Dojlidy
| Osiedle Białegostoku | |
 Staw w parku obok Pałacu Lubomirskich | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Miasto | |
| W granicach Białegostoku |
1 kwietnia 1954 |
| Powierzchnia |
14,038[1] km² |
| Strefa numeracyjna |
(+48) 85 |
| Tablice rejestracyjne |
BI |
Położenie na mapie Białegostoku
| |
Dojlidy – osiedle o największej powierzchni w Białymstoku[1]. Pełni funkcję mieszkaniowo-przemysłową. Dawniej wieś i folwark. Znajduje się tam: fabryka sklejek Biaform SA oraz Browar Dojlidy, stawy rybne oraz tereny rekreacyjne nad zbiornikami na rzece Białej.
Do Dojlid należy jednostka administracyjna Krywlany.
Historia[edytuj | edytuj kod]
Określenie Dojlidy pochodzi prawdopodobnie od nazwy plemienia Bałtów zamieszkującego przed wiekami te ziemie[potrzebny przypis]. Źródła naukowe nie wskazują nazwy plemienia "Dojlidy" z tych terenów. Najbliższe plemiona jaćwieskie zapisane w kartach historii były ulokowane za błotami Biebrzy, np. Połekszanie[2]. Być może pochodzi od litewskich osadników sprowadzonych przez pierwszego właściciela Jakuba Tabutowicza[3]. Inne koncepcja jest związana z litewskim słowem "dailide" oznaczającym stolarza, cieślę, co pozwala snuć domysły, że Dojlidy była osadą stolarzy i cieśli[4], a to z kolei potwierdza leśny charakter okolicy. Koncepcję tą przedstawił prof. Michał Kondratiuk. Zbliżone pochodzenie nazwy Dojlid wskazuje także Andrzej Danieluk[5], podkreślając starobiałoruski źródłosłów wyrazu "dojlida" oznaczającego cieślę.
Miejscowość Dojlidy powstała w połowie XV w. Jej właścicielem był początkowo litewski możnowładca Jakub Raczko-Tabutowicz, w 1528 roku dobra dojlidzkie stały się własnością wojewody nowogrodzkiego Aleksandra Chodkiewicza. Z 1571 roku pochodzi pierwsza wzmianka o cerkwi w Dojlidach, z której wynika, że cerkiew w tej miejscowości istniała jeszcze wcześniej[6].
W 1698 r. dzierżawcą Dojlid został Stefan Mikołaj Branicki, którego ród władał tymi dobrami aż do 1808 r.
W przeciwieństwie do pobliskiego Białegostoku, który do 1795 roku był częścią Korony, Dojlidy należały do Wielkiego Księstwa Litewskiego. W końcu XVIII wieku była to wieś magnacka hrabstwa zabłudowskiego znajdująca się w województwie trockim[7].
W 1727 r. wzniesiono w Dojlidach drewnianą cerkiew, która przetrwała aż do lat 50. XX w, czyli do momentu kiedy miejscowi katolicy podjęli decyzję o jej rozbiórce w związku z budową przez nich modernistycznego kościoła.
W 1856 r. dobra dojlidzkie nabył Aleksander Kruzenstern, który wzniósł tutaj okazały pałac w stylu renesansowej willi włoskiej wraz z okalającym go zespołem parkowym, który przetrwał do dnia obecnego.
W 1919 r. do Białegostoku włączono fragment gminy Dojlidy[8].
W 1929 r. wieś liczyła 301 mieszkańców. Posiadłość ziemską miał tu Jerzy książę Lubomirski (6011 mórg), Zofia hr. Rüdiger (3204). W rękach Lubomirskich był browar Dojlidy i cegielnia. Była tu fabryka dykty i tkalnia Hasbacha[9].
Do 1954 roku istniała gmina Dojlidy. Dojlidy zostały przyłączone do miasta Białegostoku w 1954 roku[10].
W 1973 roku do miasta włączono obszar Stawów Dojlidzkich i cmentarza prawosławnego[11].
