Nowik białogardły

Nowik białogardły
	Neotoma albigula
	Hartley, 1894
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	ssaki
Podgromada	żyworodne
Infragromada	łożyskowce
Rząd	gryzonie
Podrząd	Supramyomorpha
Infrarząd	myszokształtne
Nadrodzina	myszowe
Rodzina	chomikowate
Podrodzina	nowiki
Plemię	Neotomini
Rodzaj	nowik
Gatunek	nowik białogardły
Synonimy
	Neotoma intermedia angusticeps Merriam, 1894; Neotoma venusta True, 1894; Neotoma cumulator Mearns, 1897; Neotoma desertorum grandis Elliot, 1904; Neotoma varia Burt, 1932;
	Neotoma intermedia angusticeps Merriam, 1894; Neotoma venusta True, 1894; Neotoma cumulator Mearns, 1897; Neotoma desertorum grandis Elliot, 1904; Neotoma varia Burt, 1932;
Podgatunki
	N. a. albigula Hartley, 1894; N. a. brevicauda Durrant, 1934; N. a. laplataensis F.W. Miller, 1933; N. a. mearnsi E.A. Goldman, 1915; N. a. seri Townsend, 1912; N. a. sheldoni E.A. Goldman, 1915; N. a. venusta True, 1894;
	N. a. albigula Hartley, 1894; N. a. brevicauda Durrant, 1934; N. a. laplataensis F.W. Miller, 1933; N. a. mearnsi E.A. Goldman, 1915; N. a. seri Townsend, 1912; N. a. sheldoni E.A. Goldman, 1915; N. a. venusta True, 1894;
	Kategoria zagrożenia (CKGZ)
	; najmniejszej troski
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons

Nowik białogardły^[14] (Neotoma albigula) – gatunek ssaka z podrodziny nowików (Neotominae) w obrębie rodziny chomikowatych (Cricetidae).

Zasięg występowania[edytuj | edytuj kod]

Nowik białogardły występuje w północno-zachodniej Ameryce Północnej zamieszkując w zależności od podgatunku^[15]:

N. albigula albigula – od skrajnie południowo-wschodniej Nevady, Arizony i większości Nowego Meksyku (południowo-zachodnie Stany Zjednoczone) na południe do północno-wschodniej Sonory i środkowego Chihuahua (północny Meksyk).
N. albigula brevicauda – ograniczony do małego odizolowanego obszaru wzdłuż granicy pomiędzy Utah a Kolorado (zachodnie Stany Zjednoczone).
N. albigula laplataensis – południowo-wschodnie Utah, południowo-zachodnie Kolorado, północna Arizona i północno-zachodni Nowy Meksyk (południowo-zachodnie Stany Zjednoczone).
N. albigula mearnsi – mały region w skrajnie południowo-zachodniej Arizonie (południowo-zachodnie Stany Zjednoczone).
N. albigula seri – ograniczony do wyspy Tiburón na Morzu Corteza (północno-zachodni Meksyk).
N. albigula sheldoni – mały region w skrajnie północno-wschodniej Sonorze (północno-zachodni Meksyk).
N. albigula venusta – południowo-wschodnia Kalifornia, skrajna południowa Nevada i zachodnia Arizona (południowo-zachodnie Stany Zjednoczone) oraz skrajnie północno-wschodnia Kalifornia Dolna i północno-zachodnia Sonora (północno-zachodni Meksyk).

Taksonomia[edytuj | edytuj kod]

Gatunek po raz pierwszy zgodnie z zasadami nazewnictwa binominalnego opisała w 1894 roku amerykańska zoolożka Flora Hartley nadając mu nazwę Neotoma albigula^[2]. Holotyp pochodził z okolic Fort Lowell (niedaleko Tucson), w hrabstwie Pima, w Arizonie, w Stanach Zjednoczonych^[16].

Dawniej rozpoznano 15 podgatunków N. albigula, ale ostatnie zmiany taksonomiczne umieściły wschodnie i południowo-wschodnie populacje (durangae, latifrons, leucodon, melas, robusta, subsolana i warreni) w N. leucodon natomiast południowo-zachodnie populacje (melanura) zostały uznane za odrębny gatunek N. melanura^[15]. Autorzy Illustrated Checklist of the Mammals of the World rozpoznają siedem podgatunków^[15].

Etymologia[edytuj | edytuj kod]

Neotoma: gr. νεος neos „nowy, inny”; τομος tomos „tnący”, od τεμνω temnō „ciąć”; w aluzji do zębów, które wskazywały na nowy typ gryzonia, różniący się od Mus, do którego pierwotnie zaliczano gatunek typowy^[17].
albigula: łac. albus „biały”; gula „gardło”^[18].
brevicauda: łac. brevis „krótki”; cauda „ogon”^[18].
laplataensis: hrabstwo La Plata, Kolorado, Stany Zjednoczone^[19].
mearnsi: ppłk. Edgar Alexander Mearns (1858–1916), United States Army w latach 1883–1909, chirurg, kolekcjoner z Meksyku z lat 1892–1894, z Filipin z lat 1903–1907 i tropikalnej Afryki z lat 1909–1911^[10]^[20]^[19]^[18].
seri: Seri, rdzenni mieszkańcy wyspy Tiburón, Sonora, Meksyk^[19]^[18].
sheldoni: Charles Sheldon (1867–1928), amerykański myśliwy, przyrodnik, konserwator przyrody, kolekcjoner^[12]^[21].
venusta: łac. venustus „piękny, śliczny”, od venus „piękno”^[18].

