Pazurogon jedwabisty

Pazurogon jedwabisty
	Onychogalea unguifera
	(Gould, 1840)
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	ssaki
Podgromada	żyworodne
Infragromada	ssaki niższe
Nadrząd	torbacze
Rząd	dwuprzodozębowce
Rodzina	kangurowate
Podrodzina	kangury
Plemię	Macropodini
Rodzaj	pazurogon
Gatunek	pazurogon jedwabisty
Synonimy
	Macropus Unguifer Gould, 1840; Onychogalea annulicauda De Vis, 1884;
	Macropus Unguifer Gould, 1840; Onychogalea annulicauda De Vis, 1884;
Podgatunki
	O. u. unguifera (Gould, 1840); O. u. annulicauda De Vis, 1884;
	O. u. unguifera (Gould, 1840); O. u. annulicauda De Vis, 1884;
	Kategoria zagrożenia (CKGZ)
	; najmniejszej troski
	Zasięg występowania
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons

Pazurogon jedwabisty^[5]^[6], kangur pręgowany^[6] (Onychogalea unguifera) – gatunek ssaka z podrodziny kangurów (Macropodinae) w obrębie rodziny kangurowatych (Macropodidae).

Taksonomia[edytuj | edytuj kod]

Gatunek po raz pierwszy zgodnie z zasadami nazewnictwa binominalnego opisał w 1840 roku angielski przyrodnik John Gould nadając mu nazwę Macropus Unguifer^[2]. Miejsce typowe to „północno-zachodnie wybrzeże Australii”^[2]^[7]^[8] (Mammal Species of the World jako miejsce typowe podaje Derby (King Sound), Australia Zachodnia, Australia^[9]). Holotyp to skóra i czaszka dorosłego samca (sygnatura BMNH 1841.1108) z kolekcji Muzeum Historii Naturalnej w Londynie^[10]. Podgatunek annulicauda formalnie opisał w 1884 roku brytyjski zoolog Charles Walter De Vis jako odrębny gatunek i nadając mu nazwę Onychogalea annulicauda^[3]. Miejsce typowe to Kimberley, rzeka Norman, Zatoka Karpentaria, Queensland, Australia^[11]. Okaz typowy nieznany^[11].

Podgatunki M. unguifera są słabo zróżnicowane, dlatego ważność taksonu annulicauda wymaga potwierdzenia^[8].

Rozpoznano dwa podgatunki^[12]^[8].

Etymologia[edytuj | edytuj kod]

Onychogalea: gr. ονυξ onux, ονυχος onukhos „pazur”; γαλεή galeē lub γαλή galē „łasica”^[13].
unguifera: łac. unguis „paznokieć, pazur”^[14]; -fera „noszący”, od ferre „nosić”^[15].
annulicauda: łac. anulus „pierścień”^[16]; cauda „ogon”^[17].

Zasięg występowania[edytuj | edytuj kod]

Pazurogon jedwabisty występuje w zależności od podgatunku^[8]:

O. unguifera unguifera – północno-zachodnia Australia.
O. unguifera annulicauda – północno-wschodnia Australia.

Morfologia[edytuj | edytuj kod]

Długość ciała (bez ogona) samic 49–60 cm, samców 53,4–69 cm, długość ogona samic 51,6–65,5 cm, samców 62,3–73,1 cm; masa ciała samic 4,4–7 kg, samców 3,9–9 kg^[12]^[18]. Gęsta, żółtobrązowa sierść, ciemniejszy pas wzdłuż grzbietu. Pazurogon jedwabisty, podobnie jak inne gatunki tego rodzaju, ma na końcu ogona rogowy pazur o nieznanej funkcji, któremu zawdzięcza swą nazwę.

Ekologia[edytuj | edytuj kod]

Środowisko życia[edytuj | edytuj kod]

Na północy zamieszkuje lekko zadrzewione obszary zalewowe, na południu – otwarte lasy porośnięte trawą, zakrzewiony teren sawannowy oraz obszary trawiaste porośnięte pojedynczymi drzewami. Lubi sąsiedztwo cieków wodnych.

