Athinhkaya

Athinhkaya
	Współregent Myinsaing
Okres	od 17 grudnia 1297; do 13 kwietnia 1310 (współregent)
Następca	Thihathu
	Dane biograficzne
Dynastia	Myinsaing
Data urodzenia	ok. 1261
Data śmierci	13 kwietnia 1310
Ojciec	Theinkha Bo

Athinhkaya (birm. အသင်္ခယာ /ʔ ə θ ɪ̀ɴ k ʰ ə j à/; panował od ok. 1261 do 1310) – współzałożyciel królestwa Myinsaing w dzisiejszej środkowej Mjanmie (Birmie).

Athinhkaya, były dowódca armii Imperium Paganu, był najstarszym spośród Trzech Szańskich Braci, którzy założyli królestwo Myinsaing wypełniające próżnię jaka powstała w środkowej Birmie po upadku królestwa Paganu w 1287 r. Trzej bracia rządzili jako współregenci, każdy ze swojej oddzielnej stolicy położonej w dystrykcie Kyaukse, w tym Athinhkaya z Myinsaing. Po tym gdy drugi spośród braci, Yazathingyan, zmarł z przyczyn naturalnych ok. roku 1303, Athinhkaya został w 1310 r. otruty przez najmłodszego brata, Thihathu, który dzięki temu przejął całość władzy dla siebie.

Wczesne lata życia[edytuj | edytuj kod]

Athinhkaya, syn szańskiego ojca i birmańskiej matki, urodził się na początku lat 60. XIII w. Miał dwóch młodszych braci i siostrę. Ich ojciec, Theinkha Bo, był młodszym bratem saopha z Binnaka, który w 1260 r. schronił się w Kyaukse jako uchodźca polityczny. Matka była córką birmańskiego finansisty z Myinsaing^[2].

Gdy bracia osiągnęli wiek młodzieńczy, wszyscy trzej wstąpili na służbę u króla Narathihapate rządzącego w ostatnich latach podupadającego Paganu. Po kilku latach otrzymali oni niższe tytuły szlacheckie i zostali mianowani współdowódcami garnizonu w Myinsaing, ich mieście rodzinnym. Ich jedyna siostra została żoną syna króla, księcia Thihathu, późniejszego gubernatora Pyain^[3].

Myinsaing[edytuj | edytuj kod]

Po upadku Imperium Paganu w 1287 r. bracia zyskiwali stopniowo władzę nad środkową Birmą w oparciu o swoje rodzinne Myinsaing położone w Kyaukse. 19 lutego 1293 r. (12. dzień Przybywania Księżyca miesiąca Tabaung 654 ME) zostali oni formalnie uznani przez króla za książąt Kyaukse^[4]. 17 grudnia 1297 r. sformalizowali oni swą władzę nad środkową Birmą zmuszając do abdykacji nominalnego króla Paganu Kyawswę, który został wasalem Mongołów, i rozpoczynając rządy jako współregenci ze swych pałaców zlokalizowanych odpowiednio w Myinsaing, Mekkara i Pinle^[5]. W 1301 r. dowodzone przez braci wojska z sukcesem odparły kolejną (i ostatnią) mongolską inwazję, której celem było odzyskanie tronu dla Kyawswy. Gdy w kwietniu 1303 r. Mongołowie opuścili także Tagaung, swoją bazę w Górnej Birmie, cała środkowa Birma znalazła się pod władzą Trzech Szańskich Braci^[3]. Niemniej jednak, Myinsaing, wraz z królestwami Hanthawaddy i Taungngu oraz różnymi drobnymi państwami Szanów, było zaledwie jednym z wielu miniaturowych królestw, jakie wyrosły na terytorium byłego Imperium Paganu.

Zabójstwo[edytuj | edytuj kod]

Athinhkaya, podobnie jak przed nim Kyawswa, musiał poradzić sobie z ambitnym Thihathu, który chciał być jedynym królem w stylu dawnych władców Paganu^[6]. Na przełomie lat 1302/1303 umarł Yazathingyan. 20 października 1309 r. Thihathu koronował się wyzywająco na króla, chociaż wciąż żył Athinhkaya^[7]. 13 kwietnia 1310 r. Athinhkaya zmarł otruty przez brata. W lutym 1313 r. za radą dworskich astrologów Thihathu przeniósł swoją stolicę do nowego miasta Pinya nad rzeką Irawadi stając się w ten sposób założycielem królestwa Pinya^[3].

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

↑ Than Tun 1959 ↓, s. 123.
↑ Hall 1960 ↓, s. 28.
↑ ^a ^b ^c Htin Aung 1967 ↓, s. 71–79.
↑ Hmannan Yazawin 2003 ↓, s. 361–362, t. I.
↑ Than Tun 1959 ↓, s. 119–120.
↑ Phayre 1967 ↓, s. 58–59.
↑ Than Tun 1959 ↓, s. 122.

