Niełazy

Niełazy
	Dasyurinae
	Goldfuss, 1820
	; Przedstawiciel podrodziny – niełaz wielki (Dasyurus maculatus)
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	ssaki
Podgromada	żyworodne
Rząd	niełazokształtne
Rodzina	niełazowate
Podrodzina	niełazy
	Typ nomenklatoryczny
	Dasyurus É. Geoffroy Saint-Hilaire, 1796
Synonimy
	Dasyurina J.E. Gray, 1825; Dasyuridæ Burnett, 1829; Dasyuridae R. Owen, 1839; Dasyuridae Waterhouse, 1841; Dasyurideae Lesson, 1842; Dasyuridés P. Gervais, 1855; Dasyurina Hoeven, 1858; Dasyurida Haeckel, 1866; Dasyurinae Gill, 1872; Sarcophilinae Gill, 1872; Dasyurinæ O. Thomas, 1888; Dasyurini Winge, 1893; Dasyuroidea Simpson, 1930; Dasyurini Moeller, 1973; Sarcophilini Moeller, 1973; Phascolosorexinae Archer, 1982; Parantechini Archer, 1982; Phascolosoricinae Archer, 1989;
Rodzaje
	12 rodzajów (w tym 2 wymarłe) – zobacz opis w tekście
	12 rodzajów (w tym 2 wymarłe) – zobacz opis w tekście
	Systematyka w Wikispecies

Niełazy^[18] (Dasyurinae) – podrodzina ssaków z rodziny niełazowatych (Dasyuridae).

Występowanie

Podrodzina obejmuje gatunki występujące w Australii, Indonezji i na Nowej Gwinei^[19]^[20].

Podział systematyczny

Do podrodziny należą następujące występujące współcześnie rodzaje^[21]^[19]^[18]:

Dasycercus W. Peters, 1875 – mulgara
Dasyuroides W.B. Spencer, 1896 – kowari – jedynym żyjącym współcześnie przedstawicielem jest Dasyuroides byrnei W.B. Spencer, 1896 – kowari pustynny
Dasykaluta Archer, 1982 – kaluta – jedynym przedstawicielem jest Dasykaluta rosamondae (Ride, 1964) – kaluta ruda
Parantechinus Tate, 1947 – sorkołaz – jedynym przedstawicielem jest Parantechinus apicalis (J.E. Gray, 1842) – sorkołaz okularowy
Myoictis J.E. Gray, 1858 – szczurołaz
Pseudantechinus Tate, 1947 – niełazik
Neophascogale Stein, 1933 – górołaz – jedynym przedstawicielem jest Neophascogale lorentzi (Jentink, 1911) – górołaz szponiasty
Phascolosorex Matschie, 1916 – ryjkołaz
Dasyurus É. Geoffroy Saint-Hilaire, 1796 – niełaz
Sarcophilus F. Cuvier, 1837 – diabeł – jedynym żyjącym przedstawicielem jest Sarcophilus harrisii (Boitard, 1841) – diabeł tasmański

Opisano również rodzaj wymarły^[22]^[23]:

Archerium Wroe & Mackness, 2000 – jedynym żyjącym przedstawicielem był Archerium chinchillaense Wroe & Mackness, 2000
Whollydooleya Archer, Christmas, Hand, Black, Creaser, Godthelp, Graham, Cohen, Arena, Anderson, Soares, Machin, Beck, L.A.B. Wilson, Myers, Gillespie, Khoo & Travouillon, 2016

Uwagi

↑ ^a ^b Typ nomenklatoryczny: Sarcophilus F. Cuvier, 1837.
↑ ^a ^b Typ nomenklatoryczny: Phascolosorex Matschie, 1916.
↑ Typ nomenklatoryczny: Parantechinus Tate, 1947.

