Patriarcha Antiochii

Patriarcha Antiochii – tradycyjny tytuł przysługujący biskupowi Antiochii, jeden z patriarchów w Kościołach Wschodnich. Z czasem doszło do podziałów i powstania kilku odrębnych stolic patriarszych.

Patriarchowie Antiochii do 538 r.

• 37–53 – Święty Piotr
• 53–68 – Ewodiusz (biskup Antiochii)
• 68–107 – św. Ignacy Antiocheński
• 107–127 – Heron (patriarcha Antiochii)
• 127–154 – Korneliusz (patriarcha Antiochii)
• 154–169 – Eros (patriarcha Antiochii)
• 169–182 – Teofil z Antiochii
• 182–191 – Maksymus I (patriarcha Antiochii)
• 191–211 – Serapion (patriarcha Antiochii)
• 211–220 – Ascelpiades (patriarcha Antiochii)
• 220–231 – Filetus (patriarcha Antiochii)
• 231–237 – Zebiniusz (patriarcha Antiochii)
• 237–251 – Babylas (patriarcha Antiochii)
• 251–254 – Fabiusz (patriarcha Antiochii)
• 254–260 – Demetriusz (patriarcha Antiochii)
• 260–268 – Paweł z Samosaty
• 268–273 – Domnusz I (patriarcha Antiochii)
• 273–282 – Tymeusz (patriarcha Antiochii)
• 283–303 – Cyryl I (patriarcha Antiochii)
• 304–314 – Tyranos (patriarcha Antiochii)
• 314–320 – Witalis (patriarcha Antiochii)
• 320–323 – Filogonusz (patriarcha Antiochii)
• 324–330 – św. Eustacjusz Antiocheński
• 330 – Paulin (6 miesięcy); dawniej biskup Tyru, arianin i przyjaciel Euzebiusza z Cezarei
• 331–333 – Eulaliusz (patriarcha Antiochii)
• 333–334 – Euforniusz (patriarcha Antiochii)
• 334–342 – Filaclusz (patriarcha Antiochii)
• 342–344 – Stefan I (patriarcha Antiochii)
• 344–357 – Leoncjusz (patriarcha Antiochii)
• 358–359 – Eudoksjusz z Antiochii
• 360 – Euzoiusz (patriarcha Antiochii)
• 360–361 – św. Melecjusz

W wyniku schizmy różne grupy powołały własnych patriarchów:

Arianie: Euzoius (361–378) Dorotheos (378–381)	Grupa Melecjusza: Największa grupa, nie uznana przez patriarchów Rzymu i Aleksandrii: Melecjusz (patriarcha Antiochii) (362–381) Flawian z Antiochii (381–404), uznany przez Rzym i Aleksandrię w 399 Porfirusz (patriarcha Antiochii) (404–412) Aleksander (patriarcha Antiochii) (412–417), w 415 zakończył schizmę.	Grupa Eustatiusza: Grupa uznana przez Rzym i Aleksandrię: Paulin z Antiochii (362–388), zwolennik św. Eustachiusza, towarzysz św. Hieronima ze Strydonu Ewagriusz (388–393) Po śmierci Ewagriusza nie wybrano nowego patriarchy. W 399 stracili poparcie Rzymu i Aleksandrii, lecz schizma trwała do 415.	Apolinaryści: Witalis (patriarcha Antiochii z ramienia Apolinarystów) (376–?)
417–428 – Teodotusz (patriarcha Antiochii) 428–442 – Jan I (patriarcha Antiochii) 442–449 – Domnus II (patriarcha Antiochii) 449–455 – Maksymus II (patriarcha Antiochii) 456–458 – Bazyli (patriarcha Antiochii) 458–461 – Akacjusz (patriarcha Antiochii) 461–465 – Martyriusz (patriarcha Antiochii) 465–466 – Piotr Folusznik 466–476 – Julian (patriarcha Antiochii) 476–488 – (ponownie) Piotr Folusznik 488–490 – Jan II (patriarcha Antiochii) 490–495 – Stefan II (patriarcha Antiochii) 495–496 – Kalandion (patriarcha Antiochii) 496–498 – Palladiusz (patriarcha Antiochii) 498–512 – Flawian II (patriarcha Antiochii) 512–518 – Sewer z Antiochii

Kryzys monofizycki

Patriarcha Sewer, który był polemistą o ścisłym umyśle, zainspirował ruch opozycji wobec uchwał Soboru chalcedońskiego, szczególnie wobec listu dogmatycznego papieża Leona Wielkiego zwanego Tomus ad Flavianum, zarzucając im Nestorianizm. Jego nauczanie leży u podstaw Monofizytyzmu, który dotrwał do naszych czasów.

Sewer został złożony z urzędu przez cesarza Justyniana w 518 i przebywał na wygnaniu w Egipcie do 528 r. Po pobycie w Konstantynopolu, jako protegowany broniącej monofizytów cesarzowej Teodory, skazany ponownie, zmarł w Egipcie w 538 r. Kościół syryjsko-prawosławny uznawał go jako patriarchę do jego śmierci w 538. Mimo prób ze strony cesarza Justyniana pojednania stronnictw seweriańskiego i ortodoksyjnego – choć mniej radykalnych niż Henotikon cesarza Zenona Izauryjczyka w 482 r. – nie doszło do pojednania.

Patriarchowie antiocheńscy po schizmie

W wyniku podziałów w kościele antiocheńskim można mówić o następujących patriarchach Antiochii:

• prawosławny patriarcha Antiochii (od 518)
• syryjskoprawosławny patriarcha Antiochii (od 518)
• łaciński patriarcha Antiochii (1098–1964)
  • maronicki patriarcha Antiochii (od 686)
  • syryjskokatolicki patriarcha Antiochii (od 1662)
  • melchicki patriarcha Antiochii (od 1724)

Bibliografia

• John P. Meier: Antioch. W: Raymond E. Brown, S.S., John P. Meier: Antioch and Rome. New Testament Cradles of Catholic Christianity. Nowy Jork - Ramsey: Paulist Press, 1983, s. 11-86.
• I.-H. Marrou: Monofizyci i Neochalcedonianie. Spór o „Trzy rozdziały”. W: J.Daniélou, I. Marrou: Historia Kościoła. M. Tarnowska (przekład), R. Aubert (wprowadzenie). T. 1: Od początku do roku 600. Warszawa: IW PAX, 1986, s. 268-274. ISBN 83-211-0577-7.