Parafia polskokatolicka Narodzenia Najświętszej Maryi Panny w Toruniu
53°00′36″N 18°35′37″E/53,010000 18,593611
 Kaplica parafialna | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Siedziba | |
| Adres |
ul. Konstantego Gałczyńskiego 30/36 |
| Data powołania |
marzec 1924 |
| Wyznanie | |
| Kościół | |
| Diecezja | |
| Dekanat | |
| Kaplica | |
| Filie |
kaplica Miłosierdzia Bożego w Toruniu |
| Proboszcz | |
| Wezwanie | |
| Wspomnienie liturgiczne |
8 września – uroczystość Narodzenia Najświętszej Maryi Panny |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa kujawsko-pomorskiego  | |
Położenie na mapie Torunia  | |
| 53°00′36″N 18°35′37″E/53,010000 18,593611
| |
| Strona internetowa | |
Parafia Narodzenia Najświętszej Maryi Panny w Toruniu – parafia Kościoła Polskokatolickiego w RP położona na terenie diecezji warszawskiej, w dekanacie pomorsko-warmińskim, w Toruniu.
Historia
[edytuj | edytuj kod]| Rok | Szacunkowa liczba wyznawców w latach 1923–1931[1] |
|---|---|
| 1923 | 150 |
| 1924 | 250 |
| 1925 | 300 |
| 1926 | 400 |
| 1927 | 300–400 |
| 1928 | 250–300 |
| 1929 | ok. 300 |
| 1930 | ok. 300 |
| 1931 | 250–300 |
Pierwsi emisariusze Polskiego Narodowego Kościoła Katolickiego pojawili się w Toruniu w 1921 roku[2]. 5 września 1923 roku 30 zwolenników ks. Franciszka Hodura (zwierzchnika Kościoła) zdecydowało się na założenie parafii. Stowarzyszenie początkowo miało nazywać się jako Polski Kościół Narodowy. Proboszczem parafii został ks. Stanisław Zawadzki. Pierwsza msza w parafii odbyła się 9 marca 1924 roku. Ks. Zawadzki został zapamiętany jako sprawny i pomysłowy organizator. Dzięki jego zaangażowaniu liczba wyznawców urosła do kilkuset[1].
Liczba wyznawców Polskiego Narodowego Kościoła Katolickiego w Toruniu jest trudna do ustalenia. W sprawozdaniach urzędowych i policyjnych dane obejmują lata 1923–1931. Statystyki prowadzono na podstawie spisów osób dokonywanych przez policję w czasie trwania nabożeństw i odczytów. W efekcie wprowadzone liczby mogą być zawyżone o osoby nienależące do parafii, które były zainteresowane wzięciem udziału w spotkaniach[1].
Parafia polskokatolicka była krytykowana przez prasę endecką i duchownych rzymskokatolickich[3]. Nagonka wynikała z atakowania kościoła rzymskokatolickiego przez Polski Narodowy Kościół Katolicki i jawne wiązanie się z partami lewicowymi[4]. 25 marca 1925 roku prezydent Torunia Antoni Bolt zakazał parafii odprawiania publicznych nabożeństw i celebrowania uroczystości pogrzebowych, używania wybranych tytułów (ksiądz, biskup) i określeń (np. Kościół, parafia). Członkowie parafii byli obserwowani przez policję[3]. Duchowni byli karani grzywnami za „nielegalne odprawianie mszy”[5]. Uczestnicy nabożeństw byli wzywani na przesłuchania policyjne, podczas nich byli zastraszani i szykanowani. Nabożeństwa były kilkanaście razy zakłócane przez katolików (zazwyczaj członków Związku Katolickiej Młodzieży Męskiej i Ligi Katolickiej). Policja starała się zapobiegać, głównie czynnym, napaściom. W marcu 1925 roku około 250 katolików uzbrojonych w kamienie próbowało zakłócić pogrzeb Jana Wiśniewskiego. Zmarły miał być pochowany na cmentarzu rzymskokatolickim. Kondukt ochraniały oddziały policji pieszej i konnej. 7 kwietnia 1929 roku na dworcu Toruń Miasto tłum liczący około 2 tys. osób pobił delegację Polskiego Narodowego Kościoła Katolickiego z Grudziądza, która przybyła na uroczystość z okazji piątej rocznicy działalności parafii. Niektórzy członkowie delegacji zdołali schować się w kaplicy na Mokrem, gdzie zostali otoczeni przez tłum. Po kilku godzinach policja udzieliła pomocy delegacji, umożliwiając jej powrót do Grudziądza[6]. W 1924 roku parafia polskokatolicka była skonfliktowana również z toruńskimi baptystami. W lipcu 1931 roku obie strony podpisały porozumienie[7]. Od tego momentu parafia dzierżawiła kaplicę baptystyczną przy ul. Matejki[7][8].
