Niszczyca blaszkowata
.JPG)
| |
| Systematyka | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Typ | |
| Klasa | |
| Rząd | |
| Rodzina | |
| Rodzaj | |
| Gatunek |
niszczyca blaszkowata |
| Nazwa systematyczna | |
| Gloeophyllum abietinum (Bull.) P. Karst. Bidr. Känn. Finl. Nat. Folk 37: 80 (1882) | |
.JPG)
Niszczyca blaszkowata (Gloeophyllum abietinum (Bull.) P. Karst.) – gatunek grzybów należący do rodziny niszczycowatych (Gloeophyllaceae)[1].
Systematyka i nazewnictwo[edytuj | edytuj kod]
Pozycja w klasyfikacji: Gloeophyllaceae, Gloeophyllales, Incertae sedis, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi (według Index Fungorum)[1].
Po raz pierwszy takson ten zdiagnozował w 1789 roku Bulliard nadając mu nazwę Agaricus abietinus. Obecną, uznaną przez Index Fungorum nazwę nadał mu w 1882 roku Karsten, przenosząc go do rodzaju Gloeophyllum[1]. Niektóre synonimy naukowe:
- Agaricus abietinus Bull. 1789
- Cellularia abietina (Bull.) Kuntze 1898
- Daedalea abietina (Bull.) Fr. 1821
- Gloeophyllum abietinellum Murrill 1908
- Irpex umbrinus Weinm. 1836
- Lenzites abietina (Bull.) Fr. 1838
- Lenzites abietinella (Murrill) Sacc. & Trotter 1912
- Lenzitina abietina (Bull.) P. Karst. 1889
- Reisneria abietina (Bull.) Teixeira 1986
- Reisneria papyracea Velen. 1922
- Xylodon umbrinus (Weinm.) Kuntze 1898[2].
Nazwę polską nadał Władysław Wojewoda w 2003 r., Stanisław Domański opisywał ten gatunek pod nazwą niszczyca jodłowa, a Józef Jundziłł jako siatkowiec jodłowy[3].
Morfologia[edytuj | edytuj kod]
Grubość u nasady do 7 mm, szerokość do 8 cm. Zazwyczaj przyrasta bokiem i ma kształt półkolisty, kolisty czasami listewkowaty. Górna powierzchnia ciemnobrązowa, z wiekiem jaśniejsza, jak gdyby wyprana, stare owocniki mogą być jednak niemal czarne. Młode owocniki są owłosione, z czasem owłosienie zanika i stają się nagie. Brzeg owocnika ostry, czasami falisty, ochrowy[4].
Blaszkowy. Blaszki zwykle faliste, na jednym cm przy brzegu kapelusza znajduje się ich 8-12. oprócz głównych blaszek występują międzyblaszki. Pojedyncza blaszka ma grubość do 1 mm, szerokość przy podstawie ok. 1 cm i barwę od jasnobrązowej do ciemnobrązowej[4].
Ciemny i włóknisty. Ma grubość ok. 2 mm, w pobliżu blaszek jest gęsty i zbity, przy górnej powierzchni kapelusza rzadszy. Brak wyraźnego zapachu[4].
- Cechy mikroskopowe
Strzępki generatywne ze sprzążkami, cienko lub nieco grubościenne. Mają grubość 2–4 μm. Strzępki szkieletowe grubościenne, o barwie od żółtawej do jasnobrązowej, rzadko rozgałęzione, kręte. Jest ich w owocniku najwięcej. Mają grubość 3–6 μm. Strzępki łącznikowe nieliczne, bardzo rozgałęzione, kręte, żółtawo-brązowe, o grubości 2–4 μm. Cystydy liczne, grubościenne, o wierzchołku szydłowatym lub zaokrąglonym i barwie brązowawej. Mają gładką powierzchnię, czasami tylko na wierzchołku występują kryształki. Mają rozmiar 25-60 × 4–7 μm i są równe z powierzchnią obłoczni, lub niewiele tylko ponad nią wystają. Podstawki zgrubiałe, 4-sterygmowe, ze sprzążką przy podstawie. Mają rozmiar 26-32 × 5–6 μm. Zarodniki cylindryczne, hialinowe, gładkie, nieamyloidalne. Rozmiar: 9-12 × 3–4 μm[4].
Występowanie i siedlisko[edytuj | edytuj kod]
W Europie i Azji jest szeroko rozprzestrzeniony, występuje także w Australii, na Nowej Gwinei, Karaibach i w stanie Ontario w USA. W Europie jest pospolity, na północy sięga po północne krańce Półwyspu Skandynawskiego, brak go na Wyspach Brytyjskich i w Islandii[5]. W Polsce jest pospolity[3].
Występuje w lasach iglastych i w parkach, głównie na jodle pospolitej, świerku pospolitym i sośnie pospolitej. W Polsce zanotowano występowanie także na innych, uprawianych gatunkach drzew iglastych: na jodle wonnej (Abies amabilis) i daglezji zielonej (Pseudotsuga menziesii). Saprotrof pojawiający się głównie na martwym drewnie, również na konstrukcyjnym drewnie budowlanym, np. na ogrodzeniach, słupach, mostach[3]. Bardzo rzadko tylko atakuje żywe jeszcze, ale bardzo osłabione drzewa – stare i już zamierające[6].
Owocniki są jednoroczne, ale przy odpowiedniej pogodzie rozwijają się przez cały rok – od stycznia do grudnia[3].
Gatunki podobne[edytuj | edytuj kod]
Najbardziej podobna jest niszczyca płotowa (Gloeophyllum sepiarium), która czasami również ma blaszkowaty hymenofor, jednak bardziej gęsty (15-4 blaszek na 1 cm), ponadto zwykle blaszki te anastomozują z sobą[6]. Ponadto niszczyca płotowa ma jaśniejszy owocnik, a jego brzeg jest żółtawy. Istnieją też różnice mikroskopowe[4].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c Index Fungorum [online] [dostęp 2015-03-15] (ang.).
- ↑ Species Fungorum [online] [dostęp 2013-04-15] (ang.).
- ↑ a b c d Władysław Wojewoda: Checklist of Polish Larger Basidiomycetes. Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski. Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2003. ISBN 83-89648-09-1.
- ↑ a b c d e Mycobank. Gloeophyllum abietinum. [dostęp 2015-03-12].
- ↑ Discover Life Maps [online] [dostęp 2014-04-18].
- ↑ a b Piotr Łakomy, Hanna Kwaśna: Atlas hub. Warszawa: Multico Oficyna Wydawnicza, 2008. ISBN 978-83-7073-650-7.