Morfologia[edytuj | edytuj kod]

Długość ciała (bez ogona) 206–215 mm, długość ogona 76–185 mm, długość ucha 28–30 mm, długość tylnej stopy 30–39 mm; masa ciała 145–350 g^[22].

Tryb życia[edytuj | edytuj kod]

Występuje w zaroślach i rzadkich lasach. Grupa nowików licząca około 100 osobników buduje wspólnie ogromne gniazdo z wszelkiego dostępnego materiału, m.in. z gałęzi, a nawet z niewielkich fragmentów kaktusów. Gniazdo może osiągnąć średnicę do 2 m i zwykle umieszczone jest w stercie kamieni lub u podnóża drzewa. Nowiki ciągle wchodzą i wychodzą z gniazda, udając się na poszukiwanie pożywienia – młodych pędów, owoców i innego pokarmu roślinnego.

Miot składa się z 1–4 młodych.

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

↑ Neotoma albigula, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
↑ ^a ^b F. Hartley. Description of a new species of wood-rat from Arizona. „Proceedings of the California Academy of Science”. Second series. 4, s. 157, 1895. (ang.).
↑ C.H. Merriam. Abstract of a study of the American wood rats, with descriptions of fourteen new species and subspecies of the genus Neotoma. „Proceedings of the Biological Society of Washington”. 9, s. 127, 1894–1895. (ang.).
↑ F.W. True. Diagnoses of some undescribed wood rats (genus Neotoma) in the National Museum. „Proceedings of the United States National Museum”. 17, s. 354, 1894. (ang.).
↑ E.A. Mearns. Preliminary diagnoses of new mammals of the genera Sciurus, Castor, Neotoma, and Sigmodon, from the Mexican border of the United States. „Proceedings of the United States National Museum”. 20, s. 503, 1898. (ang.).
↑ D.G. Elliot. Descriptions of twenty-seven apparently new species and subspecies of mammals, all but six collected by Edmund Heller. „Publication. Field Columbian Museum”. Zoological series. 3 (14), s. 247, 1903. (ang.).
↑ W.H. Burt. Descriptions of heretofore unknown mammals from islands in the Gulf of California, Mexico. „Transactions of the San Diego Society of Natural History”. 7, s. 178, 1932. (ang.).
↑ S.D. Durrant. A new wood rat from southeastern Utah. „Journal of Mammalogy”. 15 (1), s. 65, 1934. DOI: 10.2307/1373900. (ang.).
↑ F.W. Miller. Two new Colorado mammals. „Proceedings of the Colorado Museum of Natural History”. 12 (1), s. 2, 1933. (ang.).
↑ ^a ^b Goldman 1915 ↓, s. 135.
↑ Ch.H. Townsend. Mammals collected by the 'Albatross' expedition in Lower California in 1911, with descriptions of new species. „Bulletin of the American Museum of Natural History”. 31 (13), s. 125, 1912. (ang.).
↑ ^a ^b Goldman 1915 ↓, s. 136.
↑ Neotoma albigula, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
↑ Nazwy polskie za: W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 240. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).
↑ ^a ^b ^c C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 1: Monotremata to Rodentia. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 368. ISBN 978-84-16728-34-3. (ang.).
↑ D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): Species Neotoma (Neotoma) albigula. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2021-12-07].
↑ T.S. Palmer. Index Generum Mammalium: a List of the Genera and Families of Mammals. „North American Fauna”. 23, s. 456, 1904. (ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d ^e The Key to Scientific Names, J.A.J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca (ang.).
↑ ^a ^b ^c J. Nijhof: Nederlandse namen van de overige Knaagdieren, waaronder alle Muizen. paulvoorhaar.nl. [dostęp 2021-11-28]. (niderl.).
↑ B. Beolens, M. Watkins & M. Grayson: The Eponym Dictionary of Mammals. Baltimore: The Johns Hopkins University Press, 2009, s. 268. ISBN 978-0-8018-9304-9. (ang.).
↑ Charles Sheldon papers. Special Collections at the University of Arizona Libraries. [dostęp 2021-12-07]. (ang.).
↑ U. Pardiñas, P. Myers, L. León-Paniagua, N.O. Garza, J. Cook, B. Kryštufek, R. Haslauer, R. Bradley, G. Shenbrot & J. Patton. Opisy gatunków Cricetidae: U. Pardiñas, D. Ruelas, J. Brito, L. Bradley, R. Bradley, N.O. Garza, B. Kryštufek, J. Cook, E.C. Soto, J. Salazar-Bravo, G. Shenbrot, E. Chiquito, A. Percequillo, J. Prado, R. Haslauer, J. Patton & L. León-Paniagua: Family Cricetidae (True Hamsters, Voles, Lemmings and New World Rats and Mice). W: D.E. Wilson, R.A. Mittermeier & T.E. Lacher (redaktorzy): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 7: Rodents II. Barcelona: Lynx Edicions, 2017, s. 357–358. ISBN 978-84-16728-04-6. (ang.).

