Natalia Naryszkina

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Natalia Naryszkina
Ilustracja
Caryca Rosji
Okres

od 1671
do 1676

Jako żona

Aleksego I Romanowa

Poprzedniczka

Maria Miłosławska

Następczyni

Agafia Gruszecka

Dane biograficzne
Data urodzenia

1651

Data śmierci

1694

Miejsce spoczynku

Moskwa

Ojciec

Kiriłł Połujektowicz Naryszkin

Matka

Anna Leontiewna Leontiewa

Rodzeństwo

m.in. Iwan, Lew, Afanasij

Mąż

Aleksy I Romanow
od 1671
do 1676

Dzieci

Piotr
Natalia
Fiodora

Multimedia w Wikimedia Commons

Natalia Kiriłłowna Naryszkina, ros. Наталья Кирилловна Нарышкина (ur. 22 sierpnia?/1 września 1651, zm. 25 stycznia?/4 lutego 1694 w Moskwie)[1] – caryca Rosji w latach 1671-1676 jako druga żona cara Aleksego I Romanowa, matka cara Piotra I Wielkiego.

Życiorys[edytuj | edytuj kod]

Pochodzenie i rodzina[edytuj | edytuj kod]

Urodziła się jako córka bojara Kiriłła Połujektowicza Naryszkina[2] i jego żony Anny Leontiewnej Leontiewej. Jej ojciec był biednym szlachcicem, szerzej nieznanym w Rosji[3]. Miała kilku braci, m.in. Lwa, Iwana i Afanasija. Lew Kiriłłowicz Naryszkin był w latach 1697–1699 ministrem spraw zagranicznych Rosji[4].

Wychowywała się u Artamona Matwiejewa, naczelnika prikazu poselskiego[3][5]. Była wysoka, miała ciemne oczy i cechowała ją skromność[3]. U Matwiejewa poznał ją car Aleksy I, jednak dla zachowania pozorów we wrześniu 1670 r. odbył się casting na nową żonę carycę[3].

Caryca Rosji[edytuj | edytuj kod]

22 stycznia?/1 lutego 1671 poślubiła owdowiałego 3 marca?/13 marca 1669 po śmierci carycy Marii Miłosławskiej cara Rosji Aleksego I, zostając jego drugą żoną[1]. Była 22 lata młodsza od męża[2]. Para miała troje dzieci – syna i dwie córki[2][6].

  • Dzieci Natalii i Aleksego[a]:
  1. Piotr Aleksiejewicz (ur. 30 maja 1672, zm. 28 stycznia 1725) – przyszły car, a następnie cesarz Rosji Piotr I Wielki.
  2. Natalia Aleksiejewna (ur. 22 sierpnia 1673, zm. 18 czerwca 1716) – nie wyszła za mąż,
  3. Fiodora Aleksiejewna (ur. 4 września 1674, 28 listopada 1677).

Ojcostwo cara Aleksego było kwestionowane na dworze carskim, gdyż dzieci urodzone przez Natalię były wyjątkowo wysokie, ładne i zdrowe, w przeciwieństwie do carewiczów i carówien których matką była jej poprzedniczka[3][7]. Natalię podejrzewano o romans z patriarchą Nikonem i dworzaninem Tichonem Striechniewem, którego sam Piotr, już jako dorosły człowiek, zapytał wprost, czy jest jego biologicznym ojcem[3]. Car Aleksy nie zwracał uwagi na plotki o żonie[3].

Nowej żonie Aleksego był niechętny ród Miłosławskich oraz najstarsze córki Aleksego: Zofia i Marfa[5].

Natalia jako caryca zaczęła przejawiać ambicje polityczne i chciała mieć wpływ na politykę kraju[8]. Została wdową w nocy z 29 na 30 stycznia 1676 r.[9] Na tron wstąpił syn Aleksego i jego pierwszej żony Marii, niepełnosprawny Fiodor III[9]. Natalia i jej stronnicy próbowali dokonać przewrotu pałacowego, lecz bezskutecznie[5].

Pod rządami Fiodora III[edytuj | edytuj kod]

Wraz z rozpoczęciem rządów przez Fiodora na dwór carski powrócili Miłosławscy, którym przewodziła carówna Zofia[9][7]. Rodzina cara zaczęła korzystać ze swoich wpływów rozprawiając się z wrogami[9]. W wyniku ich działań Matwiejew został zesłany na Syberię, bracia Natalii - Iwan i Afanasij - zostają osadzeni w więzieniu nad rzeką Woroneż; dodatkowo Iwan był torturowany[9]. Sama caryca-wdowa wraz z synem trafia do klasztoru w Preobrażenskoje[7].

Regentka[edytuj | edytuj kod]

Po bezpotomnej śmierci Fiodora III w kwietniu 1682 r. nastąpił spór o sukcesję[10]. Stronnicy Miłosławskich, których liderką nadal była Zofia, popierali naturalnego kandydata (zgodnie z zasadami starszeństwa) tj. Iwana, najmłodszego z synów Aleksego i Marii[9]. Natalia Naryszkina i jej zwolennicy (m.in. Dołgoruccy, Szeriemietiewowie, dalsza rodzina Wasyla Golicyna - kochanka Zofii) z uwagi na upośledzenie przyszłego cara forsowali kandydaturę 10-letniego Piotra, bardzo dojrzałego i silnego jak na swój wiek syna Aleksego i Natalii[10].

