49°37′32″N 20°56′44″E/49,625556 20,945556Parafia św. Katarzyny w Grybowie
 Kościół parafialny w Grybowie | |
| Państwo | |
|---|---|
| Siedziba | |
| Adres |
ul. Kościelna 3 |
| Data powołania |
1340 |
| Wyznanie | |
| Kościół | |
| Diecezja | |
| Dekanat | |
| Bazylika | |
| Proboszcz |
ks. Ryszard Sorota |
| Wspomnienie liturgiczne |
25 listopada, 3 niedziela maja |
Położenie na mapie Grybowa  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa małopolskiego  | |
Położenie na mapie powiatu nowosądeckiego  | |
| 49°37′32″N 20°56′44″E/49,625556 20,945556
| |
| Strona internetowa | |
Parafia św. Katarzyny Aleksandryjskiej w Grybowie – parafia rzymskokatolicka w dekanacie Grybów w diecezji tarnowskiej. Parafia jest pod wezwaniem św. Katarzyny Aleksandryjskiej z Egiptu. Kościół parafialny został wybudowany w stylu neogotyckim w latach 1908-1918. Świątynia rzymskokatolicka została podniesiona przez papieża Benedykta XVI do rangi bazyliki mniejszej dnia 13 października 2012 roku. Jest sanktuarium, w którym szczególnym kultem otaczany jest łaskami słynący obraz Matki Bożej Przedziwnej. Mieści się przy ulicy Kościelnej.
Historia[edytuj | edytuj kod]
Dzieje parafii[edytuj | edytuj kod]
Brak dokumentu erekcyjnego kościoła w Grybowie nie pozwala na ustalenie zarówno czasu jego powstania jak i zaistnienia parafii. Pierwsza wzmianka o kościele pojawia się w dokumencie lokacyjnym miasta z 15 maja 1340, w którym czytamy: Item volumus, ut ecclesia ibidem habeat duos mansos, quos liberos esse volumus nostre salutis ob respectum et progenitorum nostrorum, ius patronatus pro nobis ac heredibus nostris reservando[1].Z treści dokumentu nie wynika wprost by w roku jego wystawienia istniał kościół. Można jedynie przypuszczać, że lokacja określała jedynie jego przyszłe uposażenie. Kościół został wzniesiony na potrzeby społeczności miasta wkrótce po jego lokacji około połowy XIV w. i wówczas także została erygowana parafia. O jej istnieniu - jak też istnieniu kościoła - świadczą odnotowane za lata 1346-1358 opłaty świętopietrza, ściągane w wysokości czterech skojców. Istnienie parafii i kościoła potwierdza również informacja przekazana przez Jana Długosza w Liber Beneficiorum: "oppidum Grebov habens in se ecclesiam parochialem muratam, sanctae Catharinae dictam, cuius proprietas ad Serenissum Poloniae Regem pertinent." Najstarsze XVI i XVII-w. wizytacje biskupie podają, że w Grybowie był kościół murowany św. Katarzyny założenia JKM króla Kazimierza. Z powyższych relacji wynika, że prawo patronatu nad kościołem przynależało do króla, zaś fundatorowi miasta Kazimierzowi Wielkiemu zawdzięczano fundację kościoła św. Katarzyny[1]. Wiosną 1908 roku rozpoczęto rozbiórkę starego kościoła (ze względu na zbyt małe rozmiary budowli względem potrzeb wiernych oraz zawilgocenia pojawiające się w kościele), a na jego miejscu rozpoczęto budowę nowego kościoła neogotyckiego[1].
