Muchomor cytrynowy
| |
| Systematyka | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Typ | |
| Klasa | |
| Rząd | |
| Rodzina | |
| Rodzaj | |
| Gatunek |
muchomor cytrynowy |
| Nazwa systematyczna | |
| Amanita citrina Pers. Tent. disp. meth. fung. (Lipsiae): 70 (1797) | |
.JPG)
Muchomor cytrynowy (Amanita citrina Pers.) – gatunek grzybów należący do rodziny muchomorowatych (Amanitaceae)[1].
Systematyka i nazewnictwo[edytuj | edytuj kod]
Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Amanita, Amanitaceae, Agaricales, Agaricomycetidae, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi[1].
Po raz pierwszy takson ten zdiagnozował w 1774 r. Jacob Christian Schäffer nadając mu nazwę Agaricus citrinus. Obecną, uznaną przez Index Fungorum nazwę nadał mu w 1797 r. Christiaan Hendrik Persoon, przenosząc go do rodzaju Amanita[1].
Synonimów naukowych ma ponad 40. Niektóre z nich[2]:
- Agaricus citrinus Schaeff. 1762
- Agaricus mappa Batsch 1783
- Agaricus mappa Willd. 1787
- Amanita bulbosa var. citrina (Schaeff.) Gillet 1874
- Amanita citrina var. alba (Gillet) Rea 1922
- Amanita citrina (Schaeff.) Pers. 1797 var. citrina
- Amanita citrina var. mappa (Batsch) Pers. 1801
- Amanita citrina ß mappalis Gray 1821
- Amanita mappa (Batsch) Bertill. 1866
- Amanita mappa var. citrina (Schaeff.) Rea 1922
- Amanitina citrina (Schaeff.) E.-J. Gilbert 1948
Nazwę polską muchomor cytrynowy podał Stanisław Domański w 1955 r. W polskim piśmiennictwie mykologicznym gatunek ten opisywany był też jako muchomor płowy, muchomor sromotnikowy (odmiana cytrynowa), muchomor żółty[3]. Inne nazwy regionalne: muchomor żółtawy, muchomor bulwiasty, muchar, muchoraj[4].
Morfologia[edytuj | edytuj kod]
Mięsisty, o średnicy 5–10 cm, bladożółtawy, rzadziej żółtozielonkawy na początku półkolisty, później płaski. Na jego powierzchni znajdują się nieliczne łatki o różnych rozmiarach[5]. Za młodu cały kapelusz otoczony jest osłoną. Podczas wzrostu owocnika ulega ona rozerwaniu. Z dolnej części powstaje pierścień na trzonie, z górnej łatki na kapeluszu, które podczas deszczu często ulegają zmyciu[4].
Na młodych owocnikach białe, na starszych żółtobiałe, gęsto ustawione, przy trzonie nie przyrośnięte[5].
Cienki (1–2 cm) i wysoki (5–15 cm), walcowaty, łatwo oddzielający się od kapelusza. Jest biały lub żółtobiały, zwężający się ku górze. Na bulwiastej nasadzie trzonu występuje krótka pochwa o grubości do 4 cm i postrzępionych, nierównych brzegach. Na trzonie występuje żółtawy pierścień, u dojrzałych okazów obwiśnięty[5].
Biały, kruchy, o łagodnym smaku i zapachu surowych ziemniaków. Nie zmienia barwy po przełamaniu[5].
Biały. Zarodniki gładkie o średnicy 7–10 μm[6].
Występowanie i siedlisko[edytuj | edytuj kod]
Występuje na obszarach o umiarkowanym klimacie w Azji, Ameryce Północnej i Europie oraz w Australii[4]. W Polsce jest bardzo pospolity[7].
Rośnie w różnego typu lasach, szczególnie na terenach piaszczystych i na glebach kwaśnych[6]. Owocniki pojawiają się od lipca do listopada[3].
Znaczenie[edytuj | edytuj kod]
Grzyb mikoryzowy[3]. Grzyb niejadalny lub lekko trujący. Przez niektórych uważany jest za lekko toksyczny dla człowieka[5][6]. Zawiera bufoteninę. Jest to ta sama substancja, która występuje w jadzie wydzielanym przez ropuchy, ale przy doustnym spożyciu dla ludzi jest nieszkodliwa[8]. Muchomor cytrynowy jednak i tak nie nadaje się do spożycia ze względu na nieprzyjemny smak. Odradza się też jego zbieranie ze względu na możliwość pomyłki ze śmiertelnie trującym muchomorem zielonawym[4].
Gatunki podobne[edytuj | edytuj kod]
Jest bardzo podobny do muchomora jadowitego (Amanita virosa) oraz muchomora zielonawego zwanego też sromotnikowym (Amanita phalloides). Obydwa te gatunki są śmiertelnie trujące. Szczególnie łatwo można pomylić okazy muchomorów cytrynowych, z kapeluszy których deszcz zmył łatki[4].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c Index Fungorum. [dostęp 2013-09-15]. (ang.).
- ↑ Species Fungorum. [dostęp 2013-04-15]. (ang.).
- ↑ a b c Władysław Wojewoda: Checklist of Polish Larger Basidiomycetes. Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski. Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2003. ISBN 83-89648-09-1.
- ↑ a b c d e Albert Pilát, Otto Ušák: Mały atlas grzybów. Warszawa: PWRiL, 1977.
- ↑ a b c d e Pavol Škubla: Wielki atlas grzybów. Poznań: Elipsa, 2007. ISBN 978-83-245-9550-1.
- ↑ a b c Barbara Gumińska, Władysław Wojewoda: Grzyby i ich oznaczanie. Warszawa: PWRiL, 1985. ISBN 83-09-00714-0.
- ↑ Marek Snowarski: Grzyby. Warszawa: Multico Oficyna Wydawnicza, 2010. ISBN 978-83-7073-776-4.
- ↑ Andreas Gminder: Atlas grzybów. Jak bezbłędnie oznaczać 340 gatunków grzybów Europy Środkowej. 2008. ISBN 978-83-258-0588-3.