Przypisy

↑ G.A. Goldfuss: Handbuch der Zoologie. Cz. 2. Nürnburg: Johann Leonhard Schrag, 1820, s. 447. (niem.).
↑ J.E. Gray. An Outline of an Attempt at the Disposition of Mammalia into Tribes and Families, with a List of the Genera apparently appertaining to each Tribe. „Annals of Philosophy”. New Series. 10, s. 340, 1825. (ang.).
↑ G.T. Burnett. Illustrations of the Quadrupeda, or Quadrupeds, being the arrangement of the true four-footed Beasts indicated in outline. „Quarterly Journal of Science, Literature, and Art”. 28, s. 353, 1830. (ang.).
↑ R. Owen. Outlines of a Classification of the Marsupialia. „Proceedings of the Zoological Society of London”. 7, s. 19, 1839. (ang.).
↑ G.R. Waterhouse: Mammalia. Marsupialia or Pouched Animals. W: W. Jardine: The Naturalist’s Library. Cz. 24. Edinburgh: W. H. Lizars, 1841, s. 60. (ang.).
↑ R.-P. Lesson: Nouveau Tableau du Règne Animal: Mammifères. Paris: Arthus Bertrand, 1842, s. 190. (fr.).
↑ P. Gervais: Histoire naturelle des mammifères: avec l’indication de leurs moeurs et de leurs rapports avec les arts, le commerce et l’agriculture. II. Carnivores, proboscidiens, jumentés, bisulques, édentés, marsupiaux, monotrèmes, phoques, sirénides et cétacés. Paris: L. Curmer, 1855, s. 280. (fr.).
↑ J. van der Hoeven: Handbook of zoology. Cz. 2: Vertebrate animals. Cambridge: University Press, 1858, s. 619. (ang.).
↑ E. Haeckel: Generelle morphologie der organismen. Allgemeine grundzüge der organischen formen-wissenschaft, mechanisch begründet durch die von Charles Darwin reformirte descendenztheorie. Cz. 2. Berlin: G. Reimer, 1866, s. clvii. (niem.).
↑ ^a ^b T.N. Gill. Arrangement of the Families of Mammals; with Analytical Tables. „Smithsonian Miscellaneous collections”. 11, s. 26, 1872. (ang.).
↑ O. Thomas: Catalogue of the Marsupialia and Monotremata in the collection of the British Museum (Natural History). London: The Trustees, 1888, s. 254. (ang.).
↑ H. Winge: Jordfundne og nulevende pungdyr (Marsupialia) fra Lagoa Santa, Minas Geraes, Brasilien: med udsigt over pungdyrenes slægtskab. Kjøbenhavn: F. Dreyer, 1893, s. 88, 93. (duń.).
↑ G.G. Simpson. Post-Mesozoic Marsupialia. „Fossilium catalogus 1. Animalia”. 47, s. 9, 1930. (ang.).
↑ ^a ^b H. Moeller. Zur kenntnis der schnädelgestalt groBer Rabbeutler (Dasyuridae Waterhouse, 1838) eine allometrische formanalyse. „Zoologische Jahrbücher: Abteilung für Systematik, Ökologie und Geographie der Tiere”. 91 (2), s. 300, 1973. (niem.).
↑ Archer 1982 ↓, s. 438.
↑ Archer 1982 ↓, s. 439.
↑ M. Archer. Emendations to the nomenclature of recently established palaeontological taxa. „Australian Zoologist”. 25 (3), s. 67, 1989. (ang.).
↑ ^a ^b Nazwy polskie za: W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 6, 7. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).
↑ ^a ^b C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 1: Monotremata to Rodentia. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 60–62. ISBN 978-84-16728-34-3. (ang.).
↑ D.E. Wilson & D.M. Reeder (red.): Tribe Dasyurini. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2020-10-22].
↑ N. Upham, C. Burgin, J. Widness, M. Becker, C. Parker, S. Liphardt, I. Rochon & D. Huckaby: Treeview of Mammalian Taxonomy Hierarchy. [w:] ASM Mammal Diversity Database (Version 1.12) [on-line]. American Society of Mammalogists. [dostęp 2024-01-06]. (ang.).
↑ S. Wroe & B.S. Mackness. A new genus and species of dasyurid from the Pliocene Chinchilla Local Fauna of south-eastern Queensland. „Alcheringa”. 24 (4), s. 320, 2000. DOI: 10.1080/03115510008619535. (ang.).
↑ M. Archer, O. Christmas, S.J. Hand, K.H. Black, P. Creaser, H. Godthelp, I. Graham, D. Cohen, D.A. Arena, C. Anderson, G. Soares, N. Machin, R.M. Beck, L.A.B. Wilson, T.J. Myers, A.K. Gillespie, B. Khoo & K.J. Travouillon. Earliest known record of a hypercarnivorous dasyurid (Marsupialia), from newly discovered carbonates beyond the Riversleigh World Heritage Area, north Queensland. „Memoirs of Museum Victoria”. 74, s. 138, 2016. (ang.).

Bibliografia

M. Archer. Review of the dasyurid (Marsupialia) fossil record, integration of data bearing on phylogenetic interpretation, and suprageneric classification. „Carnivorous Marsuliaps”. 2, s. 397–443, 1982. (ang.).

[sarco-11] Typ nomenklatoryczny: Sarcophilus F. Cuvier, 1837.

[phasc-16] Typ nomenklatoryczny: Phascolosorex Matschie, 1916.

[18] Typ nomenklatoryczny: Parantechinus Tate, 1947.

[Goldfuss-1] G.A. Goldfuss: Handbuch der Zoologie. Cz. 2. Nürnburg: Johann Leonhard Schrag, 1820, s. 447. (niem.).

[gray-2] J.E. Gray. An Outline of an Attempt at the Disposition of Mammalia into Tribes and Families, with a List of the Genera apparently appertaining to each Tribe. „Annals of Philosophy”. New Series. 10, s. 340, 1825. (ang.).

