Narathu

Narathu
	król Paganu
Okres	od 1167; do ok. lutego 1171
Poprzednik	Alaungsithu
Następca	Naratheinkha
	Dane biograficzne
Dynastia	Pagan
Data urodzenia	16 marca 1118; sobota, 7. dzień Ubywania Księżyca miesiąca Późnego Tagu 479 ME
Data śmierci	ok. lutego 1171
Ojciec	Alaungsithu
Matka	córka Dhamma Kyina
Dzieci	Naratheinkha; Narapatisithu

Narathu (birm. နရသူ /n ə ɹ ə θ ù/; 1118–1171) – król z birmańskiej dynastii Paganu panujący w latach 1167–1171.

Narahthu objął tron po zamordowaniu swego ojca, króla Alaungsithu, oraz starszego brata, Min Shin Sawa. Na jego polecenie wzniesiono największą ze wszystkich świątyń Paganu – Dhammayangyi^[1]. Mimo to, jego zachowanie obniżyło znacznie prestiż dynastii, a sam król był bardzo nielubiany. Został on zamordowany przez najemników wysłanych przez władcę Pateikkaya w 1171 r.^[2]

Wczesne lata życia[edytuj | edytuj kod]

Narathu był drugim synem króla Alaungsithu i jego królowej-żony, córki Dhamma Kyina, ministra na dworze króla Kyanzitthy^[3]. Kroniki nie są zgodne co do dat związanych z jego życiem i panowaniem. Poniższa tabela przedstawia daty podawane przez cztery najważniejsze kroniki^[4].

Kronika	Urodzenie–Śmierć	Długość życia	Panowanie	Długość panowania
Zatadawbon Yazawin	1118–1170	52	1167–1170	3
Maha Yazawin	1114–1161	47	1158–1161	3
Yazawin Thit	1117–1171	54	1168–1171	3
Hmannan Yazawin	1123–1171	48	1167–1171	4

Przez większość panowania Alaungsithu Narathu był starszym księciem, podczas gdy najstarszy syn króla, Min Shin Saw, był księciem następcą tronu. Jednak Min Shin Saw wszedł w poważny konflikt ze swym ojcem i został zesłany na wygnanie nad jezioro Aung Pinle (w pobliżu dzisiejszego Mandalaj)^[5]. Gdy Min Shin Saw trafił na wygnanie, Narathu zaczął przygotowywać się do przejęcia tronu. Na swoim ojcu wywarł dobre wrażenie sprawnym zarządzaniem codziennymi sprawami królestwa. Wkrótce zdobył sobie na dworze pozycję faktycznego następcy tronu^[3].

Objęcie tronu[edytuj | edytuj kod]

Gdy w 1167 r. Alaungsithu nagle zachorował, Narathu kazał przenieść go do świątyni Shwegugyi, wzniesionej przez króla w 1131 r. Według kronik, gdy Sithu odzyskał świadomość i dowiedział się, że został odsunięty od tronu, wpadł we wściekłość. Wówczas Narathu wszedł do jego pokoju i zarzucił koc na głowę złożonego chorobą ojca dusząc go w ten sposób^[3].

Ciągle jednak musiał poradzić sobie z Min Shin Sawem, który nadciągał z armią by zażądać tronu. Narathu łatwo się na to zgodził, osobiście przewodząc ceremonii koronacji Min Shin Sawa. Po jej zakończeniu Min Shin Saw został otruty gdy spożywał swój pierwszy królewski posiłek^[6].

Panowanie[edytuj | edytuj kod]

Postępowanie Narathu obniżyło prestiż dynastii, a sam król był bardzo nielubiany. Przytłoczony ciężarem win zamknął się on w pałacu^[2]. By odkupić swoje grzechy kazał wznieść największą ze wszystkich świątyń Paganu – Dhammayangyi^[1].

Jednak nowy król nie potrafił poskromić swego gwałtownego charakteru – podczas jednego ze swych napadów gniewu zabił gołymi rękoma własną żonę. Królowa była córką władcy Pateikkaya, wasalnego królestwa położonego w zachodnim Bengalu lub w okolicach dzisiejszego stanu Czin. W 1171 r. król Pateikkaya posłał grupę ośmiu zabójców przebranych za bramińskich astrologów. Ósemce tej udało się dostać na audiencję u króla, na którą wnieśli ukryte w swoich strojach miecze. Bez trudu zarąbali oni Narathu. Gdy na pomoc swemu władcy rzuciła się gwardia pałacowa, wszyscy oni popełnili samobójstwo^[2].

Według teorii zaproponowanej przez Gordona Luce’a, Narathu mógł zostać zabity w 1165 r. przez siły pochodzące z Cejlonu^[7]. Teoria ta została jednak zdecydowanie odrzucona przez Htin Aunga jako oparta jedynie na przypuszczeniach^[8].

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

↑ ^a ^b Hall 1960 ↓, s. 22.
↑ ^a ^b ^c Htin Aung 1967 ↓, s. 50–51.
↑ ^a ^b ^c Hmannan Yazawin 2003 ↓, s. 304 t. I.
↑ Maha Yazawin 2006 ↓, s. 348 t. I.
↑ Hmannan Yazawin 2003 ↓, s. 303 t. I.
↑ Htin Aung 1967 ↓, s. 49.
↑ Than Tun 1964 ↓, s. 126–127.
↑ Htin Aung 1970 ↓, s. 36–39.

