Parafia św. Proroka Eliasza w Białymstoku
 Cerkiew parafialna | |
| Państwo | |
|---|---|
| Siedziba | |
| Adres |
ul. Ks. Aleksandra Tomkowida 6 |
| Wyznanie | |
| Kościół | |
| Diecezja | |
| Dekanat | |
| Cerkiew | |
| Filie |
cerkiew św. Grzegorza Peradze w Białymstoku |
| Proboszcz |
ks. mitrat mgr Anatol Fiedoruk |
| Wezwanie | |
| Wspomnienie liturgiczne |
20 lipca/2 sierpnia |
Położenie na mapie Białegostoku  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa podlaskiego  | |
 53°06′28,5″N 23°12′49,1″E/53,107917 23,213639
| |
| Strona internetowa | |
Parafia św. Proroka Eliasza – parafia prawosławna w Białymstoku, w dekanacie Białystok należącym do diecezji białostocko-gdańskiej.
Na terenie parafii funkcjonuje 1 cerkiew:
- cerkiew św. Proroka Eliasza w Białymstoku – parafialna
Na osiedlu Dojlidy Górne, u zbiegu ulic Milowej i Wigierskiej rozpoczęto 16 września 2012 budowę cerkwi filialnej pod wezwaniem św. Męczennika Archimandryty Grzegorza[1].
Historia[edytuj | edytuj kod]
Dojlidy w chwili obecnej są częścią miasta Białegostoku, powstały one w połowie XV wieku. Założycielem ich był potomek znamienitego żmudzkiego rodu Raczko Tabutowicz. W XVI w. na wspomnianym terytorium istniały już dwie miejscowości: Dojlidy i Białystok, należące do dwóch synów Tabutowicza. Następnymi właścicielami Dojlid były rody Chodkiewiczów, Sapiehów, Rudzkich, Radziwiłłów i innych. Nazwa „Dojlidy Fabryczne” pojawiła się w XIX wieku, wraz z rozwojem na terenie osady przemysłu tekstylnego. Parafia prawosławna w Dojlidach istnieje od czasu powstania osady. Od XVII w. do 1839 parafia należała do Kościoła unickiego.
Działalność parafii została przerwana w czasie I wojny światowej, kiedy to większość prawosławnych udała się na bieżeństwo. W okresie międzywojennym cerkiew rozebrano, a budynki parafialne przejęli rzymscy katolicy. Wiernych dołączono do parafii św. Mikołaja. W 1946 rozpoczęto starania o reaktywację parafii, co nastąpiło w 1951. Duże zasługi dla rozwoju parafii dojlidzkiej położył ks. Aleksander Tomkowid, będący tutejszym proboszczem przez 27 lat. Wiele trudu włożył także ks. Mikołaj Borowik, również wieloletni proboszcz dojlidzkiej parafii.
Świątynia parafialna[edytuj | edytuj kod]
W 1874 prawosławny baron Rydygier wybudował na cmentarzu kaplicę-grobowiec, w którym pochował swego tragicznie zmarłego syna (kapitana armii rosyjskiej, stacjonującego we Francji), a następnie swoją żonę i brata. W latach 1953–1970 nastąpił dynamiczny rozwój przedmieść Białegostoku – Dojlid. W związku z tym zaistniała potrzeba ponownej rozbudowy cerkwi. W 1963 położono kamień węgielny pod budowę nowej świątyni, która powstała na fundamentach starszej kaplicy. Rozbudowa zakończyła się w 1970 i świątynia uzyskała obecny wygląd.
Liczba wiernych i zasięg terytorialny[edytuj | edytuj kod]
Dokładny opis parafii dojlidzkiej znajdujemy w protokole z wizytacji przeprowadzonej przez księdza Leona Krasowskiego 25 listopada 1804. Według tej wizytacji do parafii dojlidzkiej należały wsie: Ogrodniczki, Nowodworze, Ciasne, Karakule, Sobolewo, Kuriany, Kamionka, Skribicze, Solniki, Dojlidy, Ogrodniczki Dojlidzkie, Olmonty, Horodniany, Zawady, Krywany, Usowicze, Bagnówka, Skorupy, Pieczurki, Sowlany, Sobolewka, Wojnowa, Trakt Hetmański, Korolowy Most i miasto Białystok. Do parafii przynależało zdolnych do przyjęcia sakramentów: mężczyzn 226, kobiet 233 – ogółem 459. Protokół opisuje również szczegółowo cerkiew dojlidzką[2]. Obecnie do parafii należą: Białystok (część), Kuriany, Halickie, Protasy i Zajezierce.
Wykaz proboszczów[edytuj | edytuj kod]
- 1828–1850 – ks. Onufry Gogolewski
- 1865–1873 – ks. Józef Sosnowski
- 1873–1877 – ks. Aleksander Kiedyś
- 1877–1891 – ks. Lew Zieliński
- 1891–1896 – ks. Józef Szyryński
- 1896–1901 – ks. Flor Sosnowski
- 1901–1915 – ks. Aleksander Kaliszewski
Po odzyskaniu samodzielności[edytuj | edytuj kod]
- 1951–1953 – ks. Mikołaj Pasternacki
- 1953–1979 – ks. Aleksander Tomkowid
- 1979–1993 – ks. Aleksy Nesterowicz
- 1993–2008 – ks. Mikołaj Borowik
- od 2008 – ks. Anatol Fiedoruk
Zobacz też[edytuj | edytuj kod]
- Dekanat Białystok
- św. Eliasz – patron parafii i cerkwi
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Tomasz Tarasiuk: Nowa świątynia w Białymstoku. cerkiew.pl, 17 września 2012. [dostęp 2021-04-08].
- ↑ Parafia Prawosławna pw. Św. Eliasza [online], www.dojlidy.cerkiew.pl [dostęp 2016-08-17] [zarchiwizowane z adresu 2011-09-28].
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Kalendarz Prawosławny 2015, Wydanie Warszawskiej Metropolii Prawosławnej, ISSN 1425-2171, s. 185
- Hierarchia i kler kościoła prawosławnego w granicach II Rzeczypospolitej i Polski powojennej w XIX–XXI wieku, ks. Grzegorz Sosna i m. Antonina Troc-Sosna, Ryboły 2012
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- Strona parafii – Historia. dojlidy.cerkiew.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2011-09-28)].
- Serwis Polskiego Autokefalicznego Kościoła Prawosławnego – Białystok: Historia parafii św. Proroka Eliasza
- Oficjalna strona kościoła prawosławnego w Polsce