[bur-3] G.T. Burnett. Illustrations of the Quadrupeda, or Quadrupeds, being the arrangement of the true four-footed Beasts indicated in outline. „Quarterly Journal of Science, Literature, and Art”. 28, s. 353, 1830. (ang.).

[owen-4] R. Owen. Outlines of a Classification of the Marsupialia. „Proceedings of the Zoological Society of London”. 7, s. 19, 1839. (ang.).

[wat-5] G.R. Waterhouse: Mammalia. Marsupialia or Pouched Animals. W: W. Jardine: The Naturalist’s Library. Cz. 24. Edinburgh: W. H. Lizars, 1841, s. 60. (ang.).

[les-6] R.-P. Lesson: Nouveau Tableau du Règne Animal: Mammifères. Paris: Arthus Bertrand, 1842, s. 190. (fr.).

[ger-7] P. Gervais: Histoire naturelle des mammifères: avec l’indication de leurs moeurs et de leurs rapports avec les arts, le commerce et l’agriculture. II. Carnivores, proboscidiens, jumentés, bisulques, édentés, marsupiaux, monotrèmes, phoques, sirénides et cétacés. Paris: L. Curmer, 1855, s. 280. (fr.).

[hoe-8] J. van der Hoeven: Handbook of zoology. Cz. 2: Vertebrate animals. Cambridge: University Press, 1858, s. 619. (ang.).

[hae-9] E. Haeckel: Generelle morphologie der organismen. Allgemeine grundzüge der organischen formen-wissenschaft, mechanisch begründet durch die von Charles Darwin reformirte descendenztheorie. Cz. 2. Berlin: G. Reimer, 1866, s. clvii. (niem.).

[gill-10] T.N. Gill. Arrangement of the Families of Mammals; with Analytical Tables. „Smithsonian Miscellaneous collections”. 11, s. 26, 1872. (ang.).

[tho-12] O. Thomas: Catalogue of the Marsupialia and Monotremata in the collection of the British Museum (Natural History). London: The Trustees, 1888, s. 254. (ang.).

[win-13] H. Winge: Jordfundne og nulevende pungdyr (Marsupialia) fra Lagoa Santa, Minas Geraes, Brasilien: med udsigt over pungdyrenes slægtskab. Kjøbenhavn: F. Dreyer, 1893, s. 88, 93. (duń.).

[sim-14] G.G. Simpson. Post-Mesozoic Marsupialia. „Fossilium catalogus 1. Animalia”. 47, s. 9, 1930. (ang.).

[moe-15] H. Moeller. Zur kenntnis der schnädelgestalt groBer Rabbeutler (Dasyuridae Waterhouse, 1838) eine allometrische formanalyse. „Zoologische Jahrbücher: Abteilung für Systematik, Ökologie und Geographie der Tiere”. 91 (2), s. 300, 1973. (niem.).

[CITEREFArcher1982438-17] Archer 1982 ↓, s. 438.

[CITEREFArcher1982439-19] Archer 1982 ↓, s. 439.

[arch-20] M. Archer. Emendations to the nomenclature of recently established palaeontological taxa. „Australian Zoologist”. 25 (3), s. 67, 1989. (ang.).

[Cichocki&inni-21] Nazwy polskie za: W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 6, 7. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).

[icmw-22] C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 1: Monotremata to Rodentia. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 60–62. ISBN 978-84-16728-34-3. (ang.).

[Wilson&Reeder-23] D.E. Wilson & D.M. Reeder (red.): Tribe Dasyurini. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2020-10-22].

[mdd-24] N. Upham, C. Burgin, J. Widness, M. Becker, C. Parker, S. Liphardt, I. Rochon & D. Huckaby: Treeview of Mammalian Taxonomy Hierarchy. [w:] ASM Mammal Diversity Database (Version 1.12) [on-line]. American Society of Mammalogists. [dostęp 2024-01-06]. (ang.).

[wroe&mac-25] S. Wroe & B.S. Mackness. A new genus and species of dasyurid from the Pliocene Chinchilla Local Fauna of south-eastern Queensland. „Alcheringa”. 24 (4), s. 320, 2000. DOI: 10.1080/03115510008619535. (ang.).

[arch&inni-26] M. Archer, O. Christmas, S.J. Hand, K.H. Black, P. Creaser, H. Godthelp, I. Graham, D. Cohen, D.A. Arena, C. Anderson, G. Soares, N. Machin, R.M. Beck, L.A.B. Wilson, T.J. Myers, A.K. Gillespie, B. Khoo & K.J. Travouillon. Earliest known record of a hypercarnivorous dasyurid (Marsupialia), from newly discovered carbonates beyond the Riversleigh World Heritage Area, north Queensland. „Memoirs of Museum Victoria”. 74, s. 138, 2016. (ang.).

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[a]

[11]

[12]

[13]

[14]

[b]

[15]

[c]

[16]

[17]

[18]

[19]

[20]

[21]

[22]

[23]