Pałac w Czerwonce
52°13′15″N 20°14′41″E/52,220833 20,244722 nr rej. 702/62 z 3.05.1962
| |
 Widok na elewację frontową, zachodnią | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Miejscowość | |
| Adres |
ul. Bartosza Głowackiego 2 |
| Typ budynku |
pałac |
| Styl architektoniczny |
klasycyzm |
| Architekt | |
| Rozpoczęcie budowy |
ok. 1800 |
| Pierwszy właściciel |
Błeszyńscy |
| Kolejni właściciele | |
| Obecny właściciel |
Państwowa Szkoła Muzyczna I i II stopnia im. Fryderyka Chopina w Sochaczewie. |
Położenie na mapie Sochaczewa  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa mazowieckiego  | |
Położenie na mapie powiatu sochaczewskiego  | |
| 52°13′15″N 20°14′41″E/52,220833 20,244722
| |
Pałac w Czerwonce – klasycystyczny pałac, znajdujący się w Czerwonce, dzielnicy Sochaczewa. Pierwotnie wystawiony przez rodzinę Błeszyńskich, najprawdopodobniej wg projektu Hilarego Szpilowskiego, od 1855 r. był własnością rodziny Garbolewskich. Od 1973 r. jest siedzibą Państwowej Szkoły Muzycznej I i II stopnia im. Fryderyka Chopina w Sochaczewie[1].
Historia[edytuj | edytuj kod]
Budowę pałacu ufundowała rodzina Błeszyńskich około 1800 r. Najprawdopodobniej autorem projektu był architekt Hilary Szpilowski, projektant wielu klasycystycznych pałaców Królestwa Kongresowego przełomu XVIII i XIX wieku. W latach 1817–1823 kolejnym właścicielem majątku był Jan Nepomucen Toczyski, marszałek powiatu błońskiego, a w latach 1823–1843 Augustyn Radwan, dowódca pułku piechoty liniowej Wielkiego Księcia Michała. Po śmierci generała, jego żona wyszła za mąż za Stanisława Rychłowskiego i to on stał się kolejnym właścicielem dóbr. W 1855 r. posiadłość została odkupiona przez Kazimierza Aleksandra Garbolewskiego i jego żonę Mariannę z Cotinów. Około 1870 r. wzniesiono od strony południowej niewielką przybudówkę, co wydłużyło elewację frontową o dwa dodatkowe okna. Ostatnim przedwojennym właścicielem dóbr był Włodzimierz Ignacy Garbolewski[1].
W czasie II wojny światowej Czerwonkę zajęli Niemcy. W pałacu zamieszkał dr Hans Scheu, pełniący funkcję starosty sochaczewskiego. W 1943 r. dokonano przekształceń wnętrz, które pozbawiły dwór wyposażenia i rozkładu pomieszczeń z czasów Garbolewskich. W 1944 r. pałac stał się siedzibą władz dystryktu warszawskiego. W pałacu rezydował generał Erich von dem Bach, który dowodził stąd działaniami wojsk niemieckich przeciwko powstańczej Warszawie. W 1945 r. majątek rozparcelowano, a dziedziczka Halina Garbolewska została zmuszona przez władze komunistyczne do wyjazdu[1].
Posiadłość w 1946 r. została włączona w granice Sochaczewa. W latach 1945–1973 użytkownikiem dworu i otaczającego parku była Dyrekcja Technikum Ogrodniczego w Sochaczewie. W 1973 r. Urząd Miasta Sochaczewa przeznaczył dwór na siedzibę Państwowej Szkoły Muzycznej, która mieści się tu do dzisiaj. W latach 1984–1985 odpowiadając na zwiększające się potrzeby lokalowe szkoły, od strony południowo-wschodniej dobudowano wydłużony parterowy łącznik, zakończony obszerną, dwukondygnacyjną salą koncertową[1].