Tryb życia[edytuj | edytuj kod]

Najbardziej aktywny o wschodzie i zachodzie słońca. Roślinożerca. Żyje pojedynczo, jedynie podczas żerowania tworzy grupy liczące do czterech osobników. Podobnie jak inne pazurogony wygrzebuje przednimi łapami płaskie doły pod drzewami, w których spędza dzień. Spłoszony ucieka szybkimi skokami lub ukrywa się w dziuplastych pniach drzew.

Status zagrożenia[edytuj | edytuj kod]

W Czerwonej księdze gatunków zagrożonych Międzynarodowej Unii Ochrony Przyrody i Jej Zasobów został zaliczony do kategorii LC (ang. least concern ‘najmniejszej troski’)^[4].

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

↑ Onychogalea unguifera, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d J. Gould. [Bez tytułu]. „The Athenaeum”. 670, s. 685, 1840. (ang.).
↑ ^a ^b Ch.W. De Vis. Description of the new species referred to in the above list. „Proceedings of the Royal Society of Queensland”. 1, s. 157, 1884. (ang.).
↑ ^a ^b J.J. Woinarski J.J., J. Winter & A.J.W.& A. Burbidge J. Winter & A.J.W.& A., Onychogalea unguifera, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2016, wersja 2021-1 [dostęp 2021-06-20] (ang.).
↑ Nazwy polskie za: W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 17. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).
↑ ^a ^b K. Kowalski (red.), A. Krzanowski, H. Kubiak, B. Rzebik-Kowalska & L. Sych: Ssaki. Wyd. IV. Warszawa: Wiedza Powszechna, 1991, s. 257, seria: Mały słownik zoologiczny. ISBN 83-214-0637-8.
↑ N. Upham, C. Burgin, J. Widness, M. Becker, C. Parker, S. Liphardt, I. Rochon & D. Huckaby: Onychogalea unguifera (Gould, 1840). [w:] ASM Mammal Diversity Database (Version 1.11) [on-line]. American Society of Mammalogists. [dostęp 2023-08-13]. (ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 1: Monotremata to Rodentia. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 100. ISBN 978-84-16728-34-3. (ang.).
↑ D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): Species Onychogalea unguifera. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2021-06-20].
↑ Subspecies Onychogalea unguifera unguifera (Gould, 1841). [w:] Australian Faunal Directory [on-line]. Australian Biological Resources Study. [dostęp 2023-08-13]. (ang.).
↑ ^a ^b Subspecies Onychogalea unguifera annulicauda De Vis, 1884. [w:] Australian Faunal Directory [on-line]. Australian Biological Resources Study. [dostęp 2023-08-13]. (ang.).
↑ ^a ^b M. Eldridge & G. Coulson: Family Macropodidae (Kangaroos and Wallabies). W: D.E. Wilson & R.A. Mittermeier: Handbook of the Mammals of the World. Cz. 5: Monotremes and Marsupials. Barcelona: Lynx Edicions, 2015, s. 696. ISBN 978-84-96553-99-6. (ang.).
↑ T.S. Palmer: Index Generum Mammalium: a List of the Genera and Families of Mammals. Washington: Government Printing Office, 1904, s. 476, seria: North American Fauna. (ang.).
↑ Jaeger 1944 ↓, s. 247.
↑ Jaeger 1944 ↓, s. 89.
↑ Jaeger 1944 ↓, s. 17.
↑ Jaeger 1944 ↓, s. 43.
↑ Class Mammalia. W: Lynx Nature Books (A. Monadjem (przedmowa) & C.J. Burgin (wstęp)): All the Mammals of the World. Barcelona: Lynx Edicions, 2023, s. 67. ISBN 978-84-16728-66-4. (ang.).