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

E.A. Goldman. Five new mammals from Mexico and Arizona. „Proceedings of the Biological Society of Washington”. 28, s. 133–138, 1915. (ang.).

[itis-1] Neotoma albigula, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).

[Hartley-2] F. Hartley. Description of a new species of wood-rat from Arizona. „Proceedings of the California Academy of Science”. Second series. 4, s. 157, 1895. (ang.).

[Merriam-3] C.H. Merriam. Abstract of a study of the American wood rats, with descriptions of fourteen new species and subspecies of the genus Neotoma. „Proceedings of the Biological Society of Washington”. 9, s. 127, 1894–1895. (ang.).

[True-4] F.W. True. Diagnoses of some undescribed wood rats (genus Neotoma) in the National Museum. „Proceedings of the United States National Museum”. 17, s. 354, 1894. (ang.).

[Mearns-5] E.A. Mearns. Preliminary diagnoses of new mammals of the genera Sciurus, Castor, Neotoma, and Sigmodon, from the Mexican border of the United States. „Proceedings of the United States National Museum”. 20, s. 503, 1898. (ang.).

[Elliot-6] D.G. Elliot. Descriptions of twenty-seven apparently new species and subspecies of mammals, all but six collected by Edmund Heller. „Publication. Field Columbian Museum”. Zoological series. 3 (14), s. 247, 1903. (ang.).

[Burt-7] W.H. Burt. Descriptions of heretofore unknown mammals from islands in the Gulf of California, Mexico. „Transactions of the San Diego Society of Natural History”. 7, s. 178, 1932. (ang.).

[Durrant-8] S.D. Durrant. A new wood rat from southeastern Utah. „Journal of Mammalogy”. 15 (1), s. 65, 1934. DOI: 10.2307/1373900. (ang.).

[Miller-9] F.W. Miller. Two new Colorado mammals. „Proceedings of the Colorado Museum of Natural History”. 12 (1), s. 2, 1933. (ang.).

[CITEREFGoldman1915[https://www.biodiversitylibrary.org/page/3338625_135]-10] Goldman 1915 ↓, s. 135.

[Townsend-11] Ch.H. Townsend. Mammals collected by the 'Albatross' expedition in Lower California in 1911, with descriptions of new species. „Bulletin of the American Museum of Natural History”. 31 (13), s. 125, 1912. (ang.).

[CITEREFGoldman1915[https://www.biodiversitylibrary.org/page/3338582_136]-12] Goldman 1915 ↓, s. 136.

[iucn-13] Neotoma albigula, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).

[Cichocki&inni-14] Nazwy polskie za: W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 240. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).

[Burgin&inni-15] C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 1: Monotremata to Rodentia. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 368. ISBN 978-84-16728-34-3. (ang.).

[Wilson&Reeder-16] D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): Species Neotoma (Neotoma) albigula. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2021-12-07].

[Palmer-17] T.S. Palmer. Index Generum Mammalium: a List of the Genera and Families of Mammals. „North American Fauna”. 23, s. 456, 1904. (ang.).

[Jobling-18] The Key to Scientific Names, J.A.J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca (ang.).

[Nijhof-19] J. Nijhof: Nederlandse namen van de overige Knaagdieren, waaronder alle Muizen. paulvoorhaar.nl. [dostęp 2021-11-28]. (niderl.).

[Beolens&inni-20] B. Beolens, M. Watkins & M. Grayson: The Eponym Dictionary of Mammals. Baltimore: The Johns Hopkins University Press, 2009, s. 268. ISBN 978-0-8018-9304-9. (ang.).

[scual-21] Charles Sheldon papers. Special Collections at the University of Arizona Libraries. [dostęp 2021-12-07]. (ang.).

[Pardiñas&inni-22] U. Pardiñas, P. Myers, L. León-Paniagua, N.O. Garza, J. Cook, B. Kryštufek, R. Haslauer, R. Bradley, G. Shenbrot & J. Patton. Opisy gatunków Cricetidae: U. Pardiñas, D. Ruelas, J. Brito, L. Bradley, R. Bradley, N.O. Garza, B. Kryštufek, J. Cook, E.C. Soto, J. Salazar-Bravo, G. Shenbrot, E. Chiquito, A. Percequillo, J. Prado, R. Haslauer, J. Patton & L. León-Paniagua: Family Cricetidae (True Hamsters, Voles, Lemmings and New World Rats and Mice). W: D.E. Wilson, R.A. Mittermeier & T.E. Lacher (redaktorzy): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 7: Rodents II. Barcelona: Lynx Edicions, 2017, s. 357–358. ISBN 978-84-16728-04-6. (ang.).

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[16]

[17]

[18]

[19]

[20]

[21]

[22]