Morta (królowa)

Morta

Mendog (po lewej) i Morta (po prawej) przechodzą na chrześcijaństwo, XVII w.
wielka księżna litewska
Jako żona	Mendoga
Królowa Litwy
Okres	od 1253 do 1263
Jako żona	Mendoga
Dane biograficzne
Data śmierci	1263
Mąż	Mendog

Król Mendog w kronikach

Morta (zm. 1263) była żoną Mendoga, pierwszego władcy Wielkiego Księstwa Litewskiego. Była wielką księżną litewską (do 1253), a później królową Litwy (1253 - 1262). Bardzo mało informacji jest o jej życiu. Prawdopodobnie była drugą żoną Mendoga, ponieważ ich najstarszy syn Wojsiełk był już dorosły, i uczestniczył w polityce międzynarodowej, gdy jej synowie byli jeszcze młodzi i zależni od rodziców. Po jej śmierci Mendog, ożenił się z jej siostrą, która była też żoną Dowmunta. W zemście Dowmunt razem z Treniotą zabili Mendoga i jego dwóch synów w 1263 roku.

Pochodzenie

Jej pogańskie imię jest nieznane. Jedyną informacją o jej pochodzeniu lub jej miejscu urodzenia jest traktat podpisany w 1219 r. między książętami wielkolitewskimi a Galicją i Wołyniem. Traktat mówi, że Mendog zabił wielu członków rodziny Bulewski w tym Wiszimunta. Kodeks Hipacki wyjaśnia, że Wiszimunt został zabity w 1251 lub 1253 podczas ataku na zamek Vykintasa. Ogólnie przyjmuje się, że Morta była żoną Wiszimunta. Historyk obecnej Litwy, Edvardas Gudavičius, przeanalizował toponimy i ustalił, że rodzina Bulewskich najprawdopodobniej pochodzi z miasta Szawle. Na podstawie tej informacji mieszkańcy Szawli nazywają miasto domem Morty.

Życie

Jej życie zostało krótko opisane w „Livonian Rhymed Chronicle”. Kronika opisuje zdolną kobietę, która doradzała mężowi w sprawach politycznych i kobietę, która była miła dla swojego męża. Według Kroniki popierała nawrócenie Litwy na chrześcijaństwo, sprzeciwiała się Treniocie i broniła chrześcijan, gdy Mendog powrócił do pogaństwa. Biorąc pod uwagę jej poparcie dla chrześcijan i fakt, że jej pogańskie imię jest nieznane, Rimvydas Petrauskas zaproponował, że być może Morta została ochrzczona wcześniej niż Mendog.

Rodzina

Źródła zawierają niewiele informacji o rodzinie Morty i nie jest całkowicie jasne, ile miała dzieci. Dwóch synów: Replysa i Gerstukasa, wymieniono w akcie z dnia 7 sierpnia 1261 r. Akt, na mocy którego Mendog oddał całą Selonię Zakonowi Liwońskiemu, jest być może średniowiecznym fałszerstwem, stworzonym przez Zakon. Według Kodeksu Hipackiego, dwaj synowie, Rūklys i Rupeikis, zostali zamordowani razem z Mendogiem w 1263 roku. Jest to jedyna dostępna informacja i historycy nie zgadzają się, czy byli to ci sami dwaj synowie, których imiona zostały zniekształcone przez średniowiecznych skrybów, czy też byli czterej synowie.

Przypisy

1. Kiaupa, Zigmantas; Kiaupienė, Jūratė; Kunevičius, Albinas (2000) [1995]. The History of Lithuania Before 1795. Vilnius: Lithuanian Institute of History. pp. 66–68. ISBN 9986-810-13-2.
2. Baranauskas, Tomas (1998-03-21). "Karalienė Morta ir Šiauliai". Voruta (in Lithuanian). 12 (342): 12. ISSN 2029-3534.
3. Petrauskas, Rimvydas. "Morta – karaliaus Mindaugo žmona iš Švedijos?". Orbis Lituaniae (in Lithuanian). Vilnius University. Retrieved 2015-04-18.