Sawyun
Król Sikongu | |
Okres | |
---|---|
Poprzednik | |
Następca | |
Dane biograficzne | |
Dynastia | |
Data urodzenia |
ok. 1299/1300 |
Data śmierci |
5 lutego 1327 (w wieku 27 lat) |
Ojciec | |
Matka | |
Żona | |
Dzieci |
Athinhkaya Sawyun (အသင်္ခယာ စောယွမ်း /ʔəθɪ̀ɴ kʰəjà sɔ́ jʊ́ɴ/; ok. 1299 – 5 lutego 1327) – założyciel i pierwszy władca królestwa Sikongu położonego na terenie dzisiejszego regionu Sikongu w Mjanmie. Był najstarszym synem króla Thihathu z Pinya. W 1315 roku stworzył królestwo, konkurencyjne wobec państwa ojca, gdy ten, pomijając własnych potomków, mianował następcą po sobie Uzanę I – syna obalonego króla Paganu Kyawswy[3]. Choć Sawyun pozostał nominalnie lojalny wobec ojca i obiecywał mu posłuszeństwo, faktycznie był królem panującym nad obszarem, odpowiadającym w przybliżeniu współczesnej prowincji Sikong. Stary król Thihathu zadowolił się nominalną podległością Sawyuna, nie był bowiem w stanie podjąć przeciw niemu żadnych kroków[4].
Sawyun panował przez ponad siedem lat i umarł w 1327 roku, w dwa lata po śmierci własnego ojca[1]. Po śmierci Thihathu i Sawyuna królestwa Sikongu i Pinya pozostawały przez następnych czterdzieści lat w sporze o panowanie nad Górną Birmą. Trzej męscy potomkowie Sawyuna zasiadali kolejno na tronie Sikongu, a ich starsza siostra – Soe Min Kodawgyi – została matką Thadominbyi, założyciela królestwa Ava.
Wczesne lata życia
[edytuj | edytuj kod]Sawyun urodził się ok. 1299 roku jako najstarszy syn Thihathu – współzałożyciela królestwa Myinsaing i twórcy królestwa Pinya. Jego matką była Yadanabon – córka naczelnika szańskiej wsi Linyin[5]. Takie pochodzenie czyniło Sawyuna w trzech czwartych Szanem i w jednej czwartej Birmańczykiem[3]. Kroniki i inskrypcje przekazują rozbieżne daty dotyczące życia Sawyuna:
Kronika | Lata życia | Wiek | Panowanie | Długość panowania |
---|---|---|---|---|
Zatadawbon Yazawin[6] i Maha Yazawin[2] | 1303/1304 – 1330/1331 | 27 | 1322/1323 – 1330/1331 | 8 |
Hmannan Yazawin[7] | 1301/1302 – 20 kwietnia 1323 | 21 | 16 maja 1315 – 20 kwietnia 1323 | 8 |
Inskrypcje[1] | 1299/1300 – 5 lutego 1327 | 27 | 16 maja 1315 – 5 lutego 1327 | 17 |
Odłączenie się od królestwa Pinya
[edytuj | edytuj kod]W 1315 roku Thihathu wybrał swego adoptowanego syna Uzanę na następcę tronu. Sawyun, najstarszy naturalny syn króla, nie popierał decyzji ojca. Zachęcany przez mnichów zamieszkujących w lasach (mnichów buddyzmu Ari) 16 maja 1315 roku (12. dzień Przybywania Księżyca miesiąca Nayon 677 ME) udał się wraz ze swymi towarzyszami do Sikongu, położonego na zachodnim brzegu Irawadi dokładnie na wprost Pinya[8].
Panowanie
[edytuj | edytuj kod]Sawyun nigdy formalnie nie zbuntował się przeciwko ojcu i nominalnie pozostawał lojalny wobec niego. Thihathu, który nigdy nie chciał się z nikim dzielić władzą – nawet swymi własnymi braćmi – tym razem nie ukarał (lub nie mógł ukarać) Sawyuna za jego słabo zawoalowany bunt. Prawdopodobnie Thihathu nie zniósłby takiego postępowania, gdyby był młodszy. Po śmierci Thihathu w 1325 roku obydwa królestwa formalnie się rozeszły. Pinya rozciągało swą władzę nad wschodnimi i południowymi częściami środkowej Birmy, a w granicach Sikongu znalazły się regiony zachodnie i północne[4]. Po śmierci ojca Sawyun zrzucił z siebie jakąkolwiek nominalną lojalność wobec Pinya.