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

Królewska Komisja Historyczna Birmy: Hmannan Yazawin. Wyd. 2003. T. I–III. Rangun: Ministry of Information, Myanmar, 1832. (birm.).
D.G.E. Hall: Burma. Wyd. III. Hutchinson University Library, 1960. ISBN 978-1-4067-3503-1. (ang.).
G.E. Harvey: History of Burma: From the Earliest Times to 10 March 1824. Londyn: Frank Cass & Co. Ltd, 1925. (ang.).
Maung Htin Aung: A History of Burma. Nowy Jork i Londyn: Cambridge University Press, 1967. (ang.).
Nai Pan Hla: Razadarit Ayedawbon. Wyd. Dodruk 8., 2004. Yangon: Armanthit Sarpay, 1968. (birm.).
Lt. Gen. Sir Arthur P. Phayre: History of Burma. Wyd. 1967. London: Susil Gupta, 1883. (ang.).
ThanT. Tun ThanT., History of Burma: A.D. 1300–1400, t. XLII, grudzień 1959 (ang.).

[CITEREFThan_Tun1959123-1] Than Tun 1959 ↓, s. 123.

[CITEREFHall196028-2] Hall 1960 ↓, s. 28.

[CITEREFHtin_Aung196771–79-3] Htin Aung 1967 ↓, s. 71–79.

[CITEREFHmannan_Yazawin2003361–362,_t._I-4] Hmannan Yazawin 2003 ↓, s. 361–362, t. I.

[CITEREFThan_Tun1959119–120-5] Than Tun 1959 ↓, s. 119–120.

[CITEREFPhayre196758–59-6] Phayre 1967 ↓, s. 58–59.

[CITEREFThan_Tun1959122-7] Than Tun 1959 ↓, s. 122.

[:1-8] Wasal imperium chińsko-mongolskiego (1297)

[:2-9] Współregenci

[:3-10] Konfederacja Państw Szanów (1527–1555)

[:4-11] Krótkie odrodzenie (1550–1552)

[:5-12] Wasal Konfederacji Państw Szanów (1533–1542)

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[A]

[B]

[C]

[D]

[E]

Dynastia Pagan 849–1297	Pyinbya Tannet Sale Ngahkwe Theinhko Nyaung-u Sawrahan Kunhsaw Kyaunghpyu Kyiso Sokkate Anawrahta Sawlu Kyanzittha Alaungsithu Narathu Naratheinkha Narapatisithu Htilominlo Kyaswa Uzana Narathihapate Kyawswa^[A]
Królestwa Myinsaing i Pinya 1297–1364	Athinhkaya^[B], Yazathingyan^[B]i Thihathu^[B] Thihathu Uzana I Sithu Kyawswa I Kyawswa II Narathu Uzana II
Królestwo Sikongu 1315–1364	Sawyun Tarabya I Shwetaungtet Kyaswa Nawrahta Minye Tarabya II Minbyauk Thihapate
Królestwo Ava 1364–1555	Thadominbya Swasawke Tarabya Minkhaung I Thihathu Minhlange Kale Kyetaungnyo Mohnyin Thado Minyekyawswa Narapati I Thihathura Minkhaung II^[B]i Thihathura II^[B] Narapati II Thohanbwa^[C] Hkonmaing^[C] Narapati III^[C] Narapati IV^[C]
Królestwo Hanthawaddy 1287–1539, 1550–1552	Wareru Hkun Law Saw O Saw Zein Zein Pun Saw E Binnya E Law Binnya U Razadarit Binnya Dhammaraza Binnya Ran I Binnya Waru Binnya Kyan Leik Munhtaw Shin Sawbu Dhammazedi Binnya Ran II Takayutpi Smim Sawhtut^[D] Smim Htaw^[D]
Królestwo Mrauk U 1429–1785	Saw Mon Khayi Ba Saw Phyu Dawlya Ba Saw Nyo Ran Aung Salingathu Raza Gazapati Saw O Thazata Minkhaung Min Bin Dikkha Saw Hla Sekkya Phalaung Razagyi Khamaung Thiri Thudhamma Sanay Narapati Thado Sanda Thudhamma Thiri Thuriya Wara Dhammaraza Muni Thudhammaraza Sanda Thuriya I Nawrahta Mayuppiya Kalamandat Naradipati Sanda Wimala I Sanda Thuriya II Sanda Wizaya Sanda Thuriya III Naradipati II Narapawara Sanda Wizala Madarit Nara Apaya Thirithu Sanda Parama Apaya Sanda Thumana Sanda Wimala II Sanda Thaditha Maha Thammada
Królestwo Pyain 1482–1542	Thado Minsaw Bayin Htwe Narapati^[E] Minkhaung^[E]
Dynastia Taungngu 1510–1752	Mingyinyo Tabinshwehti Bayinnaung Nanda Nyaungyan Anaukpetlun Minyedeippa Thalun Pindale Pye Narawara Minyekyawdin Sanay Taninganway Mahadhammaraza Dipadi
Odrodzone Królestwo Hanthawaddy 1740–1757	Smim Htaw Buddhaketi Binnya Dala
Dynastia Konbaung 1752–1885	Alaungpaya Naungdawgyi Hsinbyushin Singu Phaungka Bodawpaya Bagyidaw Tharrawaddy Pagan Mindon Thibaw