Przejdź do zawartości

Sawlu

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Sawlu
Król Paganu
Okres

od 1078
do 1084

Poprzednik

Anawrahta

Następca

Kyanzittha

Dane biograficzne
Dynastia

Pagan

Data urodzenia

13 marca 1050
Wtorek, 1. Dzień Ubywania Księżyca Późnego Miesiąca Tagu 411 ME[a].

Data śmierci

kwiecień 1084

Ojciec

Anawrahta

Żona

Usaukpan
Manisanda

Dzieci

Sawyun

Sawlu (birm. စောလူး /sɔ́lú/; znany też jako Min Lulin (birm. မင်းလုလင် /mɪ́ɴ llɪ̀ɴ/, pol. „Król Chłopiec”; 1050–1084) – król birmańskiego królestwa Paganu w latach 1078–1084.

Po swoim ojcu Anawrahcie odziedziczył on imperium Paganu, pierwsze w historii zjednoczone królestwo Birmy (Mjanmy), ale okazał się władcą niedoświadczonym. W roku 1082 musiał stawić czoła buntowi w Dolnej Birmie, co zakończyło się jego pojmaniem przez wrogów. Został później zamordowany w niewoli.

Wczesne lata życia

[edytuj | edytuj kod]

Sawlu był synem Anawrahty. Kroniki birmańskie nie są zgodne co dat związanych z jego życiem i panowaniem. Poniższa tabela przedstawia daty podawane przez cztery najważniejsze kroniki[1].

Kronika Urodzenie–Śmierć Długość życia Panowanie Długość panowania
Zatadawbon Yazawin 1050–1084 34 1077–1084 7
Maha Yazawin 1006–1061 55
1035–1061[b]
26
Yazawin Thit 1031–1065 34 1060–1065 5
Hmannan Yazawin 1020–1065 45 1060–1065 5

Co więcej, kroniki nie są zgodne także co do tego, czy Sawlu był starszy od Kyanzitthy, innego syna Anawrahty. Według wcześniejszych zapisów, Kyanzittha był starszy (według Zata’y o 20 lat, a według Maha Yazawin o 2 lata). Jednak późniejsze kroniki Yazawin Thit i Hmannan podają, że Sawlu był starszy o, odpowiednio, około rok do dwóch lat.

W każdym razie Anawrahta uczynił następcą tronu Sawlu, chociaż miał już syna, Kyanzitthę, z drugorzędną królową, którą odtrącił. Sawlu był wychowywany przez szlachetnie urodzoną mońską kobietę. Dorastał w towarzystwie syna swej mamki – Yamankana, który został jego bliskim przyjacielem[2]. Sawlu nie interesował się zarządzaniem królestwem i nigdy nie uczestniczył w żadnej z kampanii wojennych ojca. Na swojego przyrodniego brata Kyanzitthę, niezwykle popularnego wśród ludu generała armii Paganu, patrzył z podejrzliwością.

Panowanie

[edytuj | edytuj kod]

Sawlu wstąpił na tron Paganu w marcu 1078 roku po śmierci w tajemniczych okolicznościach jego ojca – Anawrahty. Gdy został królem poślubił mońską żonę swojego ojca Manisandę (Khin U) i uczynił ją główną królową[3]. Do zarządzania mońskimi ziemiami na południu wyznaczył zaufanego przyjaciela z dzieciństwa Yamankana, który był rodowitym Monem. Administrację Górnej Birmy powierzył, za namową Shin Arahana, przywołanemu z niechęcią Kyanzittcie, który został wcześniej wygnany przez Anawrahtę za wdanie się w romans z Manisandą. Jednak wkrótce sam Sawlu musiał ponownie wygnać Kyanzitthę (tym razem do Dala nieopodal Rangunu), gdyż ten odnowił swój związek z królową[4].

Bunt Monów

[edytuj | edytuj kod]

Jako gubernator Pegu, Yamankan nadal odwiedzał Sawlu w Paganie[c]. Wiedząc dobrze o braku doświadczenia swego przyjaciela z dzieciństwa, Yamakan zdecydował się na wzniecenie buntu. Kroniki opisują w dramatycznych słowach ostateczny rozbrat między Sawlu a Yamankanem. Grali oni w kości i Yamankan został zwycięzcą. Podczas gdy dokazywał on radując się z wygranej, Sawlu drażnił go słowami: „Skoro jesteś taki bystry, czemu się przeciwko mnie nie zbuntujesz?”[2]

Yamankan wrócił do Pegu i wzniecił bunt. Pod koniec 1082 roku popłynął on ze swą armią w górę Irawadi i zajął pozycję na wyspie położonej kilka mil od Paganu. Sawlu ponownie wezwał Kyanzitthę z wygnania i powierzył mu dowództwo nad armią Paganu. Przemaszerowała ona na południe i zatrzymała się w pobliżu Myingun (nieopodal Magwe). Armia Yamankana stanęła w Thayet. Sawlu był niecierpliwy i pomimo ostrzeżeń Kyanzitthy rozpoczął natarcie. Jednak Yamankan spodziewał się takiego ataku i dobrze przygotował swoje pozycje. Armia Sawlu została pokonana, a król trafił do niewoli[2]. Według kroniki Zatadawbon Yazawin, bitwa między Sawlu a Yamakanem została stoczona w listopadzie 1082 roku[d]