Architektura[edytuj | edytuj kod]
W trakcie swych dziejów dwór w Czerwonce nie został zniszczony, był jedynie rozbudowywany, a budynek frontowy tylko nieznacznie zmienił swój zewnętrzny wygląd w porównaniu ze stanem z 1800 r. I tak ok. 1870 r. wzniesiono od strony południowej niewielką dobudówkę dla zwiększenia powierzchni mieszkalnej, a w latach 1984–1985 budynek dworski został znacznie rozbudowany poprzez dostawienie nowego skrzydła od strony ogrodu[1].
Pałac, murowany z cegły, tynkowany, boniowany, z piwnicami sklepionymi kolebkowo. Wzniesiony na planie wydłużonego prostokąta, zwrócony frontem na zachód, jest parterowy, z częścią środkową wyższą o jedną kondygnację. Elewacja frontowa jest jedenastoosiowa. Jej środkowy ryzalit, trójosiowy, dwukondygnacyjny, poprzedza czterokolumnowy portyk toskański w wielkim porządku, dźwigający belkowanie z fryzem tryglifowym oraz trójkątny fronton. Okna w profilowanych obramieniach. W obrębie pierwszej kondygnacji boniowane na całej wysokości. Elewacja tylna, dziewięcioosiowa, z przekształconym tarasem. Od szczytu południowo-zachodniego dostawiono część mieszczącą dodatkowe pomieszczenia, do niej wejście od strony elewacji frontowej. Obiekt nakryty został czterospadowym dachem, przetykanym lukarnami[1].
Pierwotny układ pomieszczeń był dwutraktowy, z korytarzem pośrodku i sienią na osi. Obecny podział wnętrz zmieniony. Wyjątkową pozostałością po czasach Garbolewskich jest kominek klasycystyczny z pierwszej połowy XIX w., wykonany z piaskowca, ujęty parami jońskich kolumienek. Jego fragmenty możemy oglądać w pomieszczeniu na prawo od sieni. Oprócz niego we wnętrzach można zobaczyć dziewiętnastowieczny piec kaflowy i fragmenty profilowanego gzymsu, okalającego części niektórych ścian[1].
Pomimo braku jednoznacznego dowodu na opracowanie projektu przez Hilarego Szpilowskiego, jego autorstwo jest bardzo prawdopodobne. We wszystkich wznoszonych przez siebie budowlach architekt stosował styl klasycystyczny. W przypadku jego dworów wiejskich nieodłącznym elementem jest czterokolumnowy portyk w wielkim porządku z tympanonem, jak również posadowienie na planie wydłużonego prostokąta. O autorstwie Szpilowskiego na terenie Czerwonki świadczy nie tylko forma, ale także podobieństwo tego obiektu do dworu wzniesionego w tym samym czasie w niedalekich Tułowicach, który profesor Tadeusz Jaroszewski przypisał właśnie Szpilowskiemu[1].
Park[edytuj | edytuj kod]
Budynek pałacu otaczają pozostałości parku krajobrazowego, założonego w poł. XIX w., obecnie noszącego imię Ignacego Włodzimierza Garbolewskiego, ostatniego właściciela majątku.
Park ma powierzchnię 3 ha, w południowej części znajduje się zbiornik wodny, podobnie jak pałac jest wpisany do rejestru zabytków (nr rej.: 324/62 z 1.02.1962 oraz 33 z 20.06.1981)[2].
W 2018 r. park przeszedł gruntowną rewitalizację. Odtworzono historyczny przebieg alejek oraz okrągły, ozdobny kwietnik. Stworzono scenę plenerową, zbudowaną w miejscu dawnej oficyny dworskiej, oraz ogród muzyczny wraz z plenerowym zestawem instrumentów.
W parku w okresie letnim cyklicznie odbywają się koncerty plenerowe[3].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c d e f g h Bartłomiej Modrzewski, Dwór w Czerwonce, ob. Państwowa Szkoła Muzyczna im. Fryderyka Chopina [online], 19 maja 2019 [dostęp 2022-12-02].
- ↑ Sochaczew – Czerwonka [online] [dostęp 2022-12-02].
- ↑ Muzyczne podróże w parku Garbolewskiego [online], 25 lipca 2022 [dostęp 2022-12-02].