Pałeczka krztuśca
 Obraz bakterii pod mikroskopem świetlnym; zjawisko metachromazji słabo widoczne | |
| Systematyka | |
| Domena | |
|---|---|
| Typ | |
| Klasa | |
| Rząd | |
| Rodzina | |
| Rodzaj | |
| Gatunek |
B. pertussis |
| Nazwa systematyczna | |
| Bordetella pertussis (Bergey et al. 1923) Moreno-López 1952 | |
Pałeczka krztuśca (Bordetella pertussis) – mała tlenowa pałeczka Gram ujemna, będąca czynnikiem etiologicznym krztuśca.
Morfologia i profil biochemiczny[edytuj | edytuj kod]
Bakteria barwi się Gram-ujemnie, przy czym bieguny komórek wybarwiają się znacznie intensywniej (metachromazja). W organizmie wytwarza otoczkę. Nie wykazuje zdolności ruchu.
Bordetella pertussis nie wytwarza mocznika, indolu ani H2S; nie rozkłada glukozy. Profil biochemiczny pozwala na różnicowanie w obrębie rodzaju. Pałeczka krztuśca wytwarza katalazę oraz ma zdolność do hemolizy krwi.
Czynniki zjadliwości[edytuj | edytuj kod]
Czynnikami zjadliwości bakterii są[1]: adhezyny, LPS[2], czynnik zwiększający limfocytozę oraz toksyny (krztuściowa, tchawicza oraz podobna do cyklazy adenylowej). Uważa się, że zjadliwość poszczególnych szczepów bezpośrednio zależy od wytwarzania przez nie toksyn[3].
Diagnostyka[edytuj | edytuj kod]
We krwi obserwuje się leukocytozę z przewagą limfocytów[potrzebny przypis].
Diagnostyka mikrobiologiczna opiera się na analizie próbek plwociny. Jej zebranie nie jest proste, ponieważ podczas pobierania materiału wymazówką występują silne napady kaszlu. Czasami stosowana jest alternatywna metoda polegająca na bezpośrednim nakaszlaniu płytki z odległości około 15 centymetrów.
Rozpoznanie opiera się na bezpośrednim badaniu metodą immunofluorescencyjną (około 90% czułość) oraz na założeniu hodowli.
Bakteria nie wzrasta na pożywkach zwykłych. Podłoża na których można obserwować wzrost to między innymi podłoże węglowe Charcoal agar[4] oraz podłoże Bordeta-Gengou (zawierająca krew), przy czym wzrost na tej drugiej obserwowany jest szybciej[5]. Z podłożem BG wydaje się być porównywalne oparte na dekstrynie syntetyczne podłoże CSM[6], choć nie wszystkie badania potwierdzają jego przewagę[5].
Rozpoznanie powinno zostać potwierdzone przez zaobserwowanie reakcji ze specyficzną antytoksyną przeciwko pałeczce krztuśca[7].
Leczenie i profilaktyka[edytuj | edytuj kod]
Lekami z wyboru są makrolidy[1]. Ważną rolę w profilaktyce odgrywają obowiązkowe szczepienia ochronne (szczepionka DTP).
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b Danuta Dzierżanowska: Antybiotykoterapia praktyczna. s. 313-317. ISBN 978-83-7522-013-1.
- ↑ Harvill ET., Preston A., Cotter PA., Allen AG., Maskell DJ., Miller JF. Multiple roles for Bordetella lipopolysaccharide molecules during respiratory tract infection.. „Infect Immun”. 12 (68), s. 6720-8, grudzień 2000. PMID: 11083787.
- ↑ Monack D., Munoz JJ., Peacock MG., Black WJ., Falkow S. Expression of pertussis toxin correlates with pathogenesis in Bordetella species.. „J Infect Dis”. 2 (159), s. 205-10, luty 1989. PMID: 2464653.
- ↑ Charcoal Agar.pdf. [dostęp 2006-03-20]. [zarchiwizowane z tego adresu (2006-03-20)].
- ↑ a b Aoyama T., Goto A., Iwai H., Murase Y., Iwata T., Takeuchi Y., Tonooka H. Simple and efficient method for clinical isolation of Bordetella pertussis.. „Dev Biol Stand”, s. 185-92, 1992. PMID: 1778312.
- ↑ Aoyama T., Murase Y., Iwata T., Imaizumi A., Suzuki Y., Sato Y. Comparison of blood-free medium (cyclodextrin solid medium) with Bordet-Gengou medium for clinical isolation of Bordetella pertussis.. „J Clin Microbiol”. 6 (23), s. 1046-8, czerwiec 1986. PMID: 2872229.
- ↑ Guiso N. Isolation, identification and characterization of Bordetella pertussis.. „Dev Biol Stand”, s. 233-8, 1997. PMID: 9272355.
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
Leon Jabłoński (red): Podstawy Mikrobiologii Lekarskiej. Warszawa: PZWL, 1979, s. 289-293. ISBN 83-200-0181-1.