Śmierć

[edytuj | edytuj kod]

Kyanzittha próbował ratować Sawlu, jednak ten odrzucił pomoc. Jego ostatnią, tragiczną w skutkach, błędną kalkulacją było przekonanie, że Kyanzittha będzie próbował go zabić dla zdobycia tronu, podczas gdy jego przyjaciel Yamakan tego nie uczyni. Tymczasem został on uśmiercony przez Yamakana by zapobiec dalszym próbom jego ratowania. Sam Yamakan padł w zasadzce od snajperskiego trafienia strzałą przez myśliwego Nga Shina. Nieco później Kyanzittha został trzecim królem dynastii Pagan.

Według Zatadawbon Yazawin, Kyanzittha i Yamankan stoczyli walkę w okolicy kwietnia 1083 roku (miesiąc Kason 445 ME)[e]. Nie musiała to być ostateczna walka, w której poległ Yamankan, ponieważ Zata twierdzi, iż Sawlu umarł w roku 1084 po siedmiu latach panowania. Jednak inne kroniki (Hmannan i Yazawin Thit) podają, że jego rządy trwały tylko pięć lat, po czym nastąpiło bezkrólewie trwające do roku 1084 – co oznacza, że król zmarł w roku 1083.[1]

Sawlu był tak niekompetentny, że przetrwanie przez królestwo próby jego panowania świadczy tylko o geniuszu jego ojca[5].

  1. (Zata 1960: 64): Rozdział z horoskopami Zatadawbon Yazawin podaje, że urodził się on we wtorek, 16. dnia Późnego Miesiąca Tagu 411 ME. Jednak rozdział Zata’y z listami królów (Zata 1960: 39) przekazuje informację, że urodził się on we środę. Hmannan Yazawin (Hmannan Vol. 1 2003: 279) także podaje środę, jako dzień narodzin Sawlu.
  2. (Maha Yazawin Vol. 1 184–185): Sawlu umarł w roku 423 ME (1061–1062 po Chr.), a po jego śmierci nastąpiły dwa lata bezkrólewia. Kyanzittha objął tron dopiero w roku 425 ME (1063–1064 po Chr.).
  3. (Htin Aung 1967: 38): imię Yamankan (dosłownie: Ślepy Mon) nie było prawdziwym imieniem gubenatora. Był to obraźliwy przydomek nadany mu pośmiertnie przez kronikarzy. Jego prawdziwe imię zostało dla historii utracone.
  4. (Zata 1960: 83): 9. dzień miesiąca Natdaw 444 ME = 23 października 1082 do 20 listopada 1082.
  5. (Zata 1960: 84): Walka została stoczona w miesiącu Kason 445 ME (21 marca 1083 do 19 kwietnia 1083). Ponieważ jednak dzień Nowego Roku 445 ME przypadł na 26 marca 1083 (6. Dzień Przybywania Księżyca Miesiąca Kason 445), miesiąc Kason roku 445 rozpoczął się dopiero 6. Dnia Przybywania Księżyca Miesiąca Kason. A więc do walki doszło pomiędzy 26 marca a 19 kwietnia 1083 roku.

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. a b Maha Yazawin Vol. 1 2006: 348.
  2. a b c Htin Aung 1967: 38–39.
  3. Hmannan Vol.1 2003: 274.
  4. Harvey 1925: 34–36.
  5. Hall 1960: 18.

Bibliografia

[edytuj | edytuj kod]
  • Michael A. Aung-Thwin: The Mists of Rāmañña: The Legend that was Lower Burma. Honolulu: University of Hawai’i Press, 2005. ISBN 0-8248-2886-0, ISBN 978-0-8248-2886-8. (ang.).
  • D.G.E. Hall: Burma. Wyd. 3. Hutchinson University Library, 1960. ISBN 978-1-4067-3503-1. (ang.).
  • G.E. Harvey: History of Burma: From the Earliest Times to 10 marca 1824. London: Frank Cass & Co. Ltd, 1925. (ang.).
  • Maung Htin Aung: A History of Burma. New York and London: Cambridge University Press, 1967. (ang.).
  • U Kala: Maha Yazawin Gyi. Wyd. 2006, dodruk 4. Yangon: Ya-Pyei Publishing, 1720. (birm.).
  • Royal Historians of Burma: Zatadawbon Yazawin. Wyd. 1960. Historical Research Directorate of the Union of Burma, ok. 1680. (ang.).
  • Królewska Komisja Historyczna Birmy: Hmannan Yazawin. Wyd. 2003. T. 1–3. Yangon: Ministry of Information, Myanmar, 1832. (birm.).