lewej stronie, znajduje się jeden z centurionów tzw. Legii Tebańskiej Święty Maurycy w otoczeniu dwóch ojców Kościoła: Grzegorza I i św. Augustyna. Po prawej stronie stoją św. Ambroży, św. Hieronim oraz Eksuperiusz z Agaunum, rzymski żołnierz oficer legionu Maurycego.

Ołtarz, podobnie jak w przypadku Ołtarza z Liesborn, został podzielony w 1803 roku po zamknięciu klasztoru. Skrzydła trafiły do londyńskiej National Gallery, część środkowa w 1970 roku trafiła do LWL-Museum für Kunst und Kultur.

Inne prace

Noli me tangere

• Ukrzyżowanie ze świętymi – 1465-90, National Gallery w Londynie; Obraz przedstawia w centralnej części ukrzyżowanego Chrystusa wraz ze świętymi: Marią, św. Anną, Marią Magdaleną, Święta Scholastyką (po lewej), Janem Ewangeelistą, [[Andrzej Apostoł{Andrzejem Apostołem]], Świętym Benedyktem i Świętą Agnieszką (po prawej);
• Madonna z Dzieciątkiem i donatorami – National Gallery w Londynie;
• Dwa obrazy stanowiące część większego dzieła, prawdopodobnie przedstawiającego Madonnę z Dzieciątkiem siedząca w ogrodzie w towarzystwie świętej Doroty i Małgorzaty oraz Świętej Katarzyny i Agnieszki. Dwa zachowane fragmenty pochodzą z kaplicy w Lippstadt w Westfalii.

- Święta Dorota – 80,4 x 48,3 cm, National Gallery w Londynie
- Święta Małgorzata – 80,7 x 47,9 cm, National Gallery w Londynie

• Rozpacz Marii – ok. 1480, 91 x 74 cm, Museum Abtei Liesborn; prawdopodobnie część większego dzieła przedstawiającego scenę Ukrzyżowania. Obraz znajdowała się pierwotnie w kościele w Liesborn;
• Zmartwychwstanie – ok. 1480, 67 x 55 cm, Museum Abtei Liesborn (Inv. 84/199);
• Noli me tangere – LWL-Landesmuseum, Münster

Bibliografia

• Wolfgang Hütt: Niemieckie malarstwo i grafika późnego gotyku i renesansu. Warszawa: PWN, 1985. ISBN 83-01-04621-X.
• National Gallery of Scotland Edinburgh: Catalogue, descriptive and historical, of the National Gallery of Scotland. Edinburgh: 1862.Sprawdź autora:1.
• Raplh Nicholson Wornum: Descriptive and Historical Catalogue of the Pictures in the National Gallery. George Edward Eyre and William Spottiswoode, 1869.