Kościoły filialne[edytuj | edytuj kod]
- Kościół św. Bernardyna, drewniany, wybudowany w 1455 r., z fundacji Piotra Branickiego herbu Gryf. Kościół spłonął 17 stycznia 1945 roku[2]
- Kościół św. Anny, drewniany, wybudowany przed 1517 r., istnieje do XIX w.[3]
- Kościół św. Krzyża, drewniany, wybudowany przed 1577 r., istnieje do XIX w.[4]
Kościół parafialny[edytuj | edytuj kod]
Neogotycki kościół parafialny pod wezwaniem św. Katarzyny Aleksandryjskiej został wybudowany w latach 1908-1918. Staraniem proboszcza ks. prałata Adama Kaźmierczyka, bp Jerzy Ablewicz dekretem z dnia 24 grudnia 1974 roku ogłosił kościół grybowski - Sanktuarium Maryjnym[1]. Staraniem ks. Ryszarda Soroty świątynia rzymskokatolicka została podniesiona przez papieża Benedykta XVI do rangi bazyliki mniejszej dnia 13 października 2012 roku, uroczyście ogłoszona bazyliką mniejszą dnia 20 kwietnia 2013 roku[5].
Kaplice dojazdowe[edytuj | edytuj kod]
- Kaplica pw. św. Piotra i Pawła na Podjaworzu
- Kaplica pw. Serca Jezusowego na Podchełmiu
- Kaplica pw. Miłosierdzia Bożego na Zagórzu
Księża pracujący w parafii[edytuj | edytuj kod]
Proboszczowie[edytuj | edytuj kod]
- ks. Jan Solak (1921–1961)
- ks. Adam Kaźmierczyk (1962–1987)
- ks. Władysław Burek (1987–1989)
- ks. Józef Dudek (1989–2006)
- ks. Ryszard Sorota (od 2006)
Warto zobaczyć[edytuj | edytuj kod]
- Muzeum Parafialne
- Kaplica pw. św. Piotra i Pawła na Podjaworzu
- Kaplica pw. Serca Jezusowego na Podchełmiu
- Kaplica pw. Miłosierdzia Bożego na Zagórzu
- Wieża widokowa na Jaworzu
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c d B. Chronowska: Historia Parafii. [dostęp 2013-08-05].
- ↑ D. Quirini Popławska, Historia parafii grybowskiej i okolicznych wsi od XIV w. po 1772 r., w: Grybów. Studia z dziejów miasta i regionu, t. I, red. D. Quirini Popławska, Kraków 1992, s. 214-215.
- ↑ D. Quirini Popławska, Historia parafii grybowskiej i okolicznych wsi od XIV w. po 1772 r., w: Grybów. Studia z dziejów miasta i regionu, t. I, red. D. Quirini Popławska, Kraków 1992, s. 215-216.
- ↑ D. Quirini Popławska, Historia parafii grybowskiej i okolicznych wsi od XIV w. po 1772 r., w: Grybów. Studia z dziejów miasta i regionu, t. I, red. D. Quirini Popławska, Kraków 1992, s. 216-217.
- ↑ R. Sorota, J. Skrabski, Bazylika Mniejsza pw. Świętej Katarzyny Aleksandryjskiej w Grybowie, Grybów 2013, s. 63
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Józef Skrabski, Kościoły Grybowa. Monografia historyczno-artystyczna, Kraków: Studio Wydawnicze DodoEditor, 2010, ISBN 978-83-928734-4-0, OCLC 750585077.
- R. Sorota, J. Skrabski, Bazylika Mniejsza pw. Świętej Katarzyny Aleksandryjskiej w Grybowie, Grybów 2013. ISBN 978-83-88930-36-2
- Grybów. Studia z dziejów miasta i regionu, t. I, red. D. Quirini Popławska, Kraków 1992. ISBN 83-7052-077-4
- Grybów. Studia z dziejów miasta i regionu, t. II, red. D. Quirini Popławska, Kraków 2000. ISBN 83-7052-721-3
- Grybów. Studia z dziejów miasta i regionu, t. III, red. D. Quirini Popławska, Kraków 1995. ISBN 83-7052-235-1
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- B. Chronowska, Historia Parafii [dostęp 2013-04-17]
- Informacje o parafii na stronie diecezji tarnowskiej