Oronzio Gabriele Costa
| |
| Państwo działania |
Królestwo Włoch |
|---|---|
| Data i miejsce urodzenia |
26 sierpnia 1787 |
| Data i miejsce śmierci |
7 listopada 1867 |
| Specjalność: chirurgia | |
| Alma Mater | |
Oronzio Gabriele Costa ([orontsjo ɡabrjele ˈkɔsta], wym. ˈkostaˈ; ur. 26 sierpnia 1787 w Alessano, zm. 7 listopada 1867 w Neapolu) – włoski lekarz, zoolog i polityk.
W nomenklaturze zoologicznej stosuje się skrót Costa (O.G. Costa) przy oznaczeniu taksonu opisanego przez Oronzia Gabriela Costę, np. Dactylopius coccus Costa.
Biografia
[edytuj | edytuj kod]Oronzio Costa urodził się w rodzinie Domenico i Vity Manieri w Alessano 26 sierpnia 1787 roku. Najpierw uczył się w Lecce. Od 1808 roku mieszkał w Neapolu, gdzie ukończył studia medyczne. Praktykę lekarską rozpoczął w Lecce. Stworzył prywatną kolekcję minerałów i skamieniałości. Zaczął prowadzić darmowe wykłady dla zainteresowanych. W 1813 roku został zatrudniony jako nauczyciel fizyki i chemii w Kolegium Królewskim w Lecce (wł. Reale Collegio). Za tę pracę nie pobierał wynagrodzenia[1]. W 1824 roku przeniósł się do Neapolu, gdzie rozpoczął współpracę z państwowymi i prywatnymi instytucjami naukowymi (m.in. Accademia Pontaniana). W latach 1827–1839 odbył szereg wypraw naukowych po Południowych Włoszech. W 1831 roku Costa był członkiem delegacji prowadzącej w Wiedniu obserwacje i badania w związku z epidemią cholery. W 1836 został profesorem Uniwersytetu w Neapolu[2].
Naukowiec udostępniał studentom własne zbiory, organizował wyprawy do Francji i Szwajcarii. Obserwacje przyrodnicze zaczęli prowadzić również dwaj jego synowie: Achille i Giuseppe. W 1849 został pozbawiony katedry uniwersyteckiej. Prowadził nadal badania w oparciu o własne zbiory i obserwacje. Po przyłączeniu Neapolu do Królestwa Włoch był ponownie związany z uniwersytetem jako emerytowany profesor. Został wybrany do włoskiej Izby Deputowanych, w której zasiadał w latach 1861–1865. Zmarł w Neapolu 7 listopada 1867 roku[2][3].
Niektóre dzieła
[edytuj | edytuj kod]- Fauna Vesuviana (1827).
- Fauna di Aspromonte (1828).
- Fauna del Regno di Napoli ossia enumerazione di tutti gli animali che abitano le diverse regioni di questo regno ..., 16 tomów, Neapol, Torchi del Tramater, 1832–1836. (kontynuował syn Achille[4])
- Paleontologia del Regno di Napoli contenente la descrizione e figura di tutti gli avanzi organici fossili racchiusi nel suolo di questo regno, 3 tomy, Neapol, 1857–1863;
- Vocabolario zoologico comprendente le voci volgari con cui in Napoli e in altre contrade del Regno appellansi animali o parti di essi, con la sinonimia scientifica ed italiana, Neapol, 1846.
Niektóre taksony opisane przez Costę
[edytuj | edytuj kod]- Dactylopius Costa 1829 – rodzaj pluskwiaków z rodziny Dactylopiidae
- Acinipe calabra Costa 1828 – owad z rzędu Orthoptera
- Alburnus albidus Costa 1838 – ryba z rodziny Cyprinidae
- Cyclosa insulana Costa 1834 – pająk z rodziny Araneidae
- Dactylopius coccus Costa 1835 – pluskwiak z rodziny Dactylopiidae
- Himacerus mirmicoides Costa 1834 – pluskwiak z rodziny Nabidae
- Nemesia meridionalis Costa 1835 – pająk z rodziny Nemesiidae
- Prionotropis appula Costa 1836 – owad z rodziny Pamphagidae
- Clinidium canaliculatum Costa 1839 – owad z rodziny Rhysodidae
Taksony nazwane na cześć Costy
[edytuj | edytuj kod]- Alpaida costai Levi 1988 – pająk z rodziny Araneidae
- Esunculus costai Kaup 1856 – synonim Albula vulpes Linnaeus 1758, ryba z rodziny Albulidae
- Italopodisma costai Targioni-Tozzetti 1881 – owad z rodziny Acrididae
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Costa Oronzio Gabriele. scienzasalento.unile.it. [dostęp 2023-04-25]. (wł.).
- ↑ a b Maria Beatrice D’Ambrosio: Costa, Oronzo Gabriele (Dizionario Biografico degli Italiani). treccani.it. [dostęp 2023-04-25]. (wł.).
- ↑ Oronzio Gabriele Costa. storia.camera.it. [dostęp 2023-04-25]. (wł.).
- ↑ Còsta, Oronzo Gabriele (Enciclopedia on line). treccani.it. [dostęp 2023-04-25]. (wł.).