Sobór ziemski pod wpływem patriarchy Joachima wybrał Piotra na cara Rosji i ustanowił jego matkę regentką na czas jego małoletności[11]. Natalia triumfowała, lecz Zofia nie zamierzała się poddać i rozpowszechniała plotki o nieprawym pochodzeniu Piotra oraz przestrzegała przed objęciem rzeczywistej władzy przez któregoś z braci regentki[12][11].

Regencja Natalii trwała jedynie miesiąc. Zofia przeprowadziła zamach stanu i strąciła przyrodniego brata z tronu; podczas trwających walk Natalia straciła kilku przedstawicieli swojej rodziny, w tym dwóch braci: Afanasija i Iwana[13]. Przestraszona Natalia wydała buntownikom swego brata aby położyć kres krwawemu przewrotowi[13][14]. Zakończeniem konfliktu była wspólna koronacja Iwana i Piotra na "cara pierwszego" i "cara drugiego" pod regencją Zofii[13].

Wygnanie[edytuj | edytuj kod]

Natalia, której stronnicy ucierpieli lub zostali zabici podczas przewrotu pałacowego, nie miała żadnego wpływu na rządy; została zmuszona do poddania się woli Zofii[15]. Wygnano ją wraz z Piotrem niedaleko Moskwy - do wsi Prieobrażenskoje[16]. Z dworu carskiego otrzymywała minimalne środki na utrzymanie i często musiała prosić o wsparcie finansowe[16].

Ostatnie lata życia[edytuj | edytuj kod]

W drugiej połowie 1689 r. Piotr zdołał pozbawić władzy Zofię i zamknąć w klasztorze[17]. Podczas nieobecności cara Natalia sprawowała rządy przy wsparciu patriarchy Joachima i Dumy Bojarskiej[18]. Z jej woli Piotr poślubił Eudoksję Łopuchinę[18].

Pod koniec 1693 r. Natalia ciężko zachorowała. Zmarła 25 stycznia 1694 r.[19]

Pochowana została w monasterze Wniebowstąpienia Pańskiego w Moskwie.

Uwagi[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ Wszystkie daty według kalendarza juliańskiego.

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ a b W. Durasow: Rodosłownaja kniga Wsierossijskawo dworjaństwa, Cz.1, Petersburg, 1906, s.36. dlib.rsl.ru. [dostęp 2015-04-15]. (ros.).
  2. ↑ a b c Andrusiewicz 2014 ↓, s. 96.
  3. ↑ a b c d e f g Henri Troyat, Piotr Wielki. Geniusz i szaleństwo, 2018, s. 9-11, ISBN 978-83-241-8118-6.
  4. ↑ Нарышкин Лев Кириллович (начальник Посольского приказа) - Биография [online], www.biografija.ru [dostęp 2017-11-25].
  5. ↑ a b c Andrzej Andrusiewicz, Romanowowie, 2014, s. 105, ISBN 978-83-08-05394-2.
  6. ↑ W. Durasow: Rodosłownaja kniga Wsierossijskawo dworjaństwa, Cz.1, Petersburg, 1906, s. 38-39. dlib.rsl.ru. [dostęp 2015-04-15]. (ros.).
  7. ↑ a b c Andrzej Andrusiewicz, Romanowowie, 2014, s. 107-109, ISBN 978-83-08-05394-2.
  8. ↑ Andrzej Andrusiewicz, Romanowowie, s. 96, ISBN 978-83-08-05394-2.
  9. ↑ a b c d e f Henri Troyat, Piotr Wielki. Geniusz i szaleństwo, 2022, s. 12-13, ISBN 978-83-241-8118-8.
  10. ↑ a b Henri Troyat, Piotr Wielki. Geniusz i szaleństwo, 2022, s. 16, ISBN 978-83-241-8118-8.
  11. ↑ a b Andrzej Andrusiewicz, Romanowowie, 2014, s. 124-126, ISBN 978-83-08-05394-2.
  12. ↑ Henri Troyat, Piotr Wielki. Geniusz i szaleństwo, 2022, s. 20, ISBN 978-83-241-8118-8.
  13. ↑ a b c Henri Troyat, Piotr Wielki. Geniusz i szaleństwo, s. 24-26, ISBN 978-83-241-8118-8.
  14. ↑ Iwan przez dwa dni skutecznie ukrywał się przed napastnikami
  15. ↑ Andrzej Andrusiewicz, Romanowowie, 2014, s. 138-139, ISBN 978-83-08-05394-2.
  16. ↑ a b Henri Troyat, Piotr Wielki. Geniusz i szaleństwo, 2022, s. 41-42, ISBN 978-83-241-8118-8.
  17. ↑ Andrzej Andrusiewicz, Romanowowie, 2014, s. 140, ISBN 978-83-08-05394-2.
  18. ↑ a b Henri Troyat, Piotr Wielki. Geniusz i szaleństwo, 2022, s. 56, ISBN 978-83-241-8118-8.
  19. ↑ Henri Troyat, Piotr Wielki. Geniusz i szaleństwo, 2022, s. 65, ISBN 978-83-241-8118-8.

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Natalia_Naryszkina&oldid=73150017”