Pantarka czarna
| Agelastes niger[1] | |||
| (Cassin, 1857) | |||
| |||
| Systematyka | |||
| Domena | |||
|---|---|---|---|
| Królestwo | |||
| Typ | |||
| Podtyp | |||
| Gromada | |||
| Podgromada | |||
| Infragromada | |||
| Rząd | |||
| Rodzina | |||
| Rodzaj | |||
| Gatunek |
pantarka czarna | ||
| Synonimy | |||
| |||
| Kategoria zagrożenia (CKGZ)[3] | |||
 | |||
Pantarka czarna[4] (Agelastes niger) – gatunek średniej wielkości ptaka z rodziny perlic (Numididae). Występuje w Afryce Środkowej. Nie jest zagrożony wyginięciem.
Występowanie[edytuj | edytuj kod]
Pantarka czarna występuje od południowo-wschodniej Nigerii i południowego skraju Republiki Środkowoafrykańskiej na północy przez Kamerun, Gabon i Gwineę Równikową po angolską prowincję Kabinda na południu oraz przez północne Kongo po skrajnie północno-wschodnią Demokratyczną Republikę Konga na wschodzie[5][6][3].
Systematyka[edytuj | edytuj kod]
Taksonomia[edytuj | edytuj kod]
Takson po raz pierwszy opisany przez J. Cassina w 1857 roku pod nazwą Phasidus niger[2]. Opis ukazał się w czasopiśmie Proceedings of the Academy of Natural Sciences of Philadelphia. Jako miejsce typowe autor wskazał Cape Lopez w Gabonie[2]. Wcześniej umieszczany w monotypowym rodzaju Phasidus, ale uważa się, że jest ściśle związany z pantarką białoszyją (Agelastes meleagrides)[7]. Takson monotypowy, nie wyróżniono podgatunków[5][6].
Etymologia[edytuj | edytuj kod]
Nazwa rodzajowa pochodzi od greckiego słowa αγελαστος agelastos – „posępny, ponury” (negatywny przedrostek α- a- oraz γελαστης gelastēs – „śmiejąca się osoba” (γελαω gelaō – „śmiać się”))[8]. Epitet gatunkowy pochodzi od łacińskiego słowa niger – „czarny, ciemny kolor, lśniąca czerń”[9].
Morfologia[edytuj | edytuj kod]
Długość ciała 40–43 cm, masa ciała około 700 g[5]. Samiec z reguły jest większy od samicy. Głowa naga o kolorze ciemnoróżowym lub różowym, z krótkim grzebieniem koloru czarnego. Na gardle i szyi kilka puchowych piór. Reszta upierzenia koloru czarnego z wyjątkiem płowo-białego środka brzucha[5]. Od jednej do trzech ostróg. Samica podobna do samca, ale posiada tylko jedną ostrogę. Tęczówki brązowoszare, dziób zielonkawoszary, nogi szarobrązowe. U osobników młodocianych pióra na brzuchu koloru białego, końcówki piór na górnych częściach ciała koloru szarego, pokrywy szarobrązowe, brak ostróg[5].
Głos[edytuj | edytuj kod]
Muzyczne, piskliwe „kwi” powtarzane często w tempie 2–3 razy na sekundę, w czasie zagrożenia głos staje się jeszcze przenikliwszy i powtarzany jest szybciej: w tempie 5–6 razy na sekundę[5].
Ekologia[edytuj | edytuj kod]
Siedlisko i pokarm[edytuj | edytuj kod]
Pantarka czarna zamieszkuje gęste, pierwotne lasy deszczowe, preferując gęste zarośla[5]. W Gabonie widywana także na skraju lasu, w północnej Angoli na porzuconych uprawach na polanach, w Kamerunie najwyraźniej ogranicza się do wnętrza lasu[5].
Poluje głównie na owady, chrząszcze, mrówki oraz termity[5]. Spożywa też inne bezkręgowce takie jak stonogi, czasami również małe żaby[5]. Spożywany materiał roślinny zawiera twarde nasiona, zielone liście i owoce (np. palm). Pokarm zdobywa na ziemi, grzebiąc w ziemi, czasami w grupach liczących do dziesięciu ptaków[5].
Rozród[edytuj | edytuj kod]
Pantarka czarna prawdopodobnie jest monogamiczna. Sezon rozrodczy w północno-wschodniej Demokratycznej Republice Konga przypada prawie w każdym miesiącu, ale przede wszystkim w bardziej suchym okresie od grudnia do lutego[5]. W innych rejonach zasięgu występowania pantarki czarnej sezon rozrodczy jest słabo poznany, ptaki zaobserwowane w okresie od grudnia do marca w Kongu oraz we wrześniu w Angoli nie były w trakcie rozrodu[5]. Gniazdo nieopisane. Jaja koloru bladoczerwono-brązowego, czasami z żółtym lub fioletowym odcieniem. Wymiary jaja 42×34 mm[5]. Upierzenie piskląt głównie rudo-ciemne i czarne.
Status[edytuj | edytuj kod]
W Czerwonej księdze gatunków zagrożonych Międzynarodowej Unii Ochrony Przyrody jest zaliczany do kategorii LC (najmniejszej troski) nieprzerwanie od 1988 roku[3]. Całkowita populacja pantarek czarnych może liczyć 100 000 – 500 000 osobników[5]. Pomimo trendu spadkowego na skutek utraty siedlisk i polowań, gatunek ten nadal jest szeroko rozpowszechniony[10].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Agelastes niger, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
- ↑ a b c J. Cassin. Catalogue of Birds collected at Cape Lopez, Western Africa, by Mr. P. B. DuChaillu, in 1856, with notes and descriptions of new species. „Proceedings of the Academy of Natural Sciences of Philadelphia”. 8, s. 322, 1857. (ang.).
- ↑ a b c Agelastes niger, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
- ↑ Nazwy polskie za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Rodzina: Numididae de Selys Longchamps, 1842 - perlice - Guineafowl (wersja: 2015-09-20). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2020-08-17].
- ↑ a b c d e f g h i j k l m n o I. Martínez, G. M. Kirwan: Black Guineafowl (Agelastes niger). W: J. del Hoyo, A. Elliott, J. Sargatal, D. A. Christie, E. de Juana (red.): Handbook of the Birds of the World Alive. Barcelona: Lynx Edicions, 2013. [dostęp 2014-06-12]. (ang.).
- ↑ a b F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): Megapodes, guans, guineafowl, New World quail. IOC World Bird List (v10.2). [dostęp 2020-08-17]. (ang.).
- ↑ B.P. Hall. The relationship of the Guinea-Fowls Agelastes meleagrides Bonaparte and Phasidus niger Cassin. „Bulletin of the British Ornithologists’ Club”. 81, s. 132, 1961. (ang.).
- ↑ Agelastes, [w:] The Key to Scientific Names, J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca [dostęp 2022-02-18] (ang.), [archiwum].
- ↑ Niger, [w:] The Key to Scientific Names, J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca [dostęp 2022-02-18] (ang.), [archiwum].
- ↑ J. Ekstrom, S. Butchart: Black Guineafowl Agelastes niger. BirdLife International. [dostęp 2015-09-21]. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-10-04)].
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- Zdjęcie pantarek czarnych. [w:] eBird [on-line]. Cornell Lab of Ornithology. (ang.).