Ks. Stanisław Zawadzki w 1925 roku przeniósł się do parafii Zmartwychwstania Pańskiego w Bydgoszczy. W 1925 roku do parafii przyszedł były rzymski zakonnik ks. Kocyłowski. Nie wytrzymał on jednak presji swojego dawnego środowiska i zrezygnował. Po nim nastał młody kapłan Adam Walichiewicz, który jednak nie poradził sobie, tak jak jego następcy ks. Heliodor Rogowski, ks. Izydor Kędzierski, czy ks. Józef Janik, z rzymską propagandą która przy pomocy policji skutecznie podejmowała akcje niszczenia polskokatolickiego ośrodka kościelnego. Wkrótce parafię zlikwidowano, pozbawiając ją stałego proboszcza – odtąd stanowiła „misję Kościoła”[9].
Podczas II wojny światowej niemieckie władze okupacyjne zakazały działalności Polskiemu Narodowemu Kościołowi Katolickiemu. W materiałach archiwalnych nie ma informacji dotyczących działalności parafii Narodzenia Najświętszej Maryi Panny w latach 1939–1945[10].
W latach powojennych Parafia Polskokatolicka w Toruniu została reaktywowana w 1962 roku. Przygotowaniem kaplicy- uplasowanej w prywatnej kamienicy zajmowali się bracia: ks. Stanisław Koc i ks. Franciszek Koc. Poświęcenia kaplicy dla Parafii Polskokatolickiej przy ul. Józefa Poniatowskiego 1, dokonał, w 1962 roku, Prymas Kościoła Polskokatolickiego, bp dr Maksymilian Rode.
W 1993 roku parafia Polskokatolicka w Toruniu zmieniła swój adres. Do spełniania liturgii polskokatolickiej adaptowana została drewniana kaplica ewangelicka, która znajdowała się na Cmentarzu św. Jerzego. Pracami adaptacyjnymi kierował ks. Bogdan Skowroński[11].
Od 1999 roku w parafii duszpasterstwo prowadzi ks. prof. dr hab. Mirosław Michalski, który od 2005 jest proboszczem tej parafii. Duszpasterz od 2000 roku jest kierownikiem Międzyszkolnego Punktu Katechetycznego oraz duszpasterzem rodzin wojskowych i służb mundurowych. W 2006 roku parafianie stworzyli świetlicę środowiskową z biblioteką i międzyszkolnym punktem katechetycznym oraz pracownią informatyczną. Wspierają stowarzyszenie „Azyl” dla ofiar przemocy w rodzinie oraz Fundację „Kultura”, która promuje lokalną działalność artystyczno-literacką.
Proboszczowie
[edytuj | edytuj kod]| Proboszczowie | Okres urzędowania |
|---|---|
| ks. Stanisław Koc | 1962-1965 |
| ks. mgr Jan Maria Zieliński | 1965-1975 |
| ks. mgr Józef Ofton | 1975-1979 |
| ks. Paweł Myk | 1979 |
| ks. Władysław Bachorski | 1979-1983 |
| ks. Henryk Nowacki | 1983-1988 |
| ks. Andrzej Nadskakulski | 1988-1991 |
| ks. mgr Bogdan Skowroński | 1991-2005 |
| ks.dr hab. Mirosław Michalski | od 2005 |
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b c Waszkiewicz 1993 ↓, s. 103.
- ↑ Waszkiewicz 1993 ↓, s. 102–103.
- ↑ a b Waszkiewicz 1993 ↓, s. 112.
- ↑ Waszkiewicz 1993 ↓, s. 114.
- ↑ Waszkiewicz 1993 ↓, s. 112–113.
- ↑ Waszkiewicz 1993 ↓, s. 113.
- ↑ a b Pielka 2018 ↓, s. 140.
- ↑ Waszkiewicz 1993 ↓, s. 105.
- ↑ Eugeniusz Elerowski, Parafie Polskiego Narodowego Katolickiego Kościoła w Polsce na tle historii, Warszawa 2011, s. 265.
- ↑ Sziling 2006 ↓, s. 631.
- ↑ Ks. inf. mgr Ryszard Dąbrowski, Tytuły Maryjne Świątyń i parafii Kościoła Polskokatolickiego [w:] bp Jacek Jezierski, Maryja w Wierze i Życiu Chrześcijan. Perspektywa Polsko i Rzymskokatolicka, Olsztyn 2008, s.83.
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Mateusz Pielka. Chrześcijańskie mniejszości wyznaniowe w Toruniu w latach 1920-1939. „Perspectiva. Legnickie Studia Teologiczno-Historyczne”. 2 (33), 2018.
- Kościół rzymskokatolicki i inne związki wyznaniowe. W: Marian Biskup (red.), Jan Sziling: Historia Torunia (1920-1945) Tom III część 2. W czasach Polski Odrodzonej i okupacji niemieckiej (1920-1945). Toruń: TNT, Instytut Historii PAN w Warszawie, 2006. ISBN 83-87639-79-6.
- Zofia Waszkiewicz: Stosunki wyznaniowe w Toruniu (1920–1939). W: Mniejszości narodowe i wyznaniowe w Toruniu w XIX i XX wieku. Mieczysław Wojciechowski (red.). Toruń: Wydawnictwo Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, 1993. ISBN 83-231-0456-5.