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

D.G.E. Hall: Burma. Wyd. III. Hutchinson University Library, 1960. ISBN 978-1-4067-3503-1. (ang.).
Maung Htin Aung: A History of Burma. Nowy Jork i Londyn: Cambridge University Press, 1967. (ang.).
Maung Htin Aung: Burmese History before 1287: A Defence of the Chronicles. Oxford: The Asoka Society, 1970. (ang.).
U Kala: Maha Yazawin. Wyd. 2006, dodruk 4. T. I-III. Yangon: Ya-Pyei Publishing, 2006. (birm.).
Royal Historians of Burma: Zatadawbon Yazawin. Historical Research Directorate of the Union of Burma, 1960. (ang.).
Królewska Komisja Historyczna Birmy: Hmannan Yazawin. Wyd. 2003. T. I–III. Rangun: Ministry of Information, Myanmar, 2003. (birm.).
Than Tun: Studies in Burmese History. T. I. Rangun: Maha Dagon, 1964. (birm.).

[CITEREFHall196022-1] Hall 1960 ↓, s. 22.

[CITEREFHtin_Aung196750–51-2] Htin Aung 1967 ↓, s. 50–51.

[CITEREFHmannan_Yazawin2003304_t._I-3] Hmannan Yazawin 2003 ↓, s. 304 t. I.

[CITEREFMaha_Yazawin2006348_t._I-4] Maha Yazawin 2006 ↓, s. 348 t. I.

[CITEREFHmannan_Yazawin2003303_t._I-5] Hmannan Yazawin 2003 ↓, s. 303 t. I.

[CITEREFHtin_Aung196749-6] Htin Aung 1967 ↓, s. 49.

[CITEREFThan_Tun1964126–127-7] Than Tun 1964 ↓, s. 126–127.

[CITEREFHtin_Aung197036–39-8] Htin Aung 1970 ↓, s. 36–39.

[:1-9] Wasal imperium chińsko-mongolskiego (1297)

[:2-10] Współregenci

[:3-11] Konfederacja Państw Szanów (1527–1555)

[:4-12] Krótkie odrodzenie (1550–1552)

[:5-13] Wasal Konfederacji Państw Szanów (1533–1542)

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[A]

[B]

[C]

[D]

[E]

Dynastia Pagan 849–1297	Pyinbya Tannet Sale Ngahkwe Theinhko Nyaung-u Sawrahan Kunhsaw Kyaunghpyu Kyiso Sokkate Anawrahta Sawlu Kyanzittha Alaungsithu Narathu Naratheinkha Narapatisithu Htilominlo Kyaswa Uzana Narathihapate Kyawswa^[A]
Królestwa Myinsaing i Pinya 1297–1364	Athinhkaya^[B], Yazathingyan^[B]i Thihathu^[B] Thihathu Uzana I Sithu Kyawswa I Kyawswa II Narathu Uzana II
Królestwo Sikongu 1315–1364	Sawyun Tarabya I Shwetaungtet Kyaswa Nawrahta Minye Tarabya II Minbyauk Thihapate
Królestwo Ava 1364–1555	Thadominbya Swasawke Tarabya Minkhaung I Thihathu Minhlange Kale Kyetaungnyo Mohnyin Thado Minyekyawswa Narapati I Thihathura Minkhaung II^[B]i Thihathura II^[B] Narapati II Thohanbwa^[C] Hkonmaing^[C] Narapati III^[C] Narapati IV^[C]
Królestwo Hanthawaddy 1287–1539, 1550–1552	Wareru Hkun Law Saw O Saw Zein Zein Pun Saw E Binnya E Law Binnya U Razadarit Binnya Dhammaraza Binnya Ran I Binnya Waru Binnya Kyan Leik Munhtaw Shin Sawbu Dhammazedi Binnya Ran II Takayutpi Smim Sawhtut^[D] Smim Htaw^[D]
Królestwo Mrauk U 1429–1785	Saw Mon Khayi Ba Saw Phyu Dawlya Ba Saw Nyo Ran Aung Salingathu Raza Gazapati Saw O Thazata Minkhaung Min Bin Dikkha Saw Hla Sekkya Phalaung Razagyi Khamaung Thiri Thudhamma Sanay Narapati Thado Sanda Thudhamma Thiri Thuriya Wara Dhammaraza Muni Thudhammaraza Sanda Thuriya I Nawrahta Mayuppiya Kalamandat Naradipati Sanda Wimala I Sanda Thuriya II Sanda Wizaya Sanda Thuriya III Naradipati II Narapawara Sanda Wizala Madarit Nara Apaya Thirithu Sanda Parama Apaya Sanda Thumana Sanda Wimala II Sanda Thaditha Maha Thammada
Królestwo Pyain 1482–1542	Thado Minsaw Bayin Htwe Narapati^[E] Minkhaung^[E]
Dynastia Taungngu 1510–1752	Mingyinyo Tabinshwehti Bayinnaung Nanda Nyaungyan Anaukpetlun Minyedeippa Thalun Pindale Pye Narawara Minyekyawdin Sanay Taninganway Mahadhammaraza Dipadi
Odrodzone Królestwo Hanthawaddy 1740–1757	Smim Htaw Buddhaketi Binnya Dala
Dynastia Konbaung 1752–1885	Alaungpaya Naungdawgyi Hsinbyushin Singu Phaungka Bodawpaya Bagyidaw Tharrawaddy Pagan Mindon Thibaw