Sawyun umarł 5 lutego 1327 r.[1]. Miał 27 lat[9][a]. Został zapamiętany w birmańskich kronikach jako władca potężny, łagodny i lubiany. Stworzył podwaliny birmańskiej wojskowości. W 1318 roku Sawyun sformował liczący dziewięć szwadronów regiment kawalerii nazwany Sagaing Htaungthin (စစ်ကိုင်း ထောင်သင်း /zəɡáɪɴ tʰàʊɴ ɵɪ́ɴ/; pol. Tysiącosobowy Regiment Sikongu. Regiment liczył 830 jeźdźców i utrzymywany był aż do upadku monarchii birmańskiej[7].
Nazwa szwadronu (oryginalna pisownia) | Transkrypcja IPA | Liczebność |
---|---|---|
Tamakha Myin (တမာခါး မြင်း) | təmàkʰá myí̃ | 150 |
Pyinsi Myin (ပြင်စည် မြင်း) | pyì̃sì myí̃ | 150 |
Yudawmu Myin (ယူတော်မူ မြင်း) | yùtɔ̀mù myí̃ | 150 |
Letywaygyi Myin (လက်ရွေးကြီး မြင်း) | leʔ ywéiʧí myí̃ | 150 |
Letywaynge Myin (လက်ရွေးငယ် မြင်း) | leʔ ywéiŋè myí̃ | 70 |
Kyaungthin Myin (ကြောင်သင်း မြင်း) | ʧaʊ̀̃θí̃ myí̃ | 50 |
Myinthegyi Myin (မြင်းသည်ကြီး မြင်း) | myí̃θèʧí myí̃ | 50 |
Hketlon Myin (ခက်လုံး မြင်း) | kʰeʔlóʊ̃ myí̃ | 30 |
Sawputoh Myin (စောပွတ်အိုး မြင်း) | sɔ́puʔ ó myí̃ | 30 |
Uwagi
[edytuj | edytuj kod]- ↑ (Hmannan t. 1 388–389) podaje, że umarł on 20 kwietnia 1323 (1. dzień Ubywania Księżyca miesiąca Kason 685 ME) jednak według (Than Tun 1959: 126) analiza inskrypcji wskazuje, że śmierć króla nastąpiła 5 lutego 1327. Ogólnie rzecz biorąc, dwie standardowe kroniki królewskie - Maha Yazawin i Hmannan Yazawin - nie są zgodne co dat związanych z życiem Sawyuna. Maha Yazawin (Maha Yazawin t. I 1720: 352) twierdzi, że umarł on w 28. roku życia (czyli w wieku 27 lat), podczas gdy Hmannan Yazawin podaje, że nastąpiło to w 22 roku życia (w wieku 21 lat). Zarówno według Hmannan Yazawin (Hmannan Yazawin t. I 1832: 374–375) jak i według Maha Yazawin (Maha Yazawin t. I 1720: 260–262), Uzana był starszy od Sawyuna. Ponieważ Uzana urodził się ok. czerwca 1298 r., Sawyun musiał urodzić się po tej dacie.
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b c d Than Tun 1959 ↓, s. 126.
- ↑ a b Maha Yazawin 1720 ↓, s. 270, t. I.
- ↑ a b Phayre 1967 ↓, s. 58–59.
- ↑ a b Htin Aung 1967 ↓, s. 71–79.
- ↑ Hmannan Yazawin 1832 ↓, s. 371–372.
- ↑ Zatadawbon Yazawin 1960 ↓, s. 43.
- ↑ a b Hmannan Yazawin 1832 ↓, s. 388–389, t. I.
- ↑ Hmannan Yazawin 1832 ↓, s. 375. t. I.
- ↑ Kala 1720 ↓, s. 352, t. I.
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- G. E. Harvey: History of Burma: From the Earliest Times to 10 March 1824. Londyn: Frank Cass & Co. Ltd, 1925. (ang.).
- Maung Htin Aung: A History of Burma. Nowy Jork i Londyn: Cambridge University Press, 1967. (ang.).
- U Kala: Maha Yazawin. Wyd. 2006, dodruk 4. T. I - III. Rangun: Ya-Pyei Publishing, 1720. (birm.).
- Lt. Gen. Sir Arthur P. Phayre: History of Burma. Wyd. 1967. Londyn: Susil Gupta, 1883. (ang.).
- Królewska Komisja Historyczna Birmy: Hmannan Yazawin. Wyd. 2003. T. I–III. Rangun: Ministry of Information, Myanmar, 1832. (birm.).
- Than Tun , History of Burma: A.D. 1300–1400, t. XLII, 1959 (ang.).