Granice osiedla zostały zmienione w 2013 roku. Osiedlu odebrano fragment, pomiędzy ulicami Wiadukt, Feliksa Filipowicza (droga prowadząca do Juchnowca Kościelnego), i dalej wzdłuż granicy administracyjnej miasta do ulicy Wiadukt. Został on dołączony do osiedla Nowe Miasto.
Obiekty i tereny zielone[edytuj | edytuj kod]
- klasycystyczny Pałac Rüdigerów/Lubomirskich (XIX w.) z parkiem (ul. Dojlidy Fabryczne 26)
- neorenesansowy Pałac Hasbacha (XIX w.)
- Regionalna Dyrekcja Ochrony Środowiska w Białymstoku
- Regionalny Ośrodek Badań i Dokumentacji Zabytków
- Wojewódzki Urząd Ochrony Zabytków w Białymstoku
- Polskie Pracownie Konserwacji Zabytków SA, oddział Białystok
- Osada mieszkalna przy fabryce Hasbacha
- Białostockie WOPR
- WOPR Województwa Podlaskiego
- Białostockie Towarzystwo Naukowe
- Podlaski Klub Biznesu
- Fundacja Zielone Płuca Polski
- Collegium Novum WSAP
- Uniwersytecki Szpital Kliniczny (ul. Żurawia 14)
- Lotnisko Białystok-Krywlany
- Las Solnicki i Komunalny
- Browar Dojlidy (zał. 1769)
- Zakłady Przemysłu Sklejek "Biaform"
- Kościół pw. Chrystusa Króla
- Kościół pw. Niepokalanego Serca Maryi
- Cerkiew pw. św. Proroka Eliasza (ul. ks. Aleksandra Tomkowida 6) i cmentarz prawosławny
- Stawy Dojlidzkie
- Ośrodek Sportów Wodnych BOSiR
- Plaża miejska
- Ogródki działkowe
- Zieleń Miejska
- Starostwo Powiatowe
- Szkoła Podstawowa nr 31 - ul. Żurawia 12
- Biblioteka filia nr 11 Książnicy Podlaskiej (w budynku Szkoły Podstawowej nr 31) - ul. Żurawia 12
- Zespół Szkół Rolniczych
- II Społeczne Liceum Ogólnokształcące
- Towarzystwo Tenisowe "Stanley"
- Korty tenisowe
- Delegatura Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego w Białymstoku
Opis granic osiedla[edytuj | edytuj kod]
Przed 1 stycznia 2006[edytuj | edytuj kod]
Od granicy administracyjnej miasta ulicą Wiadukt, przez Plac 10 Pułku Ułanów Litewskich, ulicą K. Ciołkowskiego do Nowowarszawskiej, Nowowarszawską, Dojnowską do granicy administracyjnej miasta, wzdłuż granicy lasu i brzegiem zalewu Dojlidzkiego, kawałek ulicą Plażową, obejmując cmentarz prawosławny i cerkiew, kawałek ulicą Suchowolca, następnie kawałek ulicą Dojlidy Górne, następnie wschodnim dojazdem do browaru, brzegiem stawu przybrowarnego, ulicą Solnicką, i dalej, otaczając Las Solnicki, granicą administracyjną miasta, z powrotem do ulicy Wiadukt.
Do Białegostoku 1 stycznia 2006 r. włączonych zostało kilka miejscowości (Dojlidy Górne, Zagórki, Kolonia Halickie, fragment Stanisławowa) przylegających do osiedla Dojlidy.
Po 2 grudnia 2013[12][edytuj | edytuj kod]
Od Ronda 10 Pułku Ułanów Litewskich ulicą Konstantego Ciołkowskiego do ulicy Nowowarszawskiej, Nowowarszawską, Dojnowską do granicy administracyjnej miasta, wzdłuż granicy administracyjnej miasta do granicy obrębu ewidencyjnego Nr 24-Dojlidy Górne, granicą obrębu ewidencyjnego 24-Dojlidy Górne do ul. Ordynackiej, Ordynacką przez ul. Ks. Stanisława Suchowolca do ul. Bukszpanowej, Bukszpanową wzdłuż granicy cmentarza, za budynkami wielorodzinnymi do ul. Św. Proroka Eliasza, ul. Św. Proroka Eliasza, Franciszka Karpińskiego do ul. Solnickiej, Solnicką do granicy administracyjnej miasta, wzdłuż granicy administracyjnej miasta do drogi biegnącej w kierunku Juchnowca Kościelnego i drogą tą do Ronda 10 Pułku Ułanów Litewskich.