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

Edmund C.E.C. Jaeger Edmund C.E.C., Source-book of biological names and terms, wyd. 1, Springfield: Charles C. Thomas, 1944, s. 1-256, OCLC 637083062 (ang.).
K. Kowalski (red.), A. Krzanowski, H. Kubiak, B. Rzebik-Kowalska & L. Sych: Ssaki. Wyd. IV. Warszawa: Wiedza Powszechna, 1991, s. 257, seria: Mały słownik zoologiczny. ISBN 83-214-0637-8.

[itis-1] Onychogalea unguifera, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).

[Gould-2] J. Gould. [Bez tytułu]. „The Athenaeum”. 670, s. 685, 1840. (ang.).

[Vis-3] Ch.W. De Vis. Description of the new species referred to in the above list. „Proceedings of the Royal Society of Queensland”. 1, s. 157, 1884. (ang.).

[iucn-4] J.J. Woinarski J.J., J. Winter & A.J.W.& A. Burbidge J. Winter & A.J.W.& A., Onychogalea unguifera, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2016, wersja 2021-1 [dostęp 2021-06-20] (ang.).

[Cichocki&inni-5] Nazwy polskie za: W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 17. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).

[Kowalski&inni-6] K. Kowalski (red.), A. Krzanowski, H. Kubiak, B. Rzebik-Kowalska & L. Sych: Ssaki. Wyd. IV. Warszawa: Wiedza Powszechna, 1991, s. 257, seria: Mały słownik zoologiczny. ISBN 83-214-0637-8.

[mdd-7] N. Upham, C. Burgin, J. Widness, M. Becker, C. Parker, S. Liphardt, I. Rochon & D. Huckaby: Onychogalea unguifera (Gould, 1840). [w:] ASM Mammal Diversity Database (Version 1.11) [on-line]. American Society of Mammalogists. [dostęp 2023-08-13]. (ang.).

[Burgin&inni-8] C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 1: Monotremata to Rodentia. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 100. ISBN 978-84-16728-34-3. (ang.).

[Wilson&Reeder-9] D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): Species Onychogalea unguifera. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2021-06-20].

[afd1-10] Subspecies Onychogalea unguifera unguifera (Gould, 1841). [w:] Australian Faunal Directory [on-line]. Australian Biological Resources Study. [dostęp 2023-08-13]. (ang.).

[afd2-11] Subspecies Onychogalea unguifera annulicauda De Vis, 1884. [w:] Australian Faunal Directory [on-line]. Australian Biological Resources Study. [dostęp 2023-08-13]. (ang.).

[Eldridge&Coulson-12] M. Eldridge & G. Coulson: Family Macropodidae (Kangaroos and Wallabies). W: D.E. Wilson & R.A. Mittermeier: Handbook of the Mammals of the World. Cz. 5: Monotremes and Marsupials. Barcelona: Lynx Edicions, 2015, s. 696. ISBN 978-84-96553-99-6. (ang.).

[Palmer-13] T.S. Palmer: Index Generum Mammalium: a List of the Genera and Families of Mammals. Washington: Government Printing Office, 1904, s. 476, seria: North American Fauna. (ang.).

[CITEREFJaeger1944[https://babel.hathitrust.org/cgi/pt?id=mdp.39015072139499;view=1up;seq=277_247]-14] Jaeger 1944 ↓, s. 247.

[CITEREFJaeger1944[https://babel.hathitrust.org/cgi/pt?id=mdp.39015072139499;view=1up;seq=119_89]-15] Jaeger 1944 ↓, s. 89.

[CITEREFJaeger1944[https://babel.hathitrust.org/cgi/pt?id=mdp.39015072139499;view=1up;seq=47_17]-16] Jaeger 1944 ↓, s. 17.

[CITEREFJaeger1944[https://babel.hathitrust.org/cgi/pt?id=mdp.39015072139499;view=1up;seq=73_43]-17] Jaeger 1944 ↓, s. 43.

[amw-18] Class Mammalia. W: Lynx Nature Books (A. Monadjem (przedmowa) & C.J. Burgin (wstęp)): All the Mammals of the World. Barcelona: Lynx Edicions, 2023, s. 67. ISBN 978-84-16728-66-4. (ang.).

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[16]

[17]

[18]