Twardziaczek kapuściany
.jpg)
| |
| Systematyka | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Typ | |
| Klasa | |
| Rząd | |
| Rodzina | |
| Rodzaj | |
| Gatunek |
twardziaczek kapuściany |
| Nazwa systematyczna | |
| Paragymnopus perforans (Hoffm.) J.S. Oliveira Mycol. Progr. 18(5): 731 (2019) | |
.jpg)
.jpg)
Twardziaczek kapuściany (Paragymnopus perforans (Hoffm.) J.S. Oliveira) – gatunek grzybów należący do rodziny Omphalotaceae.
Systematyka i nazewnictwo[edytuj | edytuj kod]
Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Gymnopus, Omphalotaceae, Agaricales, Agaricomycetidae, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi[1].
Po raz pierwszy takson ten zdiagnozował w 1789 r. George Franz Hoffmann nadając mu nazwę Agaricus perforans. Później przez różnych mykologów zaliczany był do różnych innych rodzajów. Obecną, uznaną przez Index Fungorum nazwę nadał mu J.S. Oliveira w 2019 r.[1]
- Agaricus perforans Hoffm. 1789
- Agaricus perforans Hoffm. 1789 subsp. perforans
- Androsaceus perforans (Hoffm.) Pat. 1887
- Chamaeceras perforans (Hoffm.) Kuntze 1898
- Gymnopus perforans (Hoffm.) Antonín & Noordel. 2008
- Heliomyces perforans (Hoffm.) Singer 1947
- Marasmiellus perforans (Hoffm.) Antonín, Halling & Noordel. 1997
- Marasmius perforans (Hoffm.) Fr. 1838
- Micromphale perforans (Hoffm.) Gray 1821[2].
Józef Jundziłł w 1830 r. opisywał ten gatunek pod nazwą bedłka przezroczysta, Barbara Gumińska i Władysław Wojewodaw 1983 r. jako pępownik przenikający, a w 2003 r. W. Wojewoda zaproponował nazwę twardziaczek kapuściany[3]. Wszystkie te nazwy są niespójne z aktualną nazwą naukową[1].
Morfologia[edytuj | edytuj kod]
O średnicy 5–15 mm. Kształt początkowo wypukły, potem płasko rozpostarty. Na wierzchołku wgłębiony lub uwypuklony[4]. Powierzchnia gładka, sucha, o barwie białawej lub cielistej. Brzeg żłobkowany lub pomarszczony[5]. Wykazuje cechę charakterystyczną dla twardzioszków: w czasie suchej pogody kapelusz wraz z trzonem wysychają i kurczą się tak, że są prawie niewidoczne. Po opadach deszczu ponownie nabiera jędrności i rośnie dalej[6].
Dość rzadkie, nieco zbiegające lub przyrośnięte do trzonu. Mają barwę jasnobrązową[4].
O wysokości 1,5–4 cm i grubości do 1 mm, giętki. Powierzchnia o barwie od ciemnobrązowej do czarnej, pod kapeluszem jaśniejsza. Jest pokryty drobnymi włoskami, jednak widoczne to jest dopiero pod lupą[4].
Cienki. Ma niemiły smak i zapach gnijącej kapusty[5]. Czasami jednak zapach ten jest niewyczuwalny, a smak niecharakterystyczny[7].
- Cechy mikroskopowe
Wysyp zarodników biały. Zarodniki elipsoidalne, gładkie, nieamyloidalne, o rozmiarach 6–9,5 × 3,5–5 μm. Brak pleurocystyd i cheilocystyd, występują natomiast bazydiole – niepozorne i niewystające ponad hymenium. Strzępki w skórce o barwie od szklistej do brązowej i szerokości 3–6 μm, czasami mają inkrustowane, a czasami nieco żelowane ściany[7].
Występowanie i siedlisko[edytuj | edytuj kod]
Występuje w Europie[8] oraz w Ameryce Północnej[7]. W Polsce jest pospolity na terenie całego kraju[3].
Grzyb saprotroficzny. Rośnie w lasach iglastych lub mieszanych, często masowo. Czasami owocniki wyrastają bezpośrednio z igły świerka (po jednym owocniku na każdej igle)[4]. Występuje pod sosnami, jodłami i świerkami, czasami także na martwych pędach wrzosów i bażyny[3].
Gatunki podobne[edytuj | edytuj kod]
Bardzo podobny jest łysostopek szpilkowy (Gymnopus androsaceus), dodatkowo obydwa te gatunki rosną na igliwiu i często obok siebie. Łysostopek kapuściany odróżnia się nieprzyjemnym zapachem zgniłej kapusty, ponadto ma trzon grubszy i jaśniejszy w górnej części[6]. Czasami jednak są to cechy niewystarczające do rozróżnienia tych gatunków. Należy wówczas sprawdzić cechy mikroskopowe. Dla łysostopka kapuścianego charakterystyczne są: kształt zarodników, brak pleurocystyd i cheilocystyd oraz inkrustacja ścian w skórce[7].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c Index Fungorum [online] [dostęp 2023-02-24] (ang.).
- ↑ Species Fungorum [online] [dostęp 2023-02-24] (ang.).
- ↑ a b c Władysław Wojewoda, Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2003, ISBN 83-89648-09-1.
- ↑ a b c d Barbara Gumińska, Władysław Wojewoda, Grzyby i ich oznaczanie, Warszawa: PWRiL, 1985, ISBN 83-09-00714-0.
- ↑ a b Twardziaczek kapuściany [online] [dostęp 2016-10-14].
- ↑ a b Marek Snowarski, Grzyby, Warszawa: Multico Oficyna Wydawnicza, 2010, ISBN 978-83-7073-776-4.
- ↑ a b c d Micromphale perforans [online], Mushroom Expert [dostęp 2016-10-14] (ang.).
- ↑ Discover Life Maps [online] [dostęp 2016-10-14].