Ulice i place znajdujące się w granicach osiedla[12][edytuj | edytuj kod]
Adama Mickiewicza– parzyste – budynek 106, nieparzyste – od 95 do 103, Bartnicza, Bobrów, Bociania, Borsucza, Bukszpanowa – brak budynków, Dojlidy Fabryczne – parzyste, nieparzyste od 15 do 23, Dojnowska – parzyste, Franciszka Karpińskiego – nieparzyste, parzyste – brak budynków, Jacka Kuronia, Jaskółcza, Jelenia, Konstantego Ciołkowskiego – parzyste 2/2-12C, Kormoranów, Krecia, Królicza, Ks. Stanisława Suchowolca, Kuropatwia, Łabędzia, Łosia, mjr pilota Jana Michałowskiego, Myśliwska, Niedźwiedzia, Nowowarszawska – parzyste 116-128, Ordynacka – nieparzyste – brak budynków, Pawia, Plażowa – parzyste brak budynków, nieparzyste – budynek 99, Ptasia, Rondo Artura Hasbacha, Rysia, Sarnia, Sępia, Słowicza, Sokola, Solnicka, Stawowa – parzyste 2-14, nieparzyste – 1-37/1, Strusia, Szpacza, Św. Proroka Eliasza – parzyste, nieparzyste – 3-3A, Tygrysia, Wiewiórcza, Wilcza, Zajęcza, Żółwia, Żubrów, Żurawia.
Zobacz też[edytuj | edytuj kod]
- Podział administracyjny Białegostoku
- Browar Dojlidy
- Erwin Hasbach
- Parafia św. Proroka Eliasza w Białymstoku
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- Dojlidy, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. II: Derenek – Gżack, Warszawa 1881, s. 93.
- Dojlidy, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XV, cz. 1: Abablewo – Januszowo, Warszawa 1900, s. 423.
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b Uchwała nr XXXIV/559/17 Rady Miasta Białystok. Białystok.pl - Oficjalny Portal Miasta. s. 24. (pol.).
- ↑ Biebrzański Park Narodowy - w trosce o bagna [online], www.biebrza.org.pl [dostęp 2019-06-19].
- ↑ Białystok - Pałac Lubomirskich [online], dworypogranicza.pl [dostęp 2019-06-19].
- ↑ Andrzej Zdanowicz, Przez pół wieku dociekał, dlaczego nasze miasta i wsie tak się nazywają [online], Gazeta Współczesna, 12 stycznia 2015 [dostęp 2019-06-19] (pol.).
- ↑ Tomasz Mikulicz, Jest nowy bezpłatny przewodnik. Przedstawia cerkwie Białegostoku i okolic. (zdjęcia) [online], Kurier Poranny, 19 stycznia 2010 [dostęp 2019-06-19] (pol.).
- ↑ Anna Kraśnicka: Dojlidy. Niedoceniany skarb Białegostoku.. bialystoksubiektywnie.com, 07/07/2016. [dostęp 2018-05-15].
- ↑ Вялікі гістарычны атлас Беларусі Т.2, Mińsk 2013, s. 96.
- ↑ Dziennik Urzędowy Zarządu Cywilnego Ziem Wschodnich nr 5 z dnia 28 czerwca 1919 r
- ↑ The 1929 Polish Business Directory Project [online], data.jewishgen.org [dostęp 2017-04-05].
- ↑ Dz.U. z 1954 r. nr 6, poz. 15
- ↑ Dz.U. z 1972 r. nr 50, poz. 325
- ↑ a b UCHWAŁA NR L/583/13 RADY MIASTA BIAŁYSTOK z dnia 28 października 2013 r. [online], Poz. 3987 z 2013r., Dziennik Urzędowy Województwa Podlaskiego, 18 listopada 2013.
