Organizacja Młodzieży Towarzystwa Uniwersytetu Robotniczego

Tablica upamiętniająca Towarzystwo Uniwersytetu Robotniczego (TUR) na budynku przy Alejach Jerozolimskich 28 w Warszawie

Organizacja Młodzieży Towarzystwa Uniwersytetu Robotniczego (OM TUR) – organizacja młodzieżowa Towarzystwa Uniwersytetu Robotniczego, związanego z Polską Partią Socjalistyczną, działająca w latach 1926–1936 i 1944–1948; w 1948 wcielona do Związku Młodzieży Polskiej.

Wlepka OM TUR (2021)

Historia

W kwietniu 1923 Zarząd Główny Towarzystwa Uniwersytetu Robotniczego w uzgodnieniu z Centralnym Komitetem Wykonawczym PPS powołał do życia Centralny Wydział Młodzieży TUR. W skład wydziału weszli przedstawiciele Związku Niezależnej Młodzieży Socjalistycznej, Związku Polskiej Młodzieży Robotniczej „Siła”. Przewodniczącym Centralnego Wydziału został Wacław Bruner. Od 1925 wydział rozpoczął wydawanie pisma „Głos Młodzieży Robotniczej”. W ramach wydziału powstało w kraju siedemnaście Kół Młodzieży TUR. Przy kołach powstawały jako sekcje robotnicze gromady harcerskie, które później wyodrębniły się w odrębną organizację Czerwone Harcerstwo TUR.

W listopadzie 1925 na II Zjeździe TUR uznano prawo powołania odrębnej organizacji młodzieżowej. Po tej decyzji w dniach 31 stycznia–2 lutego 1926. na I Zjeździe Kół Młodzieży TUR powołano „Organizację Młodzieży Towarzystwa Uniwersytetu Robotniczego” (OM TUR). W 1929 do OM TUR przyłączyło się Stowarzyszenie Młodzieży Robotniczej „Siła” (działające na Śląsku i Śląsku Cieszyńskim). W połowie lat trzydziestych OM TUR miał ponad 120 kół w 85 miejscowościach i blisko 8.000 członków.

Najwyższą władzą OM TUR był Zjazd, który wybierał Komitet Centralny. Podstawową jednostką były koła terenowe, łączące się w organizacje miejskie i wojewódzkie. Przewodniczącymi Komitetu Centralnego OM TUR byli:

• Stanisław Garlicki (1926–1932);
• Ludwik Cohn (1932–1936).

Pismami OM TUR były „Głos Młodzieży Robotniczej”, a następnie miesięcznik „Młodzi Idą”.

15 grudnia 1935 Centralny Komitet Wykonawczy PPS podjął decyzję o rozwiązaniu OM TUR i powołaniu na to miejsce Kół Młodzieży PPS. Na czele Centralnego Wydziału Młodzieży stanął Kazimierz Pużak. Decyzja spowodowana była m.in. próbą autonomizacji od PPS, tendencjami jednolitofrontowymi oraz próbą wzmocnienia struktur PPS. W 1939 istniało ponad 200 kół młodzieży PPS.

Organizacja została odtworzona w październiku 1944. W 1944 organizacją kierował Przemysław Ogrodziński. Od 1945 przewodniczącym KC był Ryszard Obrączka, zaś od czerwca 1947 do lipca 1948 przewodniczącym KC był Lucjan Motyka. OM TUR w lipcu 1948 zjednoczył się z trzema innymi organizacjami młodzieżowymi (ZWM, ZMW RP Wici i ZMD) i w tym samym roku na kongresie we Wrocławiu utworzyły one Związek Młodzieży Polskiej.

Kalendarium wydarzeń

15 kwietnia 1923 r. Zarząd Główny TUR utworzył w uzgodnieniu z CKW PPS Centralny Wydział Młodzieży TUR dla zorganizowania kół młodzieży.

31 stycznia – 2 lutego 1926 r. W Warszawie odbył się I (założycielski) Zjazd Organizacji Młodzieży TUR, socjalistycznej organizacji młodzieżowej ideowo związanej z PPS.

10 października 1926 r. W Polsce odbyły się po raz pierwszy obchody Międzynarodowego Dnia Młodzieży Socjalistycznej, zorganizowane przez OM TUR.

21 listopada 1926 r. Na konferencji w Katowicach przedstawiciele związków młodzieży socjalistycznej, działających w Polsce, a należących do Socjalistycznej Międzynarodówki Młodzieży, utworzyli Federację Socjalistycznych Organizacji Młodzieży w Polsce

5-6 czerwca 1927 r. W Warszawie odbył się I Ogólnokrajowy Zlot Młodzieży Robotniczej i Dzień Sportu Robotniczego, zorganizowane przez OM TUR i ZRSS.

1-2 lutego 1929 r. II Zjazd OM TUR postanowił rozszerzyć masową działalność polityczną organizacji  i zwiększyć jej autonomię w łonie TUR.

5-6 października 1929 r. W Warszawie policja brutalnie rozpędziła pochody OM TUR, zorganizowane z okazji „Dnia Młodzieży Robotniczej”.

17-18 maja 1931 r. W Warszawie odbyła się Ogólnopolska Konferencja Czerwonego Harcerstwa TUR, która wyodrębniła organizację z OM TUR, powołała Krajową Radę bezpośrednio podporządkowaną ZG TUR i wybrała na jej przewodniczącego Stanisława Dubois.

15-16 maja 1932 r. W Piotrkowie obradował III Zjazd OM TUR, który skupił uwagę na sprawie przystosowania działań organizacji do warunków kryzysu ekonomicznego i antyrobotniczych poczynań sanacji. Zjazd opowiedział się za samodzielnością organizacji młodzieży robotniczej i rozszerzeniem jej działalności politycznej. W okresie Zjazdu OM TUR liczyła 6600 członków.

15 grudnia 1935 r. CKW PPS podjął decyzję o rozwiązaniu do 15 marca 1936 OM TUR i powołaniu na jej miejsce Kół Młodzieży PPS kierowanych przez wydziały młodzieży przy instancjach partyjnych. Koła Młodzieży miały przygotowywać młode kadry związane z PPS nie tylko ideowo, ale i organizacyjnie. Przewodniczącym Centralnego Wydziału Młodzieży PPS był sekretarz generalny PPS Kazimierz Pużak.

8-9 października 1944 r. W Lublinie odbył się zlot i konferencja młodzieży socjalistycznej, na której powołano Tymczasowy Zarząd Główny OM TUR

15-17 kwietnia 1945 r. W Warszawie obradowała konferencja krajowa OM TUR, która uchwaliła nowy statut uniezależniający OM TUR od TUR.

17-19 września 1945 r. W Koszęcinie odbyła się Krajowa Konferencja Delegatów OM TUR, która uchwaliła „Zasady młodego turowca”.

2 listopada 1945 r. Henryk Jabłoński został przewodniczącym ZG TUR.

22-24 czerwca 1947 r. W Warszawie odbył się I Krajowy Zjazd OM TUR. Przewodniczącym wybranego KC został Lucjan Motyka.

20 sierpnia 1947 r. OM TUR i ZWM zawarły umowę o współpracy.

14 marca 1948 r. OM TUR wystąpiła z Międzynarodówki Młodzieży Socjalistycznej.

10 czerwca 1948 r. Zjazd OM TUR opowiedział się za zjednoczeniem organizacji młodzieży polskiej.

20-21 lipca 1948 r. We Wrocławiu odbył się I Zjazd Związku Młodzieży Polskiej, powstałego z połączenia ZWM, OM TUR, ZMW „Wici”, ZMD.

Bibliografia

• Józef Fajkowski: Krótki zarys historii ruchu ludowego. Warszawa: Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza, 1971.
• Zbigniew Szczygielski, Polska Partia Socjalistyczna i związane z nią organizacje w okresie II Rzeczypospolitej, Warszawa 1995
• Władysław Góra: Refleksje nad historią Polski Ludowej. Wyd. 1. Lublin: Wydawnictwo Lubelskie, 1979. ISBN 83-222-0048-X.

Linki zewnętrzne

• Organizacja Młodzieży Towarzystwa Uniwersytetu Robotniczego w kronice PKF:
  • Zjazd aktywistów OM TUR w Grunwaldzie, PKF 2/46, w bazie: Repozytorium Cyfrowe Filmoteki Narodowej
  • Ogólnopolski zlot OM TUR, PKF 27/45, w bazie: Repozytorium Cyfrowe Filmoteki Narodowej
  • Zawody sportowe OM TUR, PKF 12/45, w bazie: Repozytorium Cyfrowe Filmoteki Narodowej