Pałac Maryjski w Petersburgu
 Widok ogólny | |
| Państwo | |
|---|---|
| Miasto wydzielone | |
| Styl architektoniczny | |
| Architekt | |
| Rozpoczęcie budowy |
1839 |
| Ukończenie budowy |
1844 |
Położenie na mapie Petersburga  | |
Położenie na mapie Rosji  | |
| 59°55′51″N 30°18′34″E/59,930833 30,309444 | |
| Strona internetowa | |
Pałac Maryjski[1][2] (ros. Мариинский дворец, Marinskij dworiec) – pałac w Petersburgu, na Wyspie Kazańskiej, przy placu św. Izaaka 6[1], wzniesiony w latach 1839–1844 jako prezent ślubny dla Marii Nikołajewny, córki cara Mikołaja I. Po rewolucji lutowej w 1917 r. był siedzibą Rządu Tymczasowego.
Historia[edytuj | edytuj kod]
Pałac został zbudowany według projektu Andrieja Stackenschneidera w latach 1839–1844, na miejscu, gdzie znajdowała się wcześniej miejska rezydencja feldmarszałka Iwana Czernyszowa (dzieło Jeana-Baptiste'a Vallina de la Mothe z lat 1762–1768)[1]. Na początku XIX w. obiekt ten zajmowała szkoła junkrów i podchorążych kawalerii[3]. Nowy pałac w stylu klasycystycznym (według innego źródła: eklektycznym[4]) wzniesiono na polecenie cara Mikołaja I jako ślubny prezent dla jego córki Marii, wychodzącej za mąż za Maksymiliana księcia Leuchtenbergu[1]. Car osobiście wybrał miejsce dla rezydencji swojej ulubionej córki. Chciał, by jej pałac znajdował się w niewielkiej odległości od carskiego Pałacu Zimowego[4]. Przy wznoszeniu Pałacu Maryjskiego częściowo wykorzystano mury starszej budowli[3]. Nad wystrojem wnętrza pracowali rzeźbiarz David Jensen i malarz Antonio Vighi[1]. W 1845 r. budynek oddano do użytku, a przez kilka pierwszych dni był dostępny dla publiczności[4]. Już po zakończeniu prac nad budynkiem Maria Nikołajewna zaprosiła malarza Grigorija Gagarina, by wykonał nową dekorację malarską w prywatnej pałacowej cerkwi św. Mikołaja, którą uznała za nazbyt skromną[4].
Osiem lat po śmierci Marii Nikołajewny, w 1884 r., jej spadkobiercy sprzedali Pałac Maryjski państwu rosyjskiemu za 3 mln rubli[4]. W końcu XIX w. stał się on siedzibą Kancelarii Państwowej, Komitetu Ministrów, Rady Państwa, a także kancelarii przyjmującej prośby kierowane bezpośrednio do cara[4]. 7 maja 1901 r. w rotundowej sali pałacu odbyło się uroczyste posiedzenie Rady Państwa, które Ilja Riepin uwiecznił na obrazie[3].
W latach 1906–1907 pałacowy ogród zimowy został przebudowany na nową salę posiedzeń Rady Państwa, która zyskała nowe kompetencje, a dotychczasowe pomieszczenia przestały być dla niej wystarczające[4]. Autorem projektu tej przebudowy był Leontij Benois[1].
Po rewolucji lutowej Pałac Maryjski został siedzibą rosyjskiego Rządu Tymczasowego i pozostawał nią do lipca 1917 r.[3] W sierpniu 1917 r. w budynku zaczęła pracę komisja przygotowująca wybory do Zgromadzenia Ustawodawczego (Konstytuanty)[4]. W czasie rewolucji październikowej, zbrojnego zamachu przeprowadzonego przez bolszewików, pałac należał do kluczowych obiektów w mieście, które zajmowali uczestnicy przewrotu[3]. Pałac Maryjski został zajęty 7 listopada przed południem przez marynarzy oraz żołnierzy Pułku Keksholmskiego[2]. Rada Komisarzy Ludowych rozlokowała w pałacu Wyższą Radę Gospodarki Narodowej i Ludowy Komisariat Majątku[1]. W grudniu 1917 r. w tym właśnie gmachu podjęta została decyzja o znacjonalizowaniu banków[3]. Gdy rząd Rosji radzieckiej przeniósł się z Piotrogrodu do Moskwy, Pałac Maryjski zaadaptowano na koszary Armii Czerwonej i siedziby innych instytucji państwowych[4]. W dawnej cerkwi pałacowej umieszczono salę kinową, dekorację malarską ścian zakryto, a ikonostas zniszczono[4].
W czasie II wojny światowej i blokady Leningradu Pałac Maryjski pełnił funkcję sztabu leningradzkiego pospolitego ruszenia[4]. Budynek został uszkodzony podczas jednego z ostrzałów miasta[4].
W latach 1945–1991 w pałacu pracowała Rada Deputowanych Ludowych Leningradu (Lensowiet)[1]. Od 1994 r. obiekt należy do Zgromadzenia Ustawodawczego Petersburga[1]. W latach 80. XX wieku częściowo zrekonstruowano ikonostas pałacowej cerkwi. Natomiast w 2015 r. do cerkwi domowej wstawiono ikonostas marmurowy, odtworzono też freski na jej ścianach. Świątynia ponownie jest użytkowana liturgicznie, w szczególny sposób dla modlitwy w intencji żyjących i zmarłych działaczy państwowych i przedstawicieli hierarchii Rosyjskiej Cerkwi Prawosławnej[4].
Architektura[edytuj | edytuj kod]
Pałac Maryjski zajmuje parcelę na lewym brzegu Mojki, między placem św. Izaaka, Prospektem Wozniesieńskim i zaułkiem Antonienki[3]. Elewacje obiektu zostały utrzymane w stylu klasycystycznym[4]. Fasada budowli posiada trzy ryzality i arkadowy podjazd, podtrzymujący wysoki balkon zdobiony sześcioma wazami[1][3]. W centralnym ryzalicie, na wyższym piętrze budowli, mieściła się prywatna cerkiew św. Mikołaja[4].
Wnętrze pałacu pierwotnie podzielone były na urządzone z wielkim przepychem prywatne apartamenty Marii Nikołajewny i jej rodziny oraz przestrzenie oficjalne[4]. Pomieszczenia, rozplanowane w amfiladzie, rozmieszczono wzdłuż centralnej osi budynku, prowadziły do rotundy, zdobionej 32 kolumnami i nakrytej kopułą. Za rotundą znajdował się początkowo ogród zimowy, przebudowany na pocz. XX w. na wielką salę posiedzeń Rady Państwa[3].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c d e f g h i j Pałac Maryjski [online], www.polskipetersburg.pl [dostęp 2023-08-21].
- ↑ a b M. Wilk, Petersburg. Stara i nowa historia, Wyższa Szkoła Studiów Międzynarodowych, Łódź 2003, ISBN 83-88504-17-7, s. 257.
- ↑ a b c d e f g h i red. B. Piotrowski i inni, Sankt-Pietierburg..., s. 363-364.
- ↑ a b c d e f g h i j k l m n o p Мариинский дворец: традиции законотворчества [online], web.archive.org, 28 lipca 2021 [dostęp 2023-08-21] [zarchiwizowane z adresu 2021-07-28].
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- red. B. Piotrowski, O. Czekanowa i in., Sankt-Pietierburg. Pietrograd. Leningrad. Encikłopiediczeskij sprawocznik, Naucznoje Izdatiel'stwo Bol'szaja Rossijskaja Encikłopiedija, ISBN